جنگ نرم به عنوان یک اقدام تعمدی و تدبیر شده تمامی قلمروهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را در بر ‌می‌گیرد. هدف اصلی کارگزاران جنگ نرم تأثیر نهادن بر باورها، نگرش‌ها، ارزش‌‌‌ها و انگیزش مخاطبان است. آماج جنگ نرم به مردم کشورها محدود نمی‌شود، بلکه دولتمردان و نخبگان را نیز هدف و آماج قرار می‌‌‌دهد. کارگزاران جنگ نرم در پی آن هستند که در بلند‌مدت منش و رفتار مخاطبان را تحت تأثیر قرار دهند. پیش‌درآمد جنگ نرم سیاسی، ناکارآمد‌سازی الگوی سیاسی موجود، تهاجم فرهنگی و دگرگونی در هویت فرهنگی است. براین اساس، می‌توان جنگ نرم را مجموعه اقداماتی خصومت‌آمیز، تعمدی و برنامه‌ریزی شده تعریف کرد که موجب دگرگونی در هویت فرهنگی، ارزش‌ها و نگرش‌‌‌های پایه و بنیادین و القای ناکارآمدی الگوی سیاسی مورد قبول مردم در یک نظام سیاسی می‌‌‌شود. این جنگ همه عرصه‌‌‌های اجتماعی یک نظام سیاسی را می‌‌‌تواند تحت تأثیر قرار دهد.

نویسنده: حميدرضا حاتمي، اسماعیل خان‌احمدی

چکیده
ابعاد رواني و جسمي وجود انسان ضرورت كاربرد دو قدرت شمشير و فكر ـ اقدام مستقيم نظامي و عمليات رواني ـ را در جنگ‌ها براي كسب پيروزي بر دشمن مطرح ساخته است. عملیات رواني به مثابه اقدامي در جهت تأثير بر ذهن و عواطف آدمي براي ايجاد تغيير در رفتار او پا به پاي رزم نظامي بلكه مقدم بر آن با حوزة نظامي گسترده و حوزة مكاني فراگير و همه‌جانبه صورت مي‌گيرد. طبق آيات و روايات عملیات رواني در دو جبهه حق و باطل ابتدا از سوي دشمنان پيامبران الهي و ائمه معصومين(ع) در ابعاد گوناگون و متنوع طرح‌ريزي و اجرا شد، اما با آغاز رسالت پيامبر اكرم(ص) به ويژه در دوران حكومتشان در مكه و در پوشش تهاجمي همه‌جانبه و گسترده (به‌ كارگيري همه تاكتيك‌ها) براي نفي دعوت پيامبر اسلام(ص) و خاموش كردن نداي حق‌طلبي و عدالت‌خواهي او به كار گرفته شد كه قرآن از آن با عناويني چون كيد و مكر و ... نام مي‌برد. در این دوران به دلیل نوظهور بودن اسلام و شور و هیجان مسلمین، عملیات روانی دشمنان کاربرد مورد انتظار آنان را نداشت، لیکن با رحلت پیامبر اکرم(ص) منافقین، کفار و مشرکین با توجه به تجربه‌ای که از این شیوة جنگ داشتند به صورت گسترده علیه جبهه حق استفاده کردند. یکی از مقاطعی که این جنگ توسط جبهه کفر به صورت وسيع، پيچيده و با ظرافت به كارگيري شد و تأثیر چشمگیری در جبهه حق داشت دوران امامت و خلافت امام حسن مجتبی(ع) بود. اين حادثه تلخ، جهان اسلام را از دو بُعد وضعيت روحي رواني امت اسلام در آن دوران و روحيات معاويه به عنوان طراح و مجري اين جنگ مورد بررسی قرار مي‌دهد. گفتنی است نوشتار حاضر که نتیجه یک طرح پژوهشی است، ماهیتی توصیفی- تحلیلی داشته و داده‌های مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بهره‌گیری از تارنماهای اینترنتی گردآوري شده است.
واژگان کلیدی: امام حسن(ع)، جهان اسلام، جبهه كفر، عملیات رواني، تاكتيك‌ها.

نویسنده: رضا موسوی

چکیده
انتخابات در هر کشوری آزمون بزرگ مشروعیت نظام حاکم به‌شمار می‌رود؛ از این رو حضور مردم و میزان آرای ریخته شده به صندوق‌ها، صرف‌نظر از اینکه چه فرد یا گروهی، انتخاب شوند، بر بالندگی و پویایی فضای سیاسی جامعه می‌افزاید و توانایی حکومت در پذیرش و هضم جریان‌های سیاسی مختلف را می‌رساند که مؤید اقتدار آن است. از سوی دیگر، مشارکت مردم در انتخابات موضوع مطالعه علوم مختلف همچون علوم سیاسی، روان‌شناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی قرار دارد. هرچند برآیند کلی این مطالعات در چند دهه اخیر به نتایج و آرای کم و بیش متفاوت منتهی شده و ارائه صورت‌بندی منسجم از این پدیده اجتماعی را دشوار ساخته است؛ لیکن دیدگاه‌ها و نظریه‌های عرضه شده در هر یک از حوزه‌های مطالعاتی می‌تواند رهنمونی در پدیدارشناسی آن به‌شمار آید.  با توجه به اینکه به یمن استقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران، هر سال با برگزاری انتخابات مختلف در سراسر کشور مواجه می‌باشیم، مطالعه علمی و نظام‌مند این پدیده برای تحلیل رفتار انتخاباتی شرکت‌کنندگان در آن و شناسایی نقاط قوت و ضعف برنامه‌ریزی انتخاباتی ضروری به‌نظر می‌رسد. این مقاله تلاش دارد با بررسی و مطالعه دیدگاه‌‌های یادشده به این مهم یاری رساند.
واژگان کلیدی: انتخابات، مشارکت مردمی، رفتار انتخاباتی، مشروعیت سیاسی.

نویسنده: فرج‌الله اردیزی

چکیده
حمله امریکا به عراق و برکناری صدام بسیاری از سیاستمداران منطقه و کارشناسان دانشگاهی را متوجه نفوذ ایران در عراق کرد. این نفوذ نگرانی امریکا و هم‌پیمانان عرب آن را به دنبال داشت. این مقاله استدلال می‌کند که این نگرانی ناشی از قدرت سخت ایران نیست، بلکه آنچه باعث نگرانی حاکمان این کشورها شده، قدرت نرم ایران است. این مقاله با بهره‌گیری از تفسیر الکساندر ووینگ از قدرت نرم، نفوذ ایران در عراق را نتیجه جاذبه آرمان‌های انقلاب اسلامی بین شیعیان عراق و حمایت آن از مبارزات شیعیان طی سی سال گذشته می‌داند. 
واژگان کلیدی: ایران، عراق، قدرت نرم، زیبایی، محبت.

نویسنده: عباس محمدی

چکیده
سازمان مجاهدین خلق(منافقین) یکی از سیاه‌نامه‌ترین گروه‌هایی است که در طی بیش از نیم‌قرن اخیر در تاریخ سیاسی ایران به منصه ظهور رسید. به‌تحقیق نمی‌توان هیچ گروه، حزب یا حرکت سیاسی را یافت که تا این حد حیات سیاسی خود را در اعوجاج، سردرگمی، تزلزل مبانی اندیشه و اعتقاد، تغییر ماهوی رفتار و اهداف سیاسی و هنجارشکنی عرف سیاسی سپری کرده باشد. در مطالعة نقطه پیدایش و سیر ظهور این سازمان آنچه بیش از هر مسئلة دیگر مهم به‌نظر می‌رسد ابتنای اعتقادات بنیادی آن بر شالوده‌ای از تفکرات مارکسیستی است. این مبنای نادرست که در تحلیل مفاهیم مذهبی سازمان از قرآن و متون دینی نیز به آن استناد می‌جستند سرمنشأ انحراف منافقین گشت. در واقع، دوری منافقین از روحانیت اصیل که آبشخور حقیقی اسلام ناب است و در آن زمان در شخصیت امام خمینی(ره) تبلور یافته بود و رجوع به منابعی نامتقن، سرنوشت سیاه آنان را رقم زد. این مقاله در نظر دارد با تمرکز بر این انحراف عقیدتی و تحلیل اندیشه‌های ناسفتة سازمان با استناد به مکتوبات و اظهارات اعضای همراه یا گسسته از آن، به ریشه‌یابی و تحلیل رفتار سیاسی متناقض و نامتعارف منافقین از بدو پیدایش تا مقطع پایانی جنگ تحمیلی بپردازد. 
واژگان کلیدی: سازمان مجاهدین خلق(منافقین)، مارکسیسم، تفکر التقاطی.

نویسنده: جواد جمالي

چکيده
انقلاب‌ها به‌مثابه عمل سياسي- اجتماعي و نشئت گرفته از آرمان‌ها و باورهاي جوامع انساني، ارزش‌ها و هنجارهايي را توليد و منتشر مي‌کنند که اغلب عليه وضع موجود است و به سرعت، مخالفت صاحبان قدرت و منفعت را بر‌مي‌انگيزاند. از اين رو گرچه انقلاب‌ها در چارچوب يک جغرافياي خاص بروز مي‌کنند اما به منظور مصونيت در برابر مخالفان و به سبب فراسرزميني بودن آرمان‌هاي بشري، به صدور و اشاعة دستاورهاي خود اقدام مي‌کنند. مقالة حاضر که درصدد بررسي تأثير و نقش‌آفريني مؤلفه‌هاي قدرت نرم انقلاب اسلامي بر انقلاب‌هاي مردمي عربي است، تأکيد مي‌کند که جذابيت ارزشي و انساني بودن اين مؤلفه‌ها و ارائه الگوي موفق سياست و قدرت معنوي- الهي مبتني بر آن، در جمهوري اسلامي ايران، موجب شده است، هرچند با تأخير، آرمان‌ها، اهداف، شعارها و الگوي رفتاري مردم ايران در انقلاب اسلامي 1357 که بر سياست معنوي و انقلاب نرم (اعتراض مسالمت‌آميز و عدم خشونت) مبتني مي‌باشد، سرمشق مسلمانان عرب قرار گيرد. در متن حاضر، پس از ارائه مؤلفه‌هاي قدرت نرم انقلاب اسلامي ايران، نحوة نمود و بروز آن در انقلا‌ب‌هاي عربي و تأثير بلندمدت آن در جهان اسلام مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
واژگان کليدي: قدرت نرم، انقلاب اسلامي، انقلاب‌هاي عربي، انقلاب نرم.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

بررسي تاريخچه عمليات رواني نشان مي‌دهد كه پس از جنگ دوم جهاني درباره ماهيت، كاربرد و نقش آنچه امروزه ما آن را عمليات رواني مي‌ناميم، نوعي اتفاق نظر به دست آمد. از آن پس فهم مشترك صاحب‌نظران از عمليات رواني، دربرگيرنده دستكاري عقايد از طريق به كارگيري يك يا چند رسانه ارتباطي شد، به عبارتي دقيق‌تر، عمليات رواني به عنوان اقدامات سياسي، نظامي، اقتصادي و ايدئولوژيك كه براي ايجاد احساسات، نگرش‌ها يا رفتارهاي مطلوب در گروه‌هاي دوست، دشمن، بي‌طرف و مخالف به منظور تأمين مقاصد ملي، طراحي و اجرا مي‌شود، تعريف شد. این مقاله با توجه به سیر تکامل عملیات روانی به نقش نوین آن در دوره معاصر می‌پردازد و با بیان فعالیت‌ها و کارکردهای آن، نگرش‌ها و رویکردهای بحث را بر محور افکار عمومی متمرکز می‌کند. همچنین مقاله ضمن ارائه روش‌ها و ویژگی‌های تحلیل افکار مخاطب، معیارهای کارآمدی عملیات روانی را به‌دست ‌می‌دهد.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، افکار عمومی، تحلیل مخاطب، معیارهای کارآمدی.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده
با جهانی شدن اطلاعات، گسترش پیشرفت‌های فناوری و اهمیت یافتن جنبه نرم‌افزاری قدرت و جنگ در جهان امروز نقش اتاق‌های فکر  در امریکا برای تدوین سیاست‌های عمومی این کشور به منظور برخورد سخت و نرم با جمهوری اسلامی ایران افزایش یافته است. این مؤسسات فکری با به‌كارگيري كارشناسان، مقامات پیشین و کنونی دولت و نیز صاحب‌نظران مسائل مختلف از ابتدا تاکنون با اتخاذ چهار رویکرد کلان سازش (ترغیب ایران به همکاری)، جنگ (نابودی ایران)، تغییر از درون (براندازی نظام جمهوری اسلامی) و بازدارندگی (تحدید ایران) با هدف تغییر رژیم جمهوری اسلامی ایران وارد عرصه سیاست‌گذاری درباره کشورمان شده‌اند. در مقالة حاضر ضمن معرفی مختصر مهم‌ترین اتاق‌های فکری امریکا، راه‌کارهای آنها برای برخورد با جمهوری اسلامی ایران بررسی می‌شود.
کلمات کلیدی: اتاق‌های فکری، رویکرد سازش، رویکرد جنگ، رویکرد تغییر از درون، رویکرد تحدید ایران.

نویسنده: دکتر برزو فرهی‌بوزنجانی، دکتر قاسم حسنی، مجید غفوری

چکیده
دشمنان انقلاب اسلامی در راستای براندازی، جبهه متحد جنگ نرم علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را به راه انداخته‌اند. این مقاله به بررسی ابعاد و پیامدهای جنگ نرم از دیدگاه مدیران و اعضای هیئت علمی یکی از دانشگاه‌های نظامی می‌پردازد. آگاهی از پیامدهای جنگ نرم می‌تواند مسئولین و برنامه‌ریزان کشور را در بصیرت‌بخشی منابع انسانی یاری رساند. این تحقیق در صدد پیگیری و یافتن پاسخی برای این مهم است. جامعه آماری، همة مدیران و اعضای هیئت علمی می‌باشند. در تجزیه و تحلیل داده‌های تحقیق از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. عمده‌ترین نتایج از دیدگاه جامعه مدیران و اعضای هیئت علمی دانشگاهی درباره ابعاد و پیامدهای جنگ نرم دشمن علیه انقلاب اسلامی ایران، عبارت است از: ضربه زدن به ولایت فقیه، ایجاد بی‌ثباتی سیاسی، ایجاد شکاف میان ساختارهای سیاسی و ارکان نظام، به چالش کشیدن تمامیت نظام، هجمه به ارزش‌ها و اصول بنیادین نظام اسلامی، بسترسازی برای تشدید فشارهای بیگانگان، فرسایش نیروهای مدافع نظام، ایجاد گسست میان نیروهای نظامی و امنیتی، تضعیف روحیه پایداری و مقاومت ملی در سرمایه انسانی، بزرگ‌نمایی معضلات و آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی کشور و تجری عناصر ضدانقلاب.
واژه‌گان کلیدی: جنگ نرم، ابعاد جنگ نرم، پیامدهای جنگ نرم، سرمایه انسانی.

نویسنده: دكتر رابرت بي. سيالديني  
ناشر: هارپر کالینز
سال انتشار: 2006
تعداد صفحات: 336 صفحه
معرفی: حجت اله مرادی

انسان از بدو پیدایش به اشکال‌ گوناگون به گسترش ارتباط خود با همنوعانش اندیشیده است و حاصل چالش وی با محیط و انسان‌های پیرامونش، از تحول ارتباط رو در رو  به ارتباط از راه دور و از ارتباط محدود به ارتباط جمعی منجر گشته است. آثار به جای مانده از دوران پارینه‌سنگی، در غارها و بر صخره‌ها، زبان‌ها و خطوط نخستین، بازگو کنندة تمایل انسان به یافتن حلقه‌های اتصال میان خویش و جهان پیرامون بوده‌است. پیدایش چاپ و مطبوعات تلاش دیرینة بشر برای ارتباط با دیگر انسان‌ها در وسعت دلخواه‌تر را نشان داد و تولد سینما، رادیو و تلویزیون ارتباطات دیداری و شنیداری انسان را  وسعت بخشید. همچنین پیدایش رسانه‌های جمعی به پیدایش تئوری‌ها و مناسباتی جدید در ارتباط انسان با انسان منجر شد.

نویسنده: حجت‌الاسلام و المسلمين مهدي طائب

چکیده
با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده می‌شود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز می‌گردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمی‌‌آید. بدین‌سان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز می‌شود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه می‌یابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته می‌سازد.
واژگان کلیدی: پیامبر(ص)، مکه، مدینه، یهود، عملیات روانی.

نویسنده: جواد جمالی

چکیده
در روند جابه‌جایی قدرت در قرن بیست‌ویکم، رسانه‌ها را می‌توان سرچشمه جدید قدرت دانست. در این میان، اینترنت و فضای سایبری به سبب سرعت، دقت، قابلیت حجم عظیم انتقال پیام و گستردگی وسیع مخاطبان، جزء ابزار ارتباطی پرجاذبه و تعیین‌کننده در عملیات روانی استراتژیک به شمار می‌رود. این پژوهش با رویکرد رسانه‌ای- عملیات روانی به ویکی‌لیکس که به مثابة حلقه واسط مجریان و مخاطبان عملیات روانی عمل می‌کند، آن پدیده را معمایی چندلایه و با اهداف و مداخلات سیاسی- امنیتی پنهان می‌پندارد که در صدد است از طریق جریان‌سازی اطلاعاتی و هجمه به اذهان و ادراکات تصمیم‌گیرندگان سیاسی آنها را با اهداف بین‌المللی خود هم‌سو کرده یا با تأثیر بر افکار و قلوب مخاطبان عام اقدام به تولید "قدرت مجازی" و بازسازی قدرت رو به افول خود در فضای سایبری کند. این مبحث ضمن پدیدارشناسی ویکی‌لیکس و بررسی نحوه خلق پدیده "سایکو- سایبر" به، کارویژه‌های جدید عملیات روانی در فضای سایبری توجهی ویژه‌ دارد.
واژگان کلیدی: ویکی‌لیکس، عملیات روانی، قدرت مجازی، پدیده سایکو- سایبر.

نویسنده: دکتر احمد باصري

چکیده
منظور از عمليات رواني مجموعه‌اي از اقدامات تبليغي و رواني يك كشور يا گروه به عنوان عامل كارگزار در جهت تحت تأثير قرار دادن اذهان، افكار، عقايد و خواست‌هاي كشورها يا جوامع هدف با تکیه بر زمينه‌ها و ابزارهاي سياسي، اقتصادي و نظامي به منظور ايجاد تغيير مطلوب و مطابق مقاصد كشور کارگزار است. اين مقاله براي تبيين نقش رسانه‌ها در عمليات رواني ابتدا به بررسي نظريه‌هاي مرتبط با اثربخشي رسانه‌ها شامل نظريه گلوله جادويي، تأثیرات محدود رسانه‌ها، کاشت، جبرگرایی رسانه‌ای مک‌لوهان، مارپیچ سکوت نومان و نظريه مگ‌گوایر پرداخته و سپس تاكتيك‌هاي نبرد رسانه‌اي از ديدگاه تافلر را بررسی و ارزيابي می‌کند. در پایان نیز به صورت موردی اخبار شبکه فارسی بی.بی.سی در خصوص انتخابات دهم رياست جمهوري و نحوة به‌کارگیری فنون رسانه‌اي براي دستکاري افکار عمومي در این رسانه مورد بررسی قرار گرفته است. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد مهم‌ترین ویژگی‌های رسانة اثربخش (به ویژه تلویزیون) كه به وفور توسط شبكه خبري بی.بی.سی مورد استفاده قرار مي‌گيرد شامل انجام مطلوب کارکردهای رسانه‌ای، رعایت اصول و قواعد انتشار اخبار (مهندسی خبر)، عرضه غیرمستقیم آموزش و تبلیغ، بهره‌گیری از گویندگان و گزارشگران جذاب، مقبول و مسلط، اجتناب از یک سویه شدن اخبار و گزارش‌های خبری، افزایش برنامه‌های انتقادی، رعایت اصول و روش‌های تبلیغاتی، توجه به نیاز و منش مخاطبان و بهره‌گیری از افراد خلاق در تهیه و تدوین برنامه‌ها مي‌باشد. اين شبکه توانسته تا حد زيادي از اين فنون براي اثربخشي اخبار و محتواي رسانه‌اي خود استفاده ‌كند.
واژگان کلیدی: عمليات رواني، رسانه، افکار عمومي، تبلیغات، برجسته‌سازی.

نویسنده: عباس محمدی

چکیده
فناوری‌های نوین ارتباطی به نحو بی‌سابقه‌ای بر ماهیت روابط انسانی در حوزه سیاست و فرهنگ تأثیر گذاشته‌اند. هرچند اینترنت در ابتدا خاستگاه صرفاً نظامی داشت و برای حفظ داده‌های اطلاعاتی تمرکز مکانی را از صحنه جغرافیا به حضور در لامکان مجازی انتقال داد، اما به‌تدریج و به ترتیب کارکرد امنیتی، اجتماعی و فرهنگی آن بر وجه نظامی آن غلبه یافت. با ورود اینترنت به عرصه حیات سیاسی، دولت‌ها با پدیده‌‌ای مواجه شدند که به تناوب آنها را با تهدیدات و فرصت‌های پیش روی خود به چالش می‌کشید. در این حال، وبلاگ در بین جلوه‌های مختلف اینترنت حضوری ویژه یافت. سرعت پیشرفت این پدیده، شگفت‌انگیز است. استقبال از آن در ایران به‌ویژه در بین قشر جوان حیرت‌انگیز بود به نحوی که در طی سال‌های اولیه حضور وبلاگ در شبکه اینترنت، ایران مقام چهارم جهانی را در تعداد وبلاگ‌های ثبت شده به‌دست آورد. این مقاله در نظر دارد ابتدا با مطالعه سیر پیدایش اینترنت، به تأثیرات سیاسی – اجتماعی آن بپردازد و در پایان فرصت‌ها و تهدیدات پیش روی جمهوری اسلامی ایران را در قبال پدیدة وبلاگ بررسی کند.
واژگان کلیدی: اینترنت، وبلاگ، تأثیرات سیاسی- اجتماعی، تهدیدات، فرصت‌ها، جمهوری اسلامی ایران.

نویسنده: ابراهیم بختیاری

چکیده
در دوره معاصر، ارتباطات و رسانه فعاليت‌هاي مختلف اجتماعي، سياسي، فرهنگي و اقتصادي را پوشش مي‌دهد. در اين ميان با پيچيده‌تر شدن و گسترش جوامع اهميت ارتباطات و رسانه در بُعد سياسي نيز روزافزون مي‌گردد تا حدي که بايد گفت در شرايط فعلي ارتباطات و رسانه مايه اصلي زندگي سياسي است و بدون بهره‌گيري از وسايل ارتباطي و رسانه‌هاي گروهي نظام‌هاي سياسي قادر به نظم بخشيدن در جامعه و شريک ساختن مردم در زندگي سياسي نيستند. همچنين اعضاي جامعه براي ايفاي نقش فعال، شرکت در انتخابات و ارتباط متقابل با سياستمداران به رسانه‌هاي جمعي نيازمندند. در ارتباط سياسي آنچه اهميت دارد تأثير بر رفتار است، ارتباط‌گر سياسي که در اين نوع ارتباط به‌طور عمده سياستمدار است سعي مي‌کند با بهره‌گيري از ابزار مختلف ارتباطي و کاربرد قوانين و تکنيک‌هاي لازم بر مخاطب تأثير گذارد و وي را همواره با برنامه‌ها و ايده‌هاي خود هماهنگ ساخته و با کسب نفوذ و جلب افکار و آرا عمومي ‌مردم، موقعيت خود را تحکيم بخشيده و به گسترش دايره قدرت خود بپردازد. این مقاله با مطالعة نسبت بین رسانه و مقولة ارتباط سیاسی به دنبال مشخص کردن جایگاه رسانه و کارکردهای آن در حوزه مباحث ارتباطات سیاسی است. مقاله بر نقش پراهمیت اینترنت در بین رسانه‌ای نوین تأکید می‌ورزد.
واژگان کلیدی: ارتباطات سیاسی، افکار عمومی، رسانه، اینترنت.

نویسنده: حسن انوری

چکیده
هر چند موضوع امپریالیسم با توجه به پیشینة بلندمدت آن در تاریخ از ابعاد گوناگون مورد مطالعه قرار گرفته است، اما بعد رسانه‌ای امپریالیسم دستاورد ورود فناوری رسانه به عرصه حیات زندگی اجتماعی است. رسانه‌ها از همان نخستین مراحل پیدایش خود توجه ویژه سیاست‌مداران را به ‌خود جلب کردند. در طی دو جنگ جهانی، رسانه در سطح ابزار نظامی‌که افکار و روحیه نیروها و مردم دشمن را آماج حملات خود قرار می‌داد، مورد بهره‌برداری قرار گرفت. از آن پس مأموریت جدید این ابزار، سلطه خبری بر مؤسسات رسانه‌ای و خلق و ایجاد اخبار و هدایت آن مطابق منافع کشورها و سیستم سرمایه‌داری جهانی بود. بر این اساس مطالعات چندی در باره سلطه رسانه‌ای و امپریالیسم خبری در محافل علمی صورت گرفته است. با ظهور فناوری‌های نوین ارتباطی به نظر می‌رسید جریان یک‌سویه انتشار خبر از سوی نظام سلطه با توقف یا دست‌کم چالش مهم مواجه شود. با وجود این به نظر می‌رسد هرچند رسانه‌های نوین همچون اینترنت و ماهواره فرصت‌های مناسبی را در اختیار بازیگران مختلف قرار داده است، لیکن هنوز جریان سلطه خبری و رسانه‌ای همچون گذشته بازیگر اصلی این عرصه است. این مقاله ضمن تلاش برای شناسایی دقیق‌تر این وضعیت و مطالعه نظریه‌های تبیین‌کنندة آن، تأسیس شبکه‌های خبری و توجه به رسانه‌های نوین را به منزله الگویی راهبردی برای شکست نظام سلطه تلقی می‌کند.
واژگان کلیدی: سلطه خبری، نظام رسانه‌ای، امپریالیسم خبری، رسانه‌های نوین.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده
امروزه با کوچک و پیچیده‌تر شدن جهان به واسطه رشد روزافزون وسایل ارتباط جمعی رسانه‌ها به مثابه ابزاری اساسی برای اِعمال سیاست‌های قدرت‌های زورمدار به کار می‌روند و رقابتی جهانی در عرصه نبرد رسانه‌ای شکل گرفته است. همچنین رسانه‌ها امروزه دروازه‌ای به شمار می‌روند که از طریق آن فرهنگ به افراد منتقل می‌شود. توانایی تأثيرگذاری رسانه‌ها بر فرهنگ مخاطبان سبب شده است که قدرت‌های بزرگ از ابزارهای مختلف رسانه‌ای برای ربودن قلوب و اذهان و تغییر رفتار مردم کشور هدف به شیوه‌ای نرم بهره‌برداری کنند. در این نوشتار تلاش شده است تا با عرضة تعریفی از فرهنگ بر اساس تئوری‌های مختلف، نقش رسانه‌ها در جنگ نرم بررسی شود. مقاله بر اساس این رویکرد، کارکرد سلاح‌های رسانه‌ای امریکا در جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران را مطالعه می‌کند. تحلیل و بررسی شبکه‌های فارسی‌وان، هالیوود و رادیو فردا مطالعه موردی مقالة حاضر است.
واژگان کلیدی: فرهنگ‌سازی رسانه‌ای، امپریالیسم فرهنگی، فارسی وان، هالیوود، بی.بی.سی و رادیو فردا.

نویسنده: ژان‌لوبلان ویکس ... [و دیگران]
مترجم: طاهر روشندل‌اربطانی
ناشر: تهران- دفتر پژوهش‌های فرهنگی؛ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ايران، اداره کل پژوهش‌های رادیو، دفتر پژوهش‌های رادیو
سال انتشار: 1388
تعداد صفحات: 539 صفحه
معرفی: دکتر حسین زارعی.

نویسندگان: دکتر محمدرضا نجفی، دکتر احمد باصری، سیدمحسن آقابراری

چکیده
در انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری در ایران برای اولین‌بار مناظره کاندیداها صورت پذیرفت که سبب ایجاد فضای تصمیم‌گیری جدیدی برای مردم در راستای انتخابات شد. همچنین باعث ایجاد یک فرهنگ سیاسی و مشارکت و حضور مردم در انتخابات گردید. این مقاله با بهره‌گیری از تحقیقات میدانی و از نظر نوع در چارچوب پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی، نگارش یافت. جامعة مورد مطالعه در این تحقیق را ساکنین منطقه 4 تشکیل داده است. تهران که در موقعیت‌های اجتماعی مختلف (دانش‌آموزان، نظامی، آزاد، خانه‌دار، دانشجو، کارمند، بیکار و متفرقه)، هستند و برای حجم نمونه انتخابی متناسب با حجم جامعه آماری در منطقه مورد مطالعه در مجموع تعداد 249 نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزارهای لازم برای جمع‌آوری اطلاعات در این مطالعه عبارت بود از پرسشنامه محقق ساخته، با تعداد 19 سؤال و با ضریب آلفای کرونباخ 83 که برای اجرای نهایی آماده شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد بر اساس ارزیابی پاسخ‌دهندگان، در مجموع تعداد هفت متغیر از متغیرهای هشت‌گانه تحقیق به طور معنادار، بالاتر از میانگین و یک متغیر (نکات منفی مناظره‌ها)، به طور معنادار پایین‌تر از میانگین ارزیابی شده است. همچنین نتایج آزمون t وابسته نشان داد که تفاوت‌های مشاهده شده نسبت به میانگین فرضی (عدد3)، در سطح اطمینان 99 درصد معنادار است.
واژگان کلیدی: فرهنگ، سیاسی، مناظره، انتخابات.

با تأمل در ماهيت و نوع وقوع انقلاب‌های رنگین در جهان به‌خصوص در جمهوری‌های شوروی سابق، مشاهده مي‌شود كه يك استراتژي مشابه، درونمايه همه حوادث روی‌داده در آن کشورها را تشکیل می‌دهد و آن سلب هویت فرهنگی در پیش‌قراول مشروعیت‌زدایی از حاکمان جامعه با بهره‌گیری از ابزار جنگ  نرم است. جهان امروز از یک سو دنیای تصویری و انگاره‌سازی سیاست و روابط بین‌الملل و از سوی دیگر دنیای فکر، اندیشه  و فرهنگ است. این دو دیدگاه به ناچار در تقابل و تخاصم با یکدیگر قرار دارند. براساس دیدگاه فرهنگ‌محور، عرضه و ارائه حقیقت امری عالی و ضرورتی انسانی به‌شمار می‌رود. براین اساس تکنیک‌ها و شیوه‌های رایج رسانه‌ای و تبلیغاتی تنها به مثابه ابزار انتقال افکار و ایده‌ها به‌شمار می‌روند و برای عرضه حقیقت تنها باید بر منطق و اصول اخلاقی منبعث از ‌آموزه‌های دینی تکیه داشت. بی سبب نیست که متخصصان جنگ نرم، به حضور جنگ نرم در همه اعصار اذعان داشته و قدمت آن را به بلندای تاریخ انسان می‌دانند به گونه‌ای که حتی پیامبران الهی همواره به انجام سحر و جادو محکوم شده‌اند. این نزاع پیوسته بین سلطه‌جویان و مظلومین وجود داشته است.

نویسنده: حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی طائب

چکیده

با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده میشود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز میگردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمیآید. بدینسان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز میشود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه مییابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته میسازد.
واژگان کلیدی: تغییر قبله، یهود، عملیات روانی.

نویسنده: دکتر حسین حسینی

 چکیده

گاه برخی از مفاهیم و واؤه‌ها حامل تغییرات پارادایمی هستند. مفاهیمی همچون جنگ نرم و تهدید نرم، از این جمله به شمار می‌آیند. آنها تنها به ظهور شیوه‌های جدید مبارزه و یا تحولات سیاسی و امنیتی نوپدید اشاره ندارند، بلکه فراتر از آن خبر از ظهور مکتب جدیدی در عرصه رقابت‌ها و مخاصمه‌های بین‌المللی می‌دهند. مقاله حاضر با چنین مفروضی، و با توجه به اغتشاش معنایی و آشفتگی نظری رایج در این حوزه؛ تلاش دارد تا با بهره‌گیری از ادبیات علمی و استنتاج از رویدادهای این چنینی به تعاریف و مدل‌های نظری برای روشن ساختن حدود و ثغور این مفاهیم دست یابند.

نویسنده: حجت‌الله مرادی

چکیده

پس از یازده سپتامبر، پژوهش‌های مربوط به تأثیرات روانی تروریسم چند برابر شده‌اند. تماس رسانه‌ای با تروریسم یکی از عوامل اصلی چنین تأثیراتی است. با این حال، در زمینة پژوهش‌هایی که انعطاف‌پذیری مردم در قبال تماس رسانه‌ای با تهدید تروریستی را پیش از ضربة روانی و عاطفی بررسی کنند، دچار کمبود هستیم. این مقاله الگوی [مدل] مفهومیِ هشت بعدیِ مسائل مرتبط با تروریسم را بررسی می‌کند که برای انعطاف‌پذیری اجتماعی- روانی در برابر تروریسم دارای اهمیت هستند. نتایج پژوهش (1040=n) به صورت شاخصی از مسائل مرتبط با تروریسم برای شهر کاشان در فاصله زمانی آذر ماه تا دی ‌ماه 1388 ارائه شده است. این نتایج به استفادة رسانه‌ای مانند تلویزیون، رادیو و اینترنت نیز مربوط هستند. نتایج پژوهش، پیامدهای روانی تهدید تروریستی را به صورت "جست‌وجوی اطلاعات در رسانه‌ها، ادراک خطر و سطوح هراس" نشان می‌دهد. نقش مهم ارتباطات دولتی، ابهام حمایت اجتماعی و نتایج متضاد ناشی از تلویزیون و اینترنت نیز نشان داده شده است.
واژگان کلیدی: کاشان، ارتباطات، رسانه‌ها، انعطاف‌پذیری، خطرپذیری (ریسک)، الگو (مدل) تروریسم.

نویسنده: فرج‌اله اردیزی

چکیده

عقب‌نشینی رژیم صهیونیستی از لبنان در سال ۲۰۰۰ و شکست دوبارة آن در جنگ ۳۳ روزه بسیاری از کارشناسان را با این پرسش مواجه ساخت که حزب‌الله با تکیه بر چه عواملی توانست رژیم اشغال‌گر قدس را شکست دهد؟ برخی از متخصصان بهره‌گیری موفق حزب‌الله از عملیات روانی را مهم‌ترین عامل پیروزی آن می‌دانند. اما به نظر می‌رسد راهبرد عملیات روانی تنها یکی از عوامل پیروزی مقاومت است. ترکیبی که حزب‌الله از جنگ چریکی و عملیات روانی و ابعاد سمبلیک عمل جمعی به عمل آورد، نقشی مهم در موفقیت حزب‌الله داشت. این مقاله با تقسیم مخاطبان حزب‌الله به سه دسته مخاطب بی‌طرف، دشمن و داخلی، عملیات روانی حزب‌الله و چگونگی ترکیب آن را با جنگ چریکی و ابعاد سمبلیک عمل جمعی بررسی می‌کند.
واژگان کلیدی: حزب‌الله، جنگ 33 روزه، عملیات روانی، رژیم صهیونیستی.

نویسنده: جواد جمالی

چکیده

براندازی نرم از طریق ایجاد بحران مشروعیت، یکی از روش‌های تغییر رژیم به دور از رویکردهای نظامی که عمدتاً مقاومت‌برانگیز است، تلقی شده و به صورت نامحسوس، تدریجی و زیربنایی شالوده‌های حقانیت و مقبولیت نظام سیاسی را تضعیف و تخریب می‌سازد. در این راستا، پرسش اصلی به چگونگی تخریب مبانی مشروعیت‌بخش و زوال رضایت و اطاعت‌پذیری اتباع حکومت معطوف است که توسط مجریان براندازی نرم صورت گرفته و نظام سیاسی را ساقط می‌سازد. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از نظریه "انطباق شناختی" و نقش آن در تغییر نگرش و سپس تغییر رفتار افراد جامعة هدف، به تشریح روش‌های مشروعیت‌زدایی اعم از القای ناکارآمدی دولت، انفصال نخبگان، کاهش مشارکت سیاسی، بی‌اعتبارسازی حکومت و تضعیف مبانی فرهنگی و ایدئولوژیک نظام سیاسی می‌پردازد. کارگزاران براندازی نرم با کاربست قواعدی چون مدیریت ادراکات و احساسات و تغییر ذائقه سیاسی، به براندازی رژیم اقدام مي‌کنند.
واژگان کلیدی: براندازی، مشروعیت‌زدایی، براندازی نرم، تغییر نگرش، رفتارسازی، انطباق شناختی.

نویسنده: عباس محمدی

چکیده

بررسی تغییر و تحولات در کشورهایی که پیش از این متعلق به مجموعه اتحاد جماهیر شوروی بودند برای کشورهایی که در حال حاضر در نوک پیکان سیاست متخاصمانه امریکا قرار دارند به‌خصوص کشورهایی که در مجاورت آسیای مرکزی و قفقاز جای گرفته‌اند، همواره حائز نکاتی ارزنده و مفید است، از آن‌رو که این تغییرات می‌تواند در معادلات سیاسی و امنیتی منطقه تاثیراتی مستقیم بر جا گذارد. از سوی دیگر تجربه جمهوری اسلامی ایران در جریان اغتشاشات دهمین دوره انتخابات، همچنین نا آرامی‌های مشابه در برخی کشورهای دیگر ثابت کرد از منظر جامعه‌شناسی سیاسی حوادثی که در کشورهای یاد‌ شده به‌وقوع پیوست قابلیت تسری به سایر مناطق را دارد. در واقع امریکا از تغییرات یاد شده به مثابه الگویی برای تغییر رژیم در کشورهای غیر هم‌سو با سیاست‌های خود نظیر جمهوری اسلامی ایران استفاده می‌کند. مقاله حاضر با این پیش‌فرض که تغییرات به وقوع پیوسته در جمهوری‌های شوروی سابق، ضمن موافقت نیروهایی از داخل، بیشتر متأثر از برنامه‌ریزی کشورهای غربی به‌ویژه امریکا بود در صدد است نشانه‌ها و شواهد مداخله امریکا را مورد بررسی قرار دهد و الگویی کلی از فرایند اجرایی و عملیاتی آنها به دست دهد تا امکان پیش‌بینی این تحولات در سایر کشورها فراهم شود. مقاله، مطالعه موردی خود را بر تحولات جمهوری گرجستان متمرکز می‌کند.
واژگان کلیدی: انقلاب‌های رنگی، جمهوری‌های شوروی سابق، گرجستان، مداخلات امریکا.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

اگر ايجاد دگرگوني در جوامع با تكيه بر تغيير ديدگاه‌ها و نگرش‌هاي حاكمان و مردم بحث اصلي جنگ نرم باشد؛ در آن صورت اين جنگ، مدلي نوين از فعل و انفعال‌هاي دولت‌های غربی براي سلطه بر كشورهاي مختلف را نمايش مي‌دهد، چرا كه سلطه و استيلا با تعاريفي از قدرت، بسط و توسعه يافته كه قدرت را توانايي تمركز، تنظيم يا هدايت رفتار مي‌داند. خلق بحران‌های اجتماعی با هدف زیر سؤال بردن مشروعیت و کارآمدی حکومت یکی از راهکارهای جدید طراحان جنگ نرم در این راستا به شمار می رود. این رویکرد به موضوعاتی می پردازد که علاوه بر استعداد ظهور آسیب‌پذیری‌های داخلی، ظرفیت‌های مناسبی را برای خلق بحران خلق می کند. برای مثال، تمرکز بر مقوله جوانان، اقشار آسیب‌پذیر، زنان، قومیت‌ها، معضلات اجتماعی، تئاتر، سینما، موسیقی و مواردی از این دست از جمله محورهای مورد توجه رویکرد یاد شده است. بر این اساس، مقاله حاضر تلاش دارد به بررسی راهکارهای امریکا برای خلق بحران‌های اجتماعی به منظور جنگ نرم با جمهوری اسلامی ایران بپردازد.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، بحران‌های اجتماعی، فرقه‌سازی، مهندسی انقلاب‌های رنگی، شیطان‌پرستی.

معرفی: احمد باصری

به کوشش: اصغر افتخاری
ناشر: تهران- دانشگاه امام صادق(ع)
سال انتشار: 1387
تعداد صفحات: 500 صفحه

شيوه جنگ سنتي كه در آن زندگي انسان‌ها با درگیری نظامی قربانی می‌شد، بسيار پر مخاطره بود. ديدگاه سنتي جنگ را درگيري ميان موجودات رقيب يا عمليات نظامي ميان دشمنان تعريف می‌كرد و هدف، تضعيف يا نابودي يكديگر بود، اما در جنگ نرم یکی از اهداف اصلی، كنترل اطلاعات و مسیر دادن به آن و در نهایت استفاده از آن براي به وجود آوردن نتيجه مورد نظر است.

نویسنده: حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی طائب

چکیده

با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده میشود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز میگردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمیآید. بدینسان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز میشود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه مییابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته میسازد.
واژگان کلیدی: حضرت عیسی(ع)، یهود، عملیات روانی.

نویسنده: سیدرضی عمادی

چکیده
پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی رویکرد اصلی مقابله کشورها با یکدیگر سخت‌افزارانه بوده است اما پس از فروپاشی آن و ضعف مفرط روسیه در نظام بین‌الملل بعد نرم‌افزاری قدرت هم با جدیت بسیار بیشتری مورد توجه قرار گرفت. گرچه نظام بین‌الملل پس از فروپاشی اتحاد شوروی بارها شاهد جنگ نظامی بوده است اما امریکا به عنوان تنها قدرت بازمانده از دوران جنگ سرد از راهکارهای دیگری نیز برای نفوذ در دیگر کشورها و روی کار آوردن دولت‌های طرفدار غرب در این کشورها استفاده کرد. یکی از مهم‌ترین این راهکارها تغییر حکومت کشورها با بهره‌گیری از استراتژی حرکت گله‌ای است. این مقاله در صدد است تا ضمن تبیین مفهوم استراتژی حرکت گله‌ای به تأثیراتی بپردازد که رسانه‌های نوین به لحاظ روحی و روانی بر مردم کشورهایی که این استراتژی در آنجا اعمال می‌شود بر جای می‌گذارد.
واژگان کلیدی: استراتژی حرکت گله‌ای، انقلاب رنگی، رسانه اجتماعی نوین، جنگ نرم‌افزاری، تغییر حکومت‌ها.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

جایگزین ‌ساختن عناصر حکومتی با استفاده از قدرت نرم بدون توسل به زور و اقدامات خشونت‌آمیز یکی از راهبردهای امریکا در کنار راهبرد مبتنی بر تهاجم گسترده، سنگین و سریع نظامی برای ایجاد تغییر در کشورهای هدف بود. گرجستان، اوکراین و قرقیزستان مهم‌ترین نمونه‌های موفق این راهبرد می‌باشند که با رویکردی نرم در چارچوب انقلاب رنگی عناصر حکومتی آنها متناسب با هداف امریکا تغییر نمود. اگرچه رنگ باختن انقلاب‌ لاله‌ای ماهیت شکننده این انقلاب، فساد گسترده دولتی و فقر مردمی که با بی‌توجهی امریکا همراه بود را به تصویر کشید اما مقامات سیاسی و امنیتی این کشور در راستای پروژه براندازی نرمی که برای کشورمان طراحی نموده‌اند تلاش کردند به همراه جریان فتنه‌ساز از حوادث قرقیزستان برای قرقیزستانیزه نمودن ایران الگو‌سازی نموده و با تأکید بر شیوه‌های غیرخشونت‌آمیز نسبت به جایگزین نمودن عناصر وابسته به خود اقدام کنند.مقاله حاضر تلاش دارد با بررسی علل رنگ باختن انقلاب رنگی قرقیزستان به نحوه بهره‌برداری امریکا و جریان فتنه‌ساز از این حوادث برای قرقیزستانیزه نمودن ایران بپردازد.
واژگان کلیدی: انقلاب رنگی، تئوری سرایت، قرقیزستانیزه نمودن ایران.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

مقاله حاضر با تحلیل دقیق چگونگی ادراک و قالب‌بندی عکس‌های ابوغریب در رسانه‌های خبری امریکا، مناظرة عمومی و بافت‌های فرهنگی، به بررسی این سؤال پرداخته است که چگونه تصاویر نمادین خبری به اخبار، سیاست و افکار عمومی شکل می‌دهد. این مقاله با گرایش در میان محققان برجسته ارتباطات مخالفت می‌کند که تصاویر عموماً از قالب‌های خبری مسلط و گفتمان سیاسی نخبگان حمایت می‌کند و تأثیری مستقل بر مخاطب ندارد. نتیجه‌گیری اصلی مقاله حاضر آن است که عکس‌های ابوغریب نه تنها تحت نفوذ و تأثیر قالب‌های خبری مسلط قرار نگرفتند بلکه روندی کاملاً برعکس را طی کردند. عکس‌ها به شکل منشور انتقادی عمل کردند که نگرش‌های نخبگان و مردم جهان در خصوص سیاست خارجی امریکا از درون آنها انکسار یافت و تصاویر ممنوع نیروهای امریکایی در نقش شکنجه‌گران سادیست به بخشی لاینفک از درک آنان نسبت به "جنگ به اصطلاح علیه تروریسم" اعلام شده توسط دولت بوش تبدیل شد. تأثیر این تصاویر، اندک نخواهد بود چرا که به سرعت در بافت فرهنگی منتشر شدند و به واسطة رویه‌های خلاق و ضدقالب‌گرا به نمادی برای اعتراض و مخالفت با اقداماتی که خود بازنمای آن بودند، تبدیل شدند.
واژگان کلیدی: جنگ عراق، قالب‌های جدید، فتوژورنالیسم، جنگ عکس‌ها، حافظة عمومی.

نویسنده: احمد باصري

چکيده

روحيه يكي از عوامل عمده برانگيزاننده افراد براي فعاليت در سازمان‌هاي نظامي و عمومی است. يكي از مشخصه‌هاي سازمان‌هاي کارآمد، روحيه بالاي كاركنان آن است. دستيابي به روحيه مطلوب کاري از روي ترغيب ميسر نبوده و قابل خريد هم نيست، ايجاد چنين حالتي به عوامل درون و برون سازماني متعددي از جمله رفتار مناسب مدیران بستگي دارد. بر اين اساس يکي از شاخص‌هاي اصلي ارزيابي پيشرفت و كارایي سازمان‌ها، ارزيابي روحيه کاری کارکنان است. این مسئله در سازمان‌هاي نظامي به دليل حساسيت بيشتر شغلي و لزوم واکنش مناسب کارکنان، به ویژه در شرايط بحران و جنگ به طور جدي مورد توجه مدیران و متخصصين منابع انساني قرار دارد. در اين مقاله تلاش کرديم، عوامل اجتماعي، سازماني و رواني تأثيرگذار بر روحيه کاری و رزمي نيروهاي مسلح را براي مقابله با دشمن در جنگ آتي را مورد بررسي قرار دهیم. براي دستيابي به اين منظور از روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی استفاده گردید. جامعه آماری این تحقیق کارکنان نظامی شاغل در یکی از یگان‌های رزم جمهوری اسلامی ایران بودند که با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای تعداد 312 نفر انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزارهاي جمع‌آوري اطلاعات دو پرسش‌نامه محقق ساخته بود. پرسش‌نامه اول ابعاد مختلف روحيه را با 20 سؤال مورد بررسي قرار مي‌داد، که پس از تحليل عاملي نشان داد که روحيه کارکنان را مي‌توان در چهار عامل آمادگي رزمي و دفاعي، ايمان و تعهد به اهداف سازماني، نظم و انسجام گروهي و رعايت ديسپلين دسته‌بندي نمود. ضريب پايايي اين پرسش‌نامه بر اساس آلفاي کرونباخ معادل 0.861 مي‌باشد. پرسش‌نامه دوم عوامل مؤثر بر روحيه کارکنان را در 27 سؤال مورد بررسي قرار مي‌داد، ضريب پايايي اين مقياس معادل 0.896 است. تحليل نتايج با استفاده از نرم‌افزار lisrel نشان داد در مدل اندازه‌گيري، همة متغيرهاي پيش‌بين براي ارزيابي متغيرهاي پنهان مورد مطالعه، معنادار مي‌باشند. در تحليل مدل ساختاري نيز نتايج نشان داد که عوامل رواني با ضريب 2.14 و عوامل اجتماعي با ضريب 0.16 به صورت مستقيم بر روحيه تأثيرگذار مي‌باشند. در حالي که هر سه عامل رواني، اجتماعي و سازماني به صورت غيرمستقيم از طريق متغير رضايت از سازمان نيز بر روحيه کارکنان تأثير معناداري مي‌گذارند.
واژگان کلیدی: روحيه، عوامل سازماني، عوامل رواني، عوامل اجتماعي، نيروهاي مسلح.

نویسنده: روح اله کرمی

در عصر حاضر که برخی صاحب‌نظران و کارشناسان آن را موج چهارم عصر ارتباطات می‌نامند پیشرفت علوم و فناوری چنان رشدی سریع داشته که تصور آن در تخیّل هیچ اندیشمندی نمی‌گنجد. در این مقوله، علوم مهندسی رسانه همسو با سایر علوم رشدی فزاینده داشته و جایگاهی ویژه برای خود باز کرده است. از این رو، کشورها جهت ارتقای علوم رسانه‌ای خود با ایجاد شبکه‌های متعدد ماهواره‌ای به عنوان یکی از ابزار قوی رسانه علاوه بر فراهم آوردن موجبات ارسال اخبار، اطلاعات و برنامه‌های گوناگون، زمینه لازم را برای ایجاد نوعی عملیات روانی علیه دشمنان خود فراهم آورده‌اند. بر این اساس، غرب و صهیونیست‌ها که اسلام و جمهوری اسلامی را دشمن درجه یک خود می‌شناسند، به این نکته واقفند و بر آنند که شاید بتوانند از طریق سلطه بر افکار عمومی و تأثیر‌گذاری بر خانواده‌ها به این مهم دست یابند و زمینه‌های فروپاشی درونی نظام را فراهم آورند، از این رو، حسابی ویژه بر اخلاق و ارزش‌های اجتماعی مردم ایران به ویژه قشر جوان جامعه باز کرده‌اند و افق و برنامه‌هایی گسترده برای ارتش دوم خود تهیه کرده‌اند. هدف اصلی این نوشتار، بررسی آثار سوء و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی شبکه‌های ماهواره‌ای و رابطه آن با ناهنجاری‌ها و انحرافات اجتماعی در حوزه امنیت است. در چارچوب این هدف و پس از مروری کوتاه بر آثار و اهداف شبکه‌های ماهواره‌ای، ماهیت، اهداف و راهبرد کلان شبکة تازه تأسیس فارسی وان به عنوان تهدید جدی علیه مردم ایران با دیدگاه آسیب‌شناسی و امنیتی تبیین می‌شود.
واژگان کلیدی: شبکه‌های ماهواره‌ای، انحرافات اجتماعی، پیامدهای فرهنگی، شبکه ماهواره‌ای فارسی وان.

معرفی: مهسا ماه‌پیشانیان

تهيه شده توسط كميسيون تدوين استراتژي امنيت ملي امریکا
 مترجمان: جلال دهمشگي، بابك فرهنگي، ابوالقاسم راه‌چمني
چاپ چهارم: پاییز ۱۳۸۳
تعداد صفحه: 480 صفحه
ناشر: مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران

نویسنده: فرج‌الله اردیزی

بیست و چند روز یکی از همین منافقین با صورت صالح، با ژ۳، با همه چیز آمد آنجا نشست، در نجف... گفت ما می‌خواهیم قیام مسلحانه بکنیم، گفتم نمی‌توانید، خودتان را به کشتن ندهید (امام خمینی(ره)، 26/09/1362).

چکیده

سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در دهه ۱۳۴۰ با هدف مبارزه با رژیم پهلوی شکل گرفت، اما پس از مدتی این سازمان تبدیل به یک سازمان فاشیستی شد که هدف اصلی آن قدرت‌گرایی و تحکم مطلق بر اعضا بود. پس از پیروزی انقلاب نیز این سازمان در مقابل مردم و نظام جمهوری اسلامی قرار گرفت. هدف مقاله حاضر، پاسخ به این پرسش است چرا سازمانی که ادعای مبارزه برای آزادی خلق را داشت، به درگیری با خلق روی آورد؟ برای پاسخ به این سؤال ما از روان‌شناسی "اریک فروم" برای تحلیل شخصیت فاشیستی بهره خواهیم گرفت. فروم مهم‌ترین علت پیدایی فاشیسم را گریز از آزادی و غلبه بر تنهایی‌های عصر جدید می‌داند. به نظر فروم، افراد برای غلبه بر این تنهایی و بی‌هویتی به قدرت‌گرایی، تخریب و همگرایی ماشینی روی می‌آورند. به نظر می‌رسد تشکیل سازمان مجاهدین نیز واکنشی به سیاست غربی‌سازی و مدرنیزاسیون رژیم پهلوی بود؛ سیاستی که طی آن مدرنیزاسیون و توسعه از بالا به گسترش شهرنشینی و رشد آموزش عالی و در کنار آن به افزایش نابرابری‌های اجتماعی و از خود بیگانگی جوانان منجر شد. پژوهش حاضر مؤلفه‌های شخصیت فاشیستی در سازمان مجاهدین خلق را از زمان تشکیل این سازمان تا به امروز بررسی می‌کند.
واژگان کلیدی: سازمان مجاهدین خلق (منافقین)؛ فاشیسم، سادیسم، مازوخیسم.

توسعة دانش بشر گستره‌ای از علوم و فنون مختلف را پدید آورده، که اغلب برای عموم مردم، ناشناخته و گاه عجیب می‌نماید. در حوزة علوم انسانی که تظاهرات فیزیکی و عینی ملموس همچون سایر رشته‌های دانش تجربی را به همراه ندارد، این ابهام و اعجاب بیشتر است. شاخه‌های مختلف علوم انسانی توضیح، پیش‌بینی و کنترل رفتار فردی و اجتماعی انسان را بر عهده دارند و قواعد و قوانینی را برای سنجش و ارزیابی آن صورت‌بندی می‌کنند. آگاهی از این قواعد، توانایی درک الگوهای رفتاری سایر انسان‌ها و نحوه کنترل آنها را به دست می‌دهد. در این حال، کشورهایی که از این دانش آگاهی دارند و نهادها و سازمان‌های متولیِ آن را بنا نهاده‌اند با بهره‌مندی از قدرت اطلاعات و بینشی که به دست می‌آورند در مواجهه با سایر ملل از توانمندی بالاتری برای سامان بخشیدن به تدابیر، سیاست‌ها و اقدامات خویش برخوردارند.

نویسنده: حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی طائب

چکیده

با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده می‌شود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز می‌گردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمی‌آید. بدین‌سان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز می‌شود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه می‌یابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته می‌سازد.
واژگان کلیدی: حضرت موسی(ع)، فرعون، فتنة سامری، عملیات روانی.

نویسنده: علی‌محمد نائینی

چکیده

انقلاب اسلامی به عنوان یک اندیشه و مدل سیاسی نوین، ضربه سنگینی بر استیلای جهان غرب واردکرد. نظام سلطه تمامی اشکال براندازی سخت از جمله شورش، کودتا و جنگ نظامی را در یک دهه علیه انقلاب تجربه کرد. لیکن ایستادگی و مقاومت ملت ایران تحت رهبری حضرت امام رضوان الله علیه، قدرت های مستکبر را بر این واقعیت رهنمون ساخت که استفاده از گزینه سخت و نظامی نمی تواند در برابر ایمان و اعتقاد مردم ایران کارآمد باشد، بلکه برعکس موجبات برانگیختن، وحدت و همبستگی هر چه بیشتر ملت ایران را فراهم می‌کند. چنین شد که این قدرت ها لاجرم بر شکست خود در راهبرد مقابله سخت با نظام جمهوری اسلامی اعتراف کردند و مقابله ای پیچیده تر از پیش، تقریبا از دهۀ دوم آغاز شد. که از آن با رویکرد جدید و در چارچوب بهره‌گیری از روش های نرم، یاد می‌شود. تقابلی که رهبری معظم انقلاب از همان آغاز دهه هفتاد با ادبیات و تعابیر مختلف نظیر: تهاجم فرهنگی، ناتوی فرهنگی و شبیخون فرهنگی و اخیراً جنگ نرم خطر آن را گوشزد کرده، مسئولین نظام را به چاره اندیشی در برابر آن فراخواندند. از این رو ضروری است با تدبیر از پیش اندیشیده شده، دامنه و سطح این نوع جنگ، و نیز مبانی و ابعاد آن، باز شناخته شود. این مقاله تلاشی است در جهت شناخت چیستی و چگونگی شکل گیری، اهداف و ویژگی‌های جنگ نرم از دیدگاه مقام معظم رهبری. بدیهی است، شناخت بیشتر جنگ نرم می تواند به مفهوم سازی و شناخت بیشتر این پدیده، همچنین بهبود مدیریت امنیت ملی کشور در خصوص تهدیدات نرم علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران کمک نماید.
واژگان کلیدی: جنگ نرم، قدرت نرم، بصیرت، فرهنگ و تهاجم فرهنگی.

نویسنده: جواد جمالی

 چکیده

مطرح شدن نقش و جایگاه افکار عمومی در صحنه سیاست و قدرت، بی‌تردید حاصل ورود طیف‌های مختلف مردمی به عرصه سیاسی بوده است. در واقع سیاسی شدن آراء و عقاید جمعی ساکنان کنش‌گر یک قلمرو حکومتی همواره به صورت عنصری تعیین‌کننده در رفتار و کردار حاکمان سیاسی ظهور و بروز یافته است. حوزه سرزمینی انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از "مردمی‌ترین انقلاب‌های تاریخ" پیوندی وثیق با اراده و خواست عمومی برقرار کرده است. مهم‌ترین عنصر اداره کننده این پیوند را می‌توان در رأس نظام سیاسی و رهبری امام خمینی (ره) مشاهده کرد. به باور این پژوهش، امام خمینی(ره) با ارائه تفسیر و قرائتی جدید از مقوله افکار عمومی تلاش کرده‌اند، "مدیريت افکار عمومی" را به جای تغییر، کنترل، دستکاری یا سرکوب، ارائه داده و عملاً نهادینه نمایند. از آنجا که سیرة عملی- سیاسی امام خمینی(ره) بر مبنای این تفکر شکل گرفته است، به سهولت می‌توان الگوی (مدل) رفتاری و مؤلفه‌ها و شاخصه‌های آن را استخراج و عرضه کرد. آنگونه که در این مبحث به تفصیل ارائه شده است. نگاه ارزشی- انسانی امام خمینی(ره) به اراده عمومی افراد جامعه موجب تبدیل آن به منبع تولید قدرت در ایران شده است. در واقع امام با نگاه سیستمی ارزش‌مدار و مبتنی بر کرامت انسانی به افکار عمومی نوعی "روح جمعی مسئولیت‌پذیر" را  به عرصه سیاسی وارد نمودند.
واژگان کلیدی: امام خمینی (ره)، مدیریت افکار عمومی، اراده عمومی، روح جمعی، افکار عمومی، قدرت‌سازی.

نویسنده: سيدحسين محمدي نجم

چكيده

پيوند افكار عمومي با رسانه‌ها، پيوندي ديرينه است. رسانه‌ها هم به افكار عمومي شكل مي‌دهند و هم آن را بيان مي‌كنند. بنابراين عجيب نيست كه با رشد و توسعه رسانه‌ها در دوره پسامدرن شاهد تأثير عميق‌تر و گسترده‌تر آنها بر افكار عمومي باشيم. تأثير رسانه‌ها بر شكل‌گيري افكار عمومي زماني افزون مي‌شود كه ويژگي‌هايي چون تعاملي بودن، غيرتمركزي بودن و قابليت‌ تكثير انبوه به قابليت‌هاي ذاتي رسانه‌ها اضافه مي‌گردد، ويژگي‌هايي كه در "وب دو" و به ويژه در شبكه‌هاي اجتماعي اينترنتي قابل مشاهده‌اند. مي‌توان گفت كه در فضاي سياسي پس از انتخابات اخير رياست جمهوري، شاهد نخستین رزمايش واقعي از كاربرد تأثيرگذار اين رسانه بر افكار عمومي جامعه ايران بوديم. بدين ترتيب بايد ضمن درك عميق‌ از جامعه‌ اطلاعاتي امروز كه به مدد ظهور وب دو تحولاتی شگرف يافته، سياست‌ها و كنش‌هاي متناسب با آن را اتخاذ كنيم.
واژگان اصلي: افكار عمومي، رسانه، وب دو، شبكه‌هاي اجتماعي.

نویسنده: سید رضی عمادی

چکیده

امروز اهمیت داشتن روحیۀ خدمتی و اعتماد کارکنان به سازمانی که در آن فعالیت می‌کنند امری بسیار مهم است و بر کیفیت فعالیت افراد و در نتیجه بر بازده کاری آن سازمان  بیشترین تأثیر را دارد. سازمان‌های نظامی در این میان با توجه به نوع وظایف و کارکردها از جایگاهی ویژه‌ برخور‌دارند. داشتن شرایط روحی مناسب برای خدمت در این سازمان‌ها، همچنین اعتماد به ‌دستگاه‌های نظامی از مهم‌ترین شرایط برای موفقیت آنها به شمار می‌رود. حضور امریکا در جنگ‌های افغانستان و عراق در دهه اول قرن 21 و شرایط ویژه‌ای که در این جنگ‌ها پدید آمد، همچنین طولانی شدن مدت حضور سربازان امریکایی در این دو کشور شرایط روحی و میزان اعتماد آنها و مردم امریکا را به دستگاه نظامی این کشور برای ورود به آن یا تداوم حضور در آن تحت تأثیر قرار داده است. مشکلات روحی سربازان امریکایی بیش از هر زمان دیگر افزایش یافته، میزان خودکشی در ارتش این کشور به بالاترین میزان رسیده است. همچنین کیفیت نیروهای ارتش امریکا تحت تأثیر پیامدهای جنگ‌های اخیر به شدت کاهش یافته است. در این حال، استراتژی‌های تشویقی کاخ سفید و وزارت دفاع تأثیر چندانی بر کاهش بحران‌های روحی و روانی سربازان این کشور و افزایش میزان اعتماد آنها به وزارت دفاع و کاخ سفید نداشته است. 
واژگان کلیدی: امریکا، جنگ عراق، جنگ افغانستان، نیروی نظامی، مشکلات روحی، هزینه‌های مادی، هزینه‌های انسانی.

نویسنده: احسان‌اله نیک‌آیین

چکیده

در طی دو دهه اخیر هیچ مفهومی به اندازه مفهوم بازدارندگی در نظریه‌پردازی‌های استراتژی‌های معاصر رایج نبوده است. توسعه توان نظامی کشورمان امری غیرقابل اغماض و اجتناب‌ناپذیر است و در این توسعه توان نظامی و رزمایش‌ها نقش حیاتی ایفا می‌کنند. رزمایش‌های نظامی اگرچه می‌تواند در جهت افزایش قدرت بازدارندگی کشور مورد توجه قرار گیرد اما با توجهی بسیار مختصر به تعاریف بازدارندگی به خوبی می‌توان اهمیت قدرت نرم در کنار قدرت سخت را ملاحظه کرد. در دنیای پساصنعتی، قدرت به صورت فزاینده‌ای به توان ملت‌ها در خلق و دستکاری اطلاعات و دانش بستگی دارد. توانایی خلق و نوآوری یک کشور می‌تواند توان نظامی آن را تحت‌الشعاع قرار دهد و ابزارهای های‌تک می‌توانند نفوذ نظامی و غیر نظامی یک کشور را افزایش دهند. برای پیشنهاد راهکارهای موثر ابتدا باید ببینیم که برنامه خود را در چه زمینه‌ای می‌خواهیم به اجرا بگذاریم. ما رزمایش‌های نظامی خود را در منطقه خلیج فارس در میان کشورهای عرب همسایه اجرا می‌کنیم، بنابراین مهم است بدانیم که در این منطقه در چه وضعیتی قرار داریم. بی‌تردید مهم‌ترین عامل در شکل‌دهی به قدرت نرم، افکار عمومی کشورهای منطقه هستند این مقاله، ابتدا به بررسی افکار عمومی کشورهای عرب منطقه نسبت به ایران پرداخته و در پایان راهکارهای متناسب با آن ارائه می‌شود.
واژگان کلیدی: رزمایش نظامی، توسعه توان نظامی، قدرت نرم، قدرت هوشمند، دیپلماسی عمومی.

نویسنده: ژوزف نای/ سیداحمد فاطمی‌نژاد

اشاره
ژوزف نای را به روایتی مُبدع مبحث قدرت نرم می‌دانند. طی دو دهة اخیر کتاب‌ها و مقالات زیادی از این نویسندة امریکایی منتشر شده است. همچنین سخنرانی‌های فراوانی هم از وی در این زمینه موجود است. اغلب پژوهندگان، نویسندگان، دانشجویان و... در تحقیقات خود پیرامون این موضوع به این نویسنده مراجعه می‌کنند و اظهارات او را استناد متون و اقوال خود قرار می‌هند.
با وجود این، باید توجه داشت که مفهوم قدرت نرم در مختصات ذهنی نای برگرفته از فضای خودستایانة امریکایی حاکم بر این کشور است. چنانچه در این مقاله شاهد خواهید بود معیارهایی را که وی به عنوان خطوط اصلی مفهوم ذهنی خود ترسیم می‌کند و منابعی را که به منزلة آبشخور توان نرم این کشور معرفی می‌کند از منظر دیگران نه تنها غیرقابل پذیرش بلکه حتی با پارادوکس و تناقضِ آشکار همراه است. از این‌رو، مطالعة انتقادی این دست مقالات توصیة روشنگرانه‌ای به پژوهندگان این حوزه است تا با نگرشی بیرونی و متکی به باورهای اعتقادی خود به بررسی این متون بپردازند. چاپ این مقاله در فصلنامه عملیات روانی تنها به جهت آشنایی خوانندگان با این حوزة مطالعاتی صورت می‌گیرد و ناگفته پیداست که نیازمند نقد و تنقیح پژوهشگران داخلی است.

چکیده
قدرت نرم توانایی تأثیرگذاری بر دیگران برای کسب نتایج مطلوب از طریق جذابیت به جای اجبار یا تطمیع است. قدرت نرم یک کشور بستگی به منابع فرهنگ، ارزش‌ها و سیاست‌هایش دارد. راهبرد قدرت هوشمند منابع قدرت نرم و سخت را ترکیب می‌کند. دیپلماسی عمومی به عنوان ابزار افزایش قدرت نرم پیشینه‌ای طولانی دارد و نقشی مهم در پیروزی جنگ سرد ایفا کرد. جدال کنونی علیه تروریسم فراملی جدال برای فتح قلوب و اذهان است، و اتکای بیش از حد فعلی بر قدرت سخت به تنهایی مسیر موفقیت نیست. دیپلماسی عمومی ابزاری مهم در زرادخانة قدرت هوشمند است اما دیپلماسی عمومی هوشمند مستلزم فهم نقش‌های اعتبار، انتقاد از خود، و جامعه مدنی در تولید قدرت نرم است.
واژگان کلیدی: قدرت، قدرت نرم، قدرت سخت، قدرت هوشمند، دیپلماسی عمومی.

معرفی: علی‌‍محمد نائینی

نام کتاب: فرسایش قدرت نرم؛ مردم، دولتها و اعتماد
نویسندگان: ژوزف نای و همکاران
مترجم: سعید میرترابی

نام کتاب: تهدید نرم و راهبردهای مقابله
نویسنده: گروه مطالعاتی دانشکده امنیت ملی
ناشر: دانشگاه عالی دفاع ملی

نام کتاب: جنگ نرم
نویسنده: داود رنجبران
ناشر: ساحل اندیشه

نام کتاب: جنگ نرم و وضعیت کنونی ما
نویسنده: دبیرخانه شورای فرهنگی
ناشر: مرکز پژوهشهای فرهنگی اجتماعی صدرا

نام کتاب: قدرت و جنگ نرم؛ از نظریه تا عمل
نویسنده: حجت اله مرادی
ناشر: ساقی

سخن سردبیر

فرهنگ را مجموعه‌ای از هنجارها، قوانین، عادات و رسوم، عقاید و باورها، ارزش‌ها و الگوهای ارتباطی و نیز امور مادی ارزشمند و معقول یک جامعه تعریف کرده‌اند که افکار، احساسات و رفتار اعضای آن اجتماع را شکل می‌دهد و یا به نوعی تحت تأثیر قرار می‌دهد. فرهنگ در حقیقت راه و رسم و شیوه زندگی است و نقش آن برای یک جامعه، به مثابه روح برای جسم آدمی است. همچنان که سلامت روحی و روانی انسان نیازمند عنایت جدی و برنامه‌ریزی و به کارگیری فعالیت و اقدامات مناسب است و هرگونه بی‌توجهی و غفلت از آن می‌تواند به حیاتِ فردی انسان اختلال وارد آورد و آن را در معرض خطر جدی قرار دهد، بی‌توجهی و عدم اهتمامِ لازم به مقوله فعالیت‌های فرهنگی نیز صدمه‌ها و لطمه‌های جبران‌ناپذیری بر حیات یک ملت وارد می‌آورد و آن را در معرضِ فرسودگی و نابودی قرار می‌دهد.

نویسنده: حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی طائب

چکیده
روایت مجاهدة انبیاء عظام و ائمه معصومین(ع) بیانگر این است که نبرد اصلی بین دو جبهة حق و باطل بیش از آنکه بر سازوکارهای نظامی و سخت مبتنی باشد بر عوامل و مؤلفه‌های روحی و روانی استوار بوده است؛ چه فلسفة رسالت انبیاء بر هدایت انسان و تزکیه او تا رسیدن به حد اعلای ظرفیت وجودی و تلبّس به مقام بندگی و انسان کامل بنا شده است. ملحدان و معاندان تاریخ از آن رو که می‌دانستند عرصة هماوردی با انبیاء(ع) سرزمین دل‌های مردمان و فروغ تابناک هدایت الهی است، و ناکامی خویش را پیشاپیش نتیجه محتوم آن برمی‌شمردند، همواره نزاع در میدان جنگ و پیکار سخت را پناهگاه روح ذبون خود می‌یافتند. این مقاله با مطالعه سیدآفاقی مجاهدة حضرت نوح و ابراهیم(ع) رهنمونی برای سیر انفسی در هدایت خلق بر سبیل دانش عملیات روانی را جست‌و‌جو می‌کند.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، حضرت نوح(ع)، حضرت ابراهیم(ع)، نمرود.

نویسنده: دكتر محمدحسين جمشيدي

چکیده

عملیات رواني كه هدف آن بُعد روحي و رواني انسان است. و بر ابزارهاي رواني، فكري، ذهني و فرهنگي تأكيد دارد و به كمك آنها با انجام دستكاري و تغيير در ذهن و احساسات و عواطف آدمي، سعي بر تسليم او دارد، مورد تأکید عقلای جوامع و انديشمندان سیاسی و نظامي قرار دارد. ارتباط جنگ و عمليات رواني با دين  و معنويت و برخورداري آن از جواز شرعي از اموري است كه مي‌تواند براي ما در بررسي يا كاربرد اين‌گونه اقدامات حائز اهميت باشد. مهم‌تر از اين، ارتباط جنگ و عمليات رواني با مكتب‌ اسلام است كه به عنوان ديني جامع، كامل و در عين حال انساني و رهايي‌بخش به بشريت عرضه شده است. اين نوشتار به مثابه مقدمه‌اي بر مسئله جنگ رواني از ديد اسلام به ويژه با تكيه بر يكي از احاديث معروف نبی گرامی اسلام حضرت محمد(ص) در باب جنگ اختصاص دارد و هدف آن افزون بر بررسي تجويز جنگ و عمليات رواني از ديد اسلام، بيان اين مسئله است كه تهاجم گسترده و همه‌جانبه رواني دشمنان، پیامبر و قرآن را در این عرصه نیز در  موضع دفاعي قرار داده و در نتیجه به عملیات روانی به عنوان ضرورتي اجتناب‌ناپذير  مبادرت نموده‌اند. اسـلام مـعـتقد است خدعه تنها در ميدان نبرد و شرايط خاص و با اهداف متعالي و قصد رهايي يا پيدا كردن چاره براي شكست خصم صورت مي‌گيرد، لذا خدعه و فريب  به عنوان يك تمايل ناروا بايد ممنوع گردد. به علاوه در سياست و اداره امور جامعه و در برخورد با مردم و در غير ميدان جنگ خدعه نه تنها جايز نيست بلكه ناروا و ناپسند مي‌باشد و شديداً امر شده است كه هيچ‌گاه در مناسبات متعارف و معمول با هم‌نوعان، مورد استفاه قرار نگيرد. پيامبر(ص) و امام عـلى‌(ع ) و ساير معصومين، هيچ‌گاه تمسك بـه خدعه را در سياست، حكومت و زمامدارى جايز ندانسته‌اند.
واژگان کلیدی: جنگ روانی، عملیات روانی، اسلام، قرآن، پیامبر(ص)، خدعه، دفاع، سیاست.

نویسنده: جواد جمالی

چکیده

پدیده تروریسم به سبب ابعاد و وجوه متعدد و ناشناخته آن، همچنان یکی از دغدغه‌های عمده علمی – پژوهشی به شمار می‌رود. گاهی اوقات گروه‌ها و جریان‌های تروریستی با ابداع، تلفیق و توسعه ابزار و روش‌های عملیات تروریستی بر دامنة قدرت و تخریب آن می‌افزایند. کاربست عناصر و مؤلفه‌های عملیات روانی در بستر تروریسم یکی از زمینه‌های قدرت‌سازی تروریست‌هاست. پژوهش حاضر با به کارگیری مفهوم "تروریسم روانی" به این نکته می‌پردازد که اجرای عملیات روانی تخریبی یا تحکیمی توسط تروریست‌ها ارتباطی مستقیم با اهداف تروریستی و توسعة "ناامنی روانی" در جامعه دارد. تشریح شاخصه‌ها و عناصر تروریسم روانی و کارویژه‌های آن در راستای نیات گروه تروریستی عبدالمالک ریگی مهم‌ترین مبحث این پژوهش را تشکیل می‌دهد. گسترش ابزار و بستر‌های تحقق عملیات روانی، فرصت‌های بی‌بدیلی در اختیار چنین گروه‌های بی‌هویتی قرار داده است تا از طریق آن به هویت‌سازی، مشروعیت‌بخشی و هراس‌افکنی بپردازند.
واژگان کلیدی: تروریسم، تروریسم روانی، تبلیغات، قدرت‌سازی مجازی، ذهنیت‌سازی.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

تبلیغات از جمله واژگانی است که برداشت‌های متفاوت و گاه متعارض و متضاد از آن می‌شود. در یک سوی پیوستار تبلیغات می‌توان اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را مشاهده کرد که بر صفحة جراید، مطبوعات، صفحات وب یا تصاویر تلویزیونی یا بر روی امواج رادیویی نقش می‌بندد و در سوی دیگر بزرگ‌نمایی یا کوچک‌انگاری و فریب و دگرگون‌سازی حقیقت و ارائه چهرة وارونه از واقعیت را به نظاره نشست. تبلیغات فرصتی به دست کارگزار و مجری می‌دهد که با بهره‌گیری از تکنیک‌های خاص رسانه‌ای اهداف خود را تحقق بخشد. به هر حال، تبلیغات پدیده‌ای خنثی و بریدة از رأی و نظر مجری خود نیست. چنانچه، در تاریخ معاصر جهان، بخش غالب فرهنگ سیاسی، لقتصادی و اجتماعی جوامع توسط آن رقم خورده است. تأثیرپذیری ارکان فکری و رفتاری افراد در سنین مختلف به ویژه نوجوانان و جوانان از الگوهای عرضه شده در تبلیغات مختلف، مسئله‌ای است که توجه بسیاری از ارباب دانش را به خود مشغول ساخته است. این مقاله، با مفروض شمردن کاربست فنون تبلیغات در رهیافت‌های جنگ نرم، ابعاد مختلف آن را به اجمال شناسایی و بررسی می‌کند. بی‌تردید، توجه به کارکردهای اجتماعی جنگ نرم از ضرورت‌هایی است که نیازمند پژوهش‌های بنیادی و اساسی محققان و اندیشمندان علوم اجتماعی است.
واژگان کلیدی: فنون تبلیغات، فریب، جنگ نرم.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

مطالعات قومی به ویژه منازعات قومی در حوزه روابط بین‌الملل مبحثی بسیار جدید است. حاکم بودن پارادایم واقع‌گرایی بر روابط بین‌الملل، توجه به این متغیر بسیار تأثیرگذار را در سطح سیاست داخلی و بین‌المللی تحت‌الشعاع قرار داده است. در واقع به طور خاص از دهه1990 بود که گروه‌های قومی به عنوان یکی از بازیگران سطح خرد در کنار انبوهی از بازیگران در حاشیه مانده (در مطالعات روابط بین‌الملل) توجه تحلیل‌گران و صاحب‌نظران روابط ‌بین‌الملل را به خود مشغول داشت. در حال حاضر، با تغییر دیدگاه دگرامنیتی امریکا از شوروی به اسلام سیاسی و در رأس آن جمهوری اسلامی ایران پس از حوادث 11 سپتامبر، استفاده تاکتیکی از قومیت‌ها بسیار اهمیت یافته است. بر این اساس امریکا تلاش دارد تا در چارچوب جنگی نرم با بهره‌برداری از مسئله قومیت‌های ایرانی به مقابله با ایران بپردازد. بر این اساس، مقالة حاضر بر این فرض مبتنی است که برخورد سخت‌افزارانه، امنیتی و سیاسی با گروه‌های قومی سبب افزایش احساس محرومیت سیاسی و اقتصادی در آنها می‌شود. این مسئله احساس رضایت، حساسیت، اعتماد و مشارکت سیاسی قومیت‌ها، توان سیاست‌سازی دولت در زمینه حفظ یکپارچگی، انسجام و هویت ملی را کاهش داده، زمینه بهره‌برداری فرصت‌طلبانة کشورهای بیگانه را فراهم می‌آورد.
واژگان کلیدی: قومیت، منازعه قومی، تهدیدات نرم، سیاسی و امنیتی شدن مسائل قومی.

نویسنده: عليرضا آزادي‌خواه

چکیده

مفهوم جنگ نرم که در مقابل جنگ سخت مورد استفاده واقع می‌شود دارای تعریفی واحد که مورد پذیرش همگان باشد نیست و تا حدی تلقی و برداشت افراد، جریان‌ها و دولت‌های گوناگون از جنگ نرم متفاوت است. کشور ما به دلیل برخورداری از فرهنگ و تمدن کهن ایرانی‌ـ اسلامی، اصالت نژادی، وسعت سرزمینی، کمیت و کیفیت جمعیت، اقتدار سیاسی و نفوذ منطقه‌ای و بین‌المللی، التزام به نظریة ولایت فقیه الگویی مترقی و متعالی برای کشورهاي اسلامی و عاملی مهم در بیداری و خیزش ملت‌های اسلامی منطقه است. بنابراین غرب و در رأس آنها امریکا کانون حملات نرم و براندازنة خود را متوجة ایران اسلامی کرده‌اند و در کنار تحمیل هشت سال جنگ، کودتاهای گوناگون، حمایت از گروه‌های ضد‌انقلابی و اغتشاش در کشور، از انواع روش‌های جنگ نرم در حوزه‌های گوناگون از جمله سینما، تئاتر، رمان و ادبیات داستانی‌، شعر، رسانه‌های دیجیتالی، عرفان‌های دروغین بهره برده‌اند.
واژگان کلیدی: جنگ، جنگ نرم، جنگ رسانه‌ای.

نویسنده: احسان‌اله نیک‌آیین

چکیده

با بروز بحران‌های پس از انتخابات اخیر در کشور، ناگهان مداخله رسانه‌ای خارجی‌ها وارد فاز عملیاتی تازه‌ای گردید که تا این زمان نه دست‌اندرکاران نظام جمهوری اسلامی ایران و نه دشمن آن را تجربه نکرده بودند. با توجه به این که اکثر مطالعات صورت گرفته بر روی عملکرد و تحلیل رفتار دشمن متمرکز شده است که البته کاری صواب است، این مقاله به دنبال این است تا با ارائه تصویری از ماهیت انسان ایرانی نحوه تأثیرگذاری رسانه بر ایرانیان را نشان دهد و سپس پیشنهادهایی برای کاهش تأثیرگذاری رسانه‌های خارجی بر ایرانیان را پیشنهاد کند. برای نیل به این هدف با تکیه بر مطالعات بومی صورت گرفته ابتدا مدلی برای ماهیت انسان ایرانی ارائه می‌گردد. سپس بهترین راه تأثیرگذاری بر این انسان پیشنهاد می‌شود و سپس راه‌هایی برای مقابله با این تأثیرگذاری با تکیه بر مطالعات دیپلماسی عمومی پیشنهاد می‌شود. انسان ایرانی تحت تعالیم الهی، انسانی چند بُعدی است و در او ودیعه‌های خداوند، خلاقیت و عقلانیت، به دلیل عدم دستکاری توسط بشر در جای خود مانده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. سیاست‌گذاران حوزه‌های رسانه‌ای نیز باید با تحلیل عملکرد دشمن از ایجاد اعوجاج در این تعادل جلوگیری کنند. شاید مهم‌ترین روش مقابله با رسانه‌های خارجی این نکته مهم باشد. چرا که رسانه‌های خارجی با ایجاد التهاب و هیجانات کاذب تلاش می‌کنند تا در یک مرحله به بحران دامن بزنند و پس از کاهش التهاب‌ها با عقلانیت ابزاری خود بیش از اندازه نظام را برای پاسخ‌گویی به انتظارات عمومی ناتوان جلوه دهند. راه مقابله با این ترفندها از ایجاد مدلی برای تأثیرگذاری بر انسان ایرانی می‌گذرد که ما در تلاش برای تبیین آن هستیم.
واژگان کلیدی: ماهیت انسان، رسانه، دیپلماسی عمومی.

گزارشگر: شانتی کالاثی/ فرزاد رستمی

اشاره

دیپلماسی عمومی که به دنبال پایان جنگ سرد اهمیت خود را از دست داده بود، بار دیگر به مسئله‌ای بسیار پراهمیت برای سیاست‌مداران، محققان و مسئولان امریکایی تبدیل شده است. به ویژه پس از حملات 11 سپتامبر 2001، دیپلماسی عمومی امریکا به ناچار به یکی از ابزارهای اصلی در دستگاه سیاست خارجی این کشور ارتقا یافت. با وجود این، علیرغم اینکه منابع و توجهات امریکا در جهت تقویت استراتژی دیپلماسی عمومی آن بسیج شده‌اند، اما اجماع اندکی در خصوص مسائل اصلی، راه‌حل‌های مؤثر و کارآمد و شاخصه‌ها و معیارهای سیاست‌های صحیح وجود دارد. در گزارشی که در سپتامبر 2005 توسط مرکز تحقیقاتی کنگره امریکا در خصوص دیپلماسی عمومی تهیه شد 29 مقاله که در این موضوع نگارش یافته‌ بود مورد بررسی قرار گرفت و پیشنهادات و توصیه‌ها و همچنین دیدگاه‌های رایجی که دربارة این مسئله وجود داشت گردآوری شد. این پیشنهادات و توصیه‌های رایج شامل مواردی نظیر نیاز به تنظیم یک استراتژی کلان، سازماندهی دوبارة دیپلماسی عمومی در کاخ سفید و یا وزارت امور خارجه این کشور، افزایش نقش سفارتخانه‌ها و همکاری‌های بین‌سازمانی، بهبود منابع مالی و انسانی، همچنین آموزش‌های تخصصی و افزایش نظارت‌ها بود.این مسائل و مسائل دیگری از این دست در میزگردی که دربارة دیپلماسی عمومی و خاورمیانه در 13 و 14 آگوست 2005 در مؤسسه آسپن  در شهر آسپن واقع در ایالت کلورادو برگزار شد مورد بحث و بررسی قرار گرفتند. این میزگرد که در آن افرادی برجسته از حوزه‌های تجارت، حکومت، رسانه، دانشگاه و سازمان‌های غیردولتی  حضور داشتند در پی مشخص نمودن اهداف، استراتژی‌ها و گام‌های عملی بود که امریکا باید در جهت دیپلماسی عمومی در خاورمیانه بردارد. در پایان جلسه گروه شرکت‌کننده چندین پیشنهاد و همچنین رویکرد جدید در خصوص دیپلماسی عمومی امریکا در این منطقه ارائه کردند. فصلنامة عملیات روانی امیدوار است بررسی پیشنهادات و توصیه‌های عرضه شده در این نشست، مورد توجه، مداقه و تأمل کارشناسان عملیات روانی و مقابله با تهدیدات نرم دشمن در حوزه‌های نظامی و غیر نظامی جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد.

سید احمد فاطمی‌نژاد

این کتاب کمکی ارزشمند به فهم رو به رشد انسان از شیوه‌هایی است که با آن دربارة جنگ، نسل‌کشی و سایر جرائم علیه بشریت سخن گفته می‌شود. این کتاب باعث می‌شود تا سؤال کنیم اگر به جای رفتار غیرانسانی و شیطانی به رفتار واقع‌گرایانه در دشمنی‌ها و منازعاتمان تشویق شویم چه اتفاقی ممکن است رخ دهد.

سخن سردبیر: حجت‌اله مرادی

به طور کلی و علیرغم اهمیت جنگ نرم در حوزه‌های پژوهشی روان‌شناختی و رفتار انسانی، این مسئله مدت‌های مدیدی همچون روان‌شناسی تحت تأثیر و نفوذ فلسفه و حوزه‌های مرتبط با ارزش‌ها قرار داشت و کمتر در حوزه‌های پژوهشی علمی و تجربی شناخته شده بود. مطالعات تجربی جنگ نرم به ویژه تغییر در حوزه ارزش‌ها همچنان به مثابه حوزه‌ها یا جزیره‌های دور از روان‌شناسی قرار داشت و با حوزه‌ها و تخصص‌های متعددی چون فلسفه، دین، اقتصاد، جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی و سیاست در ارتباط بود.

نویسنده: حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی طائب

چکیده

با مراجعه به کتاب آسمانی اسلام، قرآن، مشاهده می‌شود که پیشینة عملیات روانی به پیش از هبوط انسان به زمین باز می‌گردد. در واقع، شیطان، آنچنان که خود قسم یاد کرده است، از ابتدای خلقت آدم در صدد گمراه ساختن وی برمی‌‌آید. بدین‌سان، عملیات روانی در ساحتی فرازمانی و با سرپیچی ابلیس از دستور خداوند آغاز می‌شود و در سیر تدریجی تاریخی به ویژه در اعصار انبیاء عظام و ائمه معصومین (ع) ادامه می‌یابد. مجموعه مقالات "سیری در عملیات روانی در اسلام"، با تدقیق و تدبر در آیات کتاب الهی در صدد است سیر پیدایش و فرآیند عملیات روانی را از افق آیات قرآن، روایات، احادیث و سایر منابع تحقیق اسلامی مورد مطالعه قرار دهد. رهیافت تاریخی تحقیق در مقوله عملیات روانی، توجه به ابعاد روانی را در گسترة تمام شئون فردی و اجتماعی انسان از منظر دینی برجسته می‌سازد.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، شیطان، آدم، بهشت.

نویسنده: جواد جمالی

چکیده

"انقلاب‌های رنگی" جزو روش‌های به نسبت جدید و موفق مداخله سیاسی- امنیتی در کشورهای مستقل به شمار می‌رود. به موازات اهمیت یافتن رویکردهای نرم در سیاست خارجی کشورها، زورمداران عرصه سیاست بین‌الملل نیز تلاش کرده‌اند، حتی‌الامکان از این‌گونه رویکردها جهت ایجاد تغییرات درون‌سیستمی برخی دولت‌ها بهره‌برداری کنند. در این راستا مجریان انقلاب رنگی به کمک یکی از روش‌های کلاسیک رفتارسازی براندازانه یعنی عملیات روانی بر میزان اثربخشی مداخله‌شان افزوده‌اند. نحوه کاربردی شدن عملیات روانی از طریق نقش آن در تغییر نگرش‌‌های سیاسی و بهره‌گیری از "تحریک‌پذیری روانی" افراد به ویژه، در تجمعات توده‌ای، مشخص می‌شود. از این‌رو تحقق انقلاب رنگی رابطه مستقیم با موفقیت عملیات روانی در رفتارسازی مخاطبان دارد. در این نوشتار ابعاد و زوایای این فرآیند تحلیل شده است.
واژگان کلیدی: انقلاب رنگی، عملیات روانی، تغییر نگرش سیاسی، رفتارسازی، هم‌سازی‌شناختی.

نویسنده: روح‌ا... کرمی

چكيده

«با ايران چه بايد كرد؟» سؤالي است كه سياست‌گذاران غربي در 30 سال گذشته بارها آن را مطرح كرده و به ندرت به پاسخی مناسب در اين باره دست يافته‌اند؛ هرچند در اين مدت سياست‌هاي متفاوتي را به آزمايش گذارده‌اند و هر بار نيز در متقاعد كردن ايران ناكام مانده‌اند. دولت‌هاي غربي و در رأس آنها امريكا و انگلیس ضمن استفاده از ابزارهاي رسانه‌اي سعي در جهت خدشه‌دار كردن اين انتخابات برآمدند. آنها پس از اتمام رأي‌گيري با استفاده از همه ظرفيت‌ها، تلاش بسياري كردند تا سلامت انتخابات را زير سؤال برند. در نگاه اوليه به اين اقدامات اين موضوع به ذهن متبادر مي‌شود كه موضوعاتي از اين قبيل، نوعي بهره‌گيري از تكنيك‌ها و تاكتيك‌هاي عملیات رواني براي منفعل كردن رقيب در انتخابات باشد. لیکن بحث، فراتر از استفادة برخي جريان‌هاي سياسي از تكنيك‌ها و تاكنيك‌هاي عملیات رواني به نظر مي‌آيد. قرائن و شواهد نشان مي‌دهد تلاشي مرموزانه، استتار شده و بسيار پيچيده براي جابه‌جايي افكار عمومي و زمينه‌سازي جهت" انقلاب رنگي" در حال شكل‌گيري  بوده است. اين مقاله با طرح اين پرسش كه غربي‌ها با چه طرح و نقشه‌اي هدف نهايي خود براي براندازي جمهوري اسلامي را دنبال مي‌كردند، به ابعاد و اهداف غرب از راه‌اندازي عمليات رواني در انتخابات دهم رياست جمهوري ايران مي‌پردازد.
واژگان كليدي: انتخابات رياست جمهوري، عمليات رواني، براندازي، رسانه‌هاي غربي، تدبير رهبري، انقلاب‌هاي رنگي.

نویسنده: علی‌محمد نائینی

چکيده

در سال‌هاي اخير تعاريف و تعابيری جديد، تحت تأثير تحولات سیاسی و تغییرات در ساختار روابط بین‌الملل به ويژه  پس از دوران جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروي به وقوع پيوسته و  وارد ادبيات سياسي شده است. انقلاب رنگي یا  مخملي  از جمله مهم‌ترين آنهاست. انقلاب رنگی یا انقلاب مخملی نوعی دگرگونی بدون خونریزی و یا برانداری به روش غیرخشونت‌آمیز (براندازی نرم) است. نکته‌اي که توجه مضاعف به این موضوع را فراهم ساخته است، مربوط به تلاشي است که براي تبديل آن به الگوي تغيير ساختار سياسي در کشورهاي در حال گذار،  مخالف و معارض توسط غرب به ویژه امریکا صورت مي‌گيرد. در نظام بين‌الملل کشورهايي حضور دارند که پس از چند دهه تجربه تحولات سياسي خاص، در حال تغيير و ورود به شرايط سياسي جديد به سر می‌برند. تحقق انقلاب‌هاي رنگي در اين کشورها مي‌تواند تحول سياسي در اين جوامع را در مسيري خاص که عمدتاً مبتني بر ارزش‌هاي ليبرال و نظام‌هاي دمکراسي غربي است هدايت کند. اين نوشتار به عنوان مقدمه‌ای در تبیین انقلاب‌هاي رنگي، سعي دارد تا این پديده را به لحاظ مفهومي، ويژگي، ابعاد و روش، معرفی نماید. همچنین می‌کوشد تا براي تبیين مصداقي بحث، نحوه وقوع اين انقلاب را در برخي کشورها  و کاربرد الگو را در ایران تشريح کند.
واژگان کلیدی: انقلاب مخملی، براندازی نرم، مبارزه بدون خشونت.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

انقلاب فرآیندی است که طی آن قدرت با اعمال خشونت از یک گروه به گروه دیگر منتقل می‌شود و قدرت به طور کامل تغییر جایگاه پیدا می‌کند. در انقلاب‌های کلاسیک ساختار سیاسی و حاکمان به طور حتم و کامل تغییر می‌کنند و نهادهای جدید سیاسی، اقتصادی و اجتماعی پدید می‌آیند. اعمال خشونت هزینه‌های تغییر را بالا می‌برد و باعث ایجاد هرج و مرج در جامعه، حتی به طور موقت می‌شود. اما در سال 1989 یک نوع تئوری جدید برای ایجاد تغییرات در نظام‌های سیاسی ارائه گردید که به انقلاب مخملی یا انقلاب زرد یا رنگی مشهور شد. انقلاب مخملین در دهه‌ گذشته توانایی آن را داشت تا نظام‌های کمونیستی و سوسیالیستی را تغییر دهد. این طور ادعا می‌شود که در انقلاب‌‌های مخملی یا رنگی خشونت وجود ندارد، یا کمتر به کار گرفته می‌شود و بیشتر روی حرکت‌های مسالمت‌آمیز برای تغییرات سیاسی تکیه می‌گردد. انقلاب‌های مخملی بیشتر در هنگام انتخابات روی می‌دهد. به این معنی که گروه‌های مخالفِ هیئت حاکمه در موقع انتخابات که فضای آزاد بیشتری به وجود می‌آید با همدیگر متحد می‌شوند و با برپایی تجمعات مسالمت‌آمیز و اعلام اعتراضات با بهره‌گیری از قدرت رسانه‌ای داخلی و خارجی، به گروه حاکم اعتراض می‌نمایند. بدین ترتیب بدون توسل به خشونت، نظام سیاسی تغییر می‌یابد که به انقلاب مخملی یا نارنجی مشهور است. در مقاله حاضر بر اساس تئوری‌های جدید انقلاب و در چارچوب پدیده تسری به بررسی و تحلیل پدیده انقلاب رنگی در دوران پساکمونیستی خواهیم پرداخت.
واژگان کلیدی: انقلاب مخملی یا رنگی، مهندسی اجتماعی، پدیده تسری‌بخشی.

نویسنده: داود دعاگويان

چكيده

با نگاهي به تحولات اخير مسائل بين‌الملل و افزايش نقش رسانه‌ها در روان‌سازي چرخه سياست خارجي، عرصه نويني در سياست خارجي  با نام ديپلماسي رسانه‌‌اي پدید آمد كه علي‌الاصول به نحوه تأثيرگذاري و نقش رسانه‌ها و به ويژه تلويزيون بر افكار عمومي جهان و تغيير سياست خارجي كشورها مي‌پردازد. تأثير تلويزيون جهاني در حل‌‌و‌فصل مسائل سياسي و بهره‌گیری ابزاري از آن در هدايت افكار عمومي و اعمال فشار بر مسئولان سياست خارجي (به عنوان ابزار جنگ نرم)، نويسنده را بر آن داشت كه ضمن اشاره به نظريه تأثير سی.ان.ان و مفهوم ديپلماسي و مصداق‌هاي عيني تأثير تلويزيون در سياست خارجي، موضوع نقش تلويزيون جهاني در ديپلماسي و سياست خارجي را مورد بررسي قرار دهد.
واژگان کلیدی: تلویزیون، رسانه، دیپلماسی رسانه‌ای، سیاست خارجی.

نویسنده: عباس کاردان

چکیده

با گذشت چندین دهه از مداخلات ایالات متحده در امور خاورمیانه و در نهایت وقوع حملات یازده سپتامبر، مشخص گردید که این منطقه نه‌تنها با نظم سیاسی - اقتصادی امریکا هماهنگی ندارد، بلکه به‌شدت پتانسیل مقاومت و مقابله در آن نهفته است. پس از حملات یازده سپتامبر، ایالات متحده راه‌حل مقابله با این مشکل را در بُعد سخت (نظامی) جست‌وجو کرده، دو کشور افغانستان و عراق را به اشغال خود درآورد. با این حال و با گذشت چندین سال، این استراتژی نتایجی موفق را به همراه نداشت و امریکا را مجبور کرد برای مقابله با تهدیدات نوین در جهان اسلام به بُعد نرم متوسل شود؛ بُعدی که در آن شبکه‌سازی برای اصلاحات در رژیم‌های متحد و دوست و اجرای انقلاب‌های رنگی در کشورهای متخاصم پیش‌نیازی ضروری محسوب می‌شود. با این توضیح، مقاله به این مسئله می‌پردازد که امریکا هم‌اکنون سعی دارد برای مقابله با این تهدید به شبکه‌سازی از عناصر میانه‌رو روی آورد. از جمله برنامه‌های امریکا در این زمینه که نوشته حاضر بدان می‌پردازد می‌توان به ترویج دمکراسی، توسعه جامعه مدنی و دیپلماسی عمومی اشاره کرد. در عین‌حال سه مطالعه موردی نیز از فعالیت‌های عملی امریکا در این خصوص مورد بررسی قرار می‌گیرد.
واژگان کلیدی: شبکه‌سازی، مسلمانان میانه‌رو، دمکراتیزه شدن، جامعه مدنی.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

عملیات روانی مؤثر‌ترین نوع جنگ است؛ چرا که عقل، تفکر و روان رزمنده را نشانه می‌گیرد، تا بدین‌وسیله روحیه معنوی او را شکسته و اراده رزم را در او ساقط نماید و در نتیجه، وی را به سمت شکست سوق دهد. طرف‌های درگیر پیش از هر گونه برخورد مسلحانه و هم‌زمان با آن، با بهره‌گیری از نقاط ضعف دشمن، به حمله‌های روانی علیه کشور آماج اقدام نموده و به این ترتیب، مقاومت مردم و نیروهای مسلح آن را تضعیف می‌کنند. عملیات روانی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران فرآیندی کاملاً پیچیده داشت، عراق با بهره‌گیری از تشکیلات به دقت سازماندهی شده خود و حضور مؤثر حزب بعث، از یک سازمان نیرومند برای پیگیری عملیات روانی بهره‌مند بود. این مقاله ویژگی‌های تبلیغات و عملیات روانی عراق را که از ماهیت حزب بعث منشعب می‌شود، بررسی می‌کند. در این میان، عملیات روانی رژیم عراق به دلیل ناآگاهی از ساختار روانی جامعه ایران و درک ناصحیح از ویژگی‌های روحیة ایرانی و به طور کلی غفلت از جنبه‌های مختلف مؤلفه‌های روان‌شناسی اجتماعی ایرانیان، محکوم به شکست شد.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، رژیم بعث، جنگ ایران و عراق، تبلیغات.

نویسنده: گئورگ گاير/ مترجم: عباداله حيدري

چكيده

پیشینة گزارش اخبار جنگ به اندازه چالش مربوط به آن يعني چالش بين حقيقت، اطلاعات غلط و فريب است. با وجود تلاش خبرنگاران براي تهيه گزارش‌هاي بي‌طرفانه و جامع منطبق بر حقيقت جنگ، به دلیل سانسور نظامي، محرمانه بودن و يا ملاحظات سياسي چنين امري ممكن نيست. رسانه‌ها نگرش‌ها و اعتقادات يك جامعه را بازتاب مي‌دهند. در بين رسانه‌ها، تلويزيون با توجه به جامعيت آن در جذب مخاطب و ديداري - شنيداري بودن از اهميتی خاص برخوردار است. تلويزيون مي‌تواند واقعيتي را پديد آورد كه فرسنگ‌ها با حقيقت فاصله داشته باشد. رسانه‌ نقش به سزايي در ترسیم تصوير ملت‌ها و نشان دادن مثبت يا منفي بودن چهره آنها ایفا می‌کند. براي مثال، رسانه‌هاي يك كشور مي‌توانند با تدبير در افكار عمومي آن را براي وقوع يك جنگ و يا مداخله نظامي آماده كنند و يا در برابر آن قرار دهند. اما اين تأثیرگذاري زمان‌بر و در طولاني مدت قابل دستيابي است. این مقاله با ذكر نمونه‌هایي از حوادث جنگ بالكان، تأثیر رسانه‌هاي عمومي بر مخاطبان و شكل‌گيري افكار عمومي را در آن منازعه، ارزيابي و تحلیل می‌کند.
واژگان کلیدی: جنگ، تبليغات، عمليات رواني، رسانه‌هاي دسته‌جمعي، اطلاعات، فريب و تصوير ملت‌ها.

سخن سردبیر: حجت‌اله مرادی

اصلاح الگوی مصرف در سطوح سازمانی، افزون بر صرفهجویی در هزینهکرد مالی و مادی، حکایت از عزم نهاد مأمور در بهرهگیری بهینه از ظرفیتها و توانمندیهای بالقوه و بالفعل دارد. این امر بر بهسازی و ارتقاء کیفی خروجی سازمانها میافزاید. بیتردید اصلاح الگوی مصرف نه تنها راهکاری حسابگرانه برای کاهش هزینه بلکه رهیافتی نواندیشانه به منظور سلامت سازمان و دریافت بهترین و مؤثرترین نتیجة مطلوب است. نتیجة تحقیقات نشان میدهد که بخش قابل توجهی از سرمایة مادی، نیروی مدیریت و کارکرد سازمانها در فرآیندهایی ناقص و نامتوازن صرف میشود. این دریافت، مفهوم مصرف را به عرصه روندها و تدابیر مدیریتی گسترش میدهد و بر خلاف آنچه رایج است اصلاح مصرف را نه در منتهیالیه فرآیند تولید بلکه در ابتدا و مصب آفرینش طرحها و رهیافتهای مدیران مورد کاوش قرار میدهد. عملیات روانی به مثابة پدیدهای که به شدت مورد توجه برنامهریزان و مهندسان افکار عمومی جوامع قرار گرفته به منظور افزایش بهرهوری خود رویکردهای اصلاحگرایانه به الگوی مصرف را مورد توجه قرار داده است.

نویسنده: حجت الاسلام والمسلمين حاج مهدي طائب

چکیده

دین مبین اسلام پاسخگوی نیازهای انسان در همة اعصار است. سنت حوزه‌های  علمیه به مثابة رکن و اساس مرجعیت دینی بر کشف و استنباط احکام فقهی از منابع اربعة قرآن، سنت و عقل و اجماع استوار است. فقه شیعی در طول تاریخ با مجاهدت علما و روحانیون، پاسدار حریم اسلام در برابر اندیشه‌های ناسفتة کجروانه، چشمة جوشندة معارف پیامبر اعظم (ص) و ائمه معصومین (علیهم السلام) در رگ و پی جامعة اسلامی بوده است. اینک، بار دیگر، بر عهدة حاملان علوم و معارف دینی است که دانش نوپدید عملیات روانی را از صافی اندیشه اسلامی بگذرانند و غثّ و ثَمین آن را تمیز دهند. این پژوهش در نظر دارد تا  برخی از احکام فقهی مترتب بر عملیات روانی را بیان کند.
واژگان کلیدی: فقه، نظام اسلامی، عملیات روانی.

نویسنده: علی‌محمد نائینی

چكيده

استراتژي امنيت ملي امریکا - که چهار ساله یکبار منتشر می‌شود- طرح كلان دولت این کشور در سياست خارجي به شمار می‌آید كه حاوي براورد تهديدات، فرصت‌ها و چالش‌هاي فراروي امریکا و مجموعه‌اي از راهبردها و دستورالعمل‌هاي استراتژيك براي مقام ریاست جمهوری این کشور است. اين استراتژي پس از جنگ سرد و به ويژه در سند 2002 و 2006 از ويژگي‌هایي خاص برخوردار است. هدف اين مقاله، بررسي ابعاد رويكرد نرم‌افزاري در براورد تهديدات و استراتژي امنيت ملي امریکا در سند 2006 است. بخش‌هاي نخست به مباني نظري مؤثر در تدوين استراتژي و دكترين‌هاي امنيت ملي امریکا و پیشینة شكل‌گيري سند امنيت ملي آن در دوره‌هاي مختلف می‌پردازد. ‌در ادامه، شرايط و ويژگي‌هاي محيطي از دیدگاه امریکايي‌ها پس از حادثه 11 سپتامبر با تمركز بر رويكرد نومحافظه‌كاران و تهديدات از منظر حاكمان جديد مورد مطالعه قرار می‌گیرد و سپس به بررسی محتوایی سند امنیت ملی 2006 پرداخته می‌شود.
واژگان كليدي: امنيت ملي، استراتژي، تهديد نرم، تهديدات امنيت ملي و استراتژي امنيت ملي.

نویسنده: علیرضا بیابان‌نورد

چکیده

امروزه نظریه‌پردازان عملیات روانی نظام‌های سلطه‌گر غربی برای تحکیم هر چه بیشتر نظام سرمایه‌داری و مقابله با سایر نظام‌ها از جمله نظام‌های اسلامی و در رأس آنها ایران درصدد هستند با بهره‌گیری از ساز و‌کارهای نرم‌افزاری و رسانه‌ای و نمادسازی‌های گسترده، اراده‌های موجود و مخالف خود را به سمت و سوی مورد نظر خود بکشانند و از آنها بهره‌برداری‌های لازم را در راستای تحکیم و تداوم نظام سلطه و به تبع آن نظام سرمایه‌داری، بنمایند. سود جستن از روش‌های نمادسازی و نظام نمادها امروزه با استفاده از رسانه‌هایی نظیر سینما بسیار ساده‌تر شده است. این مقاله درصدد است به شرح و توضیح سلطه، ارتباط آن با عملیات روانی، نشانه‌شناسی، استفاده از آن در سینما و نیز نمادسازی به شیوه‌ای تئوریک پرداخته، ضمن آن از طریق نشانه‌شناسی به بررسی چگونگی درونی کردن سلطه از طریق نمادسازی بپردازد.
واژگان کلیدی: سلطه، نشانه‌شناسی، سینما.

نویسنده: دکتر علي فلاحي

چكيده

هدف اين مقاله تبيين تئوري هژموني فرهنگي و ابزار آن يعني سينماي هاليوود است، با اين تفاوت كه پس از جنگ سرد، محور دشمني با رقيب سرسخت ايدئولوژيك آن (شوروي) جاي خود را به دشمن ايدئولوژيك و سياسي ديگري به نام جمهوری اسلامی ایران داده است. از آنجا كه سينماي هاليوود تحت تسلط يهوديان بانفوذ امریکايي قرار دارد. بنابراین، ‌بايد سطح رويارويي را به بازيگر نقش مكمل (رژیم صهیونیستی) در سناريوي جديد سياسي امریکا (نقش اول) نسبت داد. سياست فرهنگي امریکا پيكان هدف خود را پس از جنگ سرد مبتنی بر دو بار فرهنگی و مذهبی به سمت مقابله با بازيگراني كه به زعم این کشور، محور شرارت خوانده مي‌شوند، نشانه رفته است. در اين مقاله تلاش بر اين است كه بتوان تحليلی مستند از تئوري برخورد تمدن‌ها و همچنين هژموني فرهنگي غربي با بهره‌گيري از توليدات سينمايي منتخب امریکا عليه ايران از جمله  فيلم‌هايي همچون (300، الكساندر، كشتي‌گير و....) ارائه نمود.
واژگان کلیدی: هاليوود، صهيونيسم، فيلم سياسي‌، عمليات رواني.

نویسنده: حجت اله مرادی

اين مقاله به بررسي روابط عمومی يعني يكي از عناصر كمتر درك شده در جنگهای مدرن ميپردازد و به جاي تمركز بر رهيافتهاي سنتي نظامي، چگونگي پذيرش روابط عمومي را از سوی شركتهای تجاری بررسي میکند. شركتها به دنبال نگاه و پوششي مثبت اند تا اذهان و قلوب مشتريان (مصرفكنندگان) را تسخير كنند. اين مقاله به تكنيكها و تاكتيكهاي روابط عمومي در عرصة تجارت در دهه گذشته اشاره كرده است. همچنين نحوة تدوين پيامها و برنامههاي بازاريابي، ارزيابي مخاطبان و انتشار پيامها توسط شركت ها را مورد بررسي قرار داده، به چگونگي اتخاذ اين تكنيكها توسط متخصصان عمليات روانی اشاره کرده است. روابط عمومی از ديگر رشتههاي عمليات اطلاعاتي و روانی عقبمانده است. سرويسهاي نیروهای مسلح در هنگام مواجهه با رسانهها همچنان دچار هراس، ترديد و عدم قطعیت هستند. چنين موقعيتي تا چند دهه پيش در دنياي تجاري شركتها نیز وجود داشت. اين مقاله نشان ميدهد كه اگر تكنيكهاي روابط عمومي در محيطهاي نبرد به كار گرفته شوند، به اندازة تانكها و تفنگها مؤثر خواهند بود. اين تكنيكها عناصر اصلي عملياتهاي رواني و رکن اصلی جنگ های مدرن را تشکیل می دهند.
واژگان کلیدی: روابط عمومی، تکنیک، تاکتیک، عملیات روانی، جنگ های مدرن.

نویسنده: ژوزف نای/ مترجم: عسگر قهرمان‌پور

اشاره

مشکل اصلی غرب، فقدان رهبری در نهادهای انسانی است؛ ژوزف نای برای نخستین‌بار در خصوص اینکه "موضوع قدرت نرم و رهبری" چه مفهومی است و به چه نحو با دیگر وظایف رهبری ارتباط می‌یابد، تعریفی عرضه می‌کند. رهبری همراه با جذابیت رویه گام به گامی را پدید می‌آورد بدین صورت که رهبران در هر سطحی می‌توانند آن را برای ایجاد قدرت نرم در سازمان خود به کار برند. همچنین نای فرایند به کارگیری قدرت نرم را در عمل رهبری تعیین می‌کند، چرا که عمل بدون قدرت نرم، افتان و خیزان راه رفتن در تاریکی است و رهبری بدون قدرت نرم و اقناع، شعری ضعیف و بی‌محتواست. او سعی می‌کند با توجه به هنجارهای موجود در غرب در این مقاله به توصیف، تبیین و پیش‌بینی رفتار رهبران با توجه به کارکرد و کاربرد قدرت اقناع و جذابیت در فرایند رهبری بپردازد.
واژگان کلیدی: قدرت نرم، رهبری، اقناع، جذابیت، قدرت سخت.

نویسنده: احمد باصری

چکیده

بخش بزرگی از محاورات عادی اجتماع را شایعه‌پراکنی تشکیل می‌دهد. اگر چه شایعه‌پراکنی همیشه یک مسئله اجتماعی و روانی با ابعادی گسترده است، همین ابعاد در زمان بحران حالتی به مراتب حادتر به خود می‌گیرد. در هر برهه از زمان که اجتماع با مشکل و فشار روبه‌رو شود، گزارش‌های نادرست، حالتی زهرآگین پیدا می‌کنند. در زمان جنگ، شایعات با انتشار هشدارهای نابجا و ایجاد امیدهای واهی، روحیه مردم را تضعیف می‌کنند و امنیت ملی را به خطر می‌اندازند، شایعات، حفاظت اطلاعات را تهدید می‌کنند و بدتر از همه، ویروس دشمنی و تنفر را در بین قومیت‌ها افزایش می‌دهد. تحت هیچ شرایطی نباید شایعه ساخته دولت انگلیس را تنها یک کار غیرعادی همچون یک پریشان‌گویی عجیب و در عین حال پیش پا افتاده در رفتار اجتماعی معقول بشر انگاشت. درست برعکس، اصلی که این شایعه‌ها بر آن مبتنی است فراگیر است و کاربرد وسیع دارد. تحریفی که شایعه در مسیر خود برای یادآوری، فراموش کردن، تجسم، تخیل و دلیل‌تراشی از خود نشان می‌دهد دقیقاً همان نوع تحریفی است که در بیشتر اشکال ارتباطات انسانی دیده می‌شود. در این مقاله به شایعات ساخته سامانه تبلیغاتی دولت انگلیس پرداخته می‌شود. تا از این رهگذر درس‌هایی برای مقابله با شایعات ساخته سازمان عملیات روانی این کشور در ایران اندیشیده شود.
واژگان کلیدی: تبلیغات، شایعه، جنگ اول جهانی، رمان.

نویسنده: محمد اسلام ياري شگفتي / سيد احمد عسكري

چکیده

این نوشتار به بررسی جنگ تبلیغاتی امریکا پس از حملات 11 سپتامبر می‌پردازد. کاخ سفید پس از این حملات، فرصتی یافت تا به بهانهٔ جنگ علیه تروریسم و مبارزه با سلاح‌های کشتارجمعی و بنیادگرایی اسلامی به تقویت هژمونی خود در منطقهٔ استراتژیک خاورمیانه بپردازد. امریکا برای گسترش هژمونی سلطة خود از تکنیک‌های تبلیغات رسانه‌ای بیشترین سود را می‌برد. تبلیغات روانی یکی از ابزارهای نرمِ قدرت جهانی است که در سیاست کلان آن درکنار سایر ابزارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی به منظور تحقق اهداف سیاست خارجی به کار می‌رود. استراتژی نرم امریکا در محمل رسانه‌ای انجام می‌گرفت و کارکردش هموار کننده نظام هژمونیک اهداف سیاسی- نظامی بود. نوشتار حاضر بر مبنای نظریة هژمونی آنتونیوگرامشی به تحلیل جنگ تبلیغاتی امریکا در روند اشغال افغانستان و عراق به بهانه پاکسازی سلاح‌های کشتار جمعی و تنش‌آفرینی با جمهوری اسلامی ایران، در برهه زمانی پس از حادثه سپتامبر 2001 می‌پردازد. سؤال تحقیقی در این فضای جنگ نرم رسانه‌ای و نظامی این است که آیا همان‌گونه که امریکا با جنگ‌رسانه‌ای و سپس عملیات نظامی، کشورهای افغانستان و عراق را تصرف کرد، آیا در مورد ایران هم همین استراتژی را می‌تواند پیش ببرد؟ کاخ سفید با وجودی که بر این امر واقف است که جمهوری اسلامی منافع آن را در خاورمیانه به خطر انداخته است، بیش از آنکه از جنگ‌های نظامی بهره گیرد از جنگ‌های نرم و تبلیغاتی استفاده می‌کند چراکه جنگ نظامی در موقعیت فعلی هزینه‌ای سنگین دارد و شرایط آن نیز فراهم نیست. در مقابل ایالات متحده ابزار تکنیکی کافی برای یک جنگ نرم سازمان یافته را در اختیار دارد.
واژگان کلیدی: خاورمیانه، هژمونی رسانه‌ای، جنگ نرم، جنگ روانی و تبلیغاتی، 11سپتامبر.

معرفی: دکتر عباس خلجی

نویسندگان: مارتا کاتم، بث دیتز- اولر، النا مسترز، توماس پرستون

مترجمان: سیدکمال خرازی، جواد علاقبند راد

ناشر: نشر دانشگاهی

چاپ اول: 1386

كتاب "مقدمه‌اي بر روان‌شناسي سياسي" با رويكرد جديد به بررسي، تحليل و تبيين عوامل روان‌شناختي پديده‌هاي سياسي و اجتماعي در سطح فردي، گروهي، ملي و بين‌المللي پرداخته است. در اين راستا، برخي نظريه‌هاي روان‌شناختي ـ سياسي مورد استفاده قرار مي‌گيرد و برخي پديده‌هاي سياسي و اجتماعي به ‌طور موردي بررسي مي‌شود. در اين مقاله، با معرفي مطالب فصل‌هاي دهگانه اثر، كاستي‌ها و برجستگي‌هاي شكلي و محتوايي آن به‌ طور انتقادي ارزيابي، سپس پيشنهادهاي سازنده‌اي براي بهبود و اصلاح آن عرضه مي‌شود.

کمتر واژه‌ای به سان واژگان قدرت و تهدید در ادبیات علم سیاست یافت می‌شود که بدین گونه فراگیر باشد. در بدو امر، بداهت نهفته در این واژگان آنها را از تأمل اساسی بی‌نیاز می‌نمایاند. طعم فریبناک قدرت در همه اعصار زندگی بشر این گونه جلوه داشته است. متون دینی و مقدس، این کلمه را آیتی از شأن و عظمت و جلال خداوند و در خصوص انسان در شمار مناقب نهایی منتسب به آفریدگار جهان برشمرده‌اند؛ برتراند راسل نیز سرانجام به این اندیشه رسید که قدرت همراه با عظمت، برترین آرزوی نوع بشر و بزرگ‌ترین پاداش او بوده و هست. در بیشتر گفت‌و‌گوها عنصر قدرت و تهدید محور اصلی بحث را تشکیل می‌دهد. صفحات مطبوعات سیاسی نیز آکنده از مقالات و متونی است که در حکایت کشاکش قدرت ابنای بشر قلم‌فرسایی کرده‌اند.

نویسنده: علی‌محمد نائینی

چکیده

سپاه پاسداران به مثابة بخشی از هویت انقلاب اسلامی برای پاسداری و دفاع همه‌جانبه از اهداف، دستاوردها و عناصر اصلی تشکیل‌دهنده انقلاب از جایگاهی ویژه برخوردار است. این نهاد مقدس با تدبیر هوشمندانة حضرت امام رضوان‌الله علیه، بنیانگذار جمهوری اسلامی تشکیل و با مشی دینی، انقلابی و مردمی وارد صحنه‌های مختلف دفاع از انقلاب اسلامی شد. از این‌رو، سپاه پاسداران از رسالت و ساختاری منعطف، فراگیر، با گسترة عملیاتی وسیع و همه‌جانبه برای پاسداری و نگهبانی از عناصر و وجوه اصلی تشکیل‌دهندة انقلاب اسلامی برخوردار است. بر این اساس، سپاه مأموریت و گستره عملیاتی خود را با توجه به تحول در رویکردها و طرح‌های دشمن، تغییر شرایط محیطی و تهدیدات پیش روی جمهوری اسلامی، تبیین نموده است. تحول در بُعد نگرشی و رفتاری در صحنه جامعه، تهاجم گستردة فرهنگی- سیاسی دشمنان در قلمرو مبانی دینی، فکری و الگوهای رفتاری جامعه، رسالت و مأموریت‌های مقابله با تهدیدات نرم دشمن را در شرایط کنونی توسط سپاه، در سطح کشور و جامعه جدی‌تر نموده است. بررسی مبانی مأموریت سپاه در مقابله با تهدیدات نرم و ابعاد آن، می‌تواند در دستیابی به رویکردی مشترک نسبت به مأموریت یاد شده مفید باشد. در این مقاله تلاش شده مبانی مأموریت مقابله با تهدیدات نرم به ویژه تهدیدات فرهنگی در سپاه، با بهره‌گیری از تدابير و بیانات حضرت امام خميني(ره) و مقام معظم رهبري (مدظله العالی)، قانون اساسی جمهوری اسلامی، چشم‌انداز و مأموریت‌های مصوب سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و دکترين جنگ نرم دشمن، مورد بررسی قرار گیرد.
واژگان کلیدی: سپاه پاسداران، تهدیدات نرم، امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری (مدظله العالی).

نویسنده: دکتر محمدحسین الیاسی

چکیده

در این مطالعه برای شناسایی دامنة تأثیر تهدیدات نرم رسانه‌ای غرب بر ایجاد و بسط بحران‌های قومی در ایران، از روش"فراتحلیل" (متاآنالیز) استفاده شد. برای این منظور از بین پژوهش‌های صورت گرفته پیرامون موضوع یاد شده، پنج پژوهش، که هر یک از آنها تهدیدات نرم را بر روی یکی از پنج قوم اصلی ایران (کُرد، آذری، لر، بلوچ و عرب) بررسی نموده بود، انتخاب شدند. آنگاه با استفاده از یافته‌های آن پنج پژوهش، تأثیر تهدیدات نرم رسانه‌ای غرب (عملیات روانی رسانه‌های فارسی‌زبان) بر گرایش‌ها، نگرش‌ها، ترجیحات و ویژگی‌های آن پنج قوم، مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌های حاصل آشکار ساخت که بین تهدیدات نرم رسانه‌ای غرب و ویژگی‌ها و گرایش‌هایی نظیر اعتماد، واگرایی، آستانة تحمل، مشارکت‌جویی، آمادگی برای مقابله با تهدیدات و آمادگی برای انجام کنش‌های اعتراض‌آمیز در هر یک از پنج قوم، رابطه معناداری وجود دارد.
واژگان کلیدی: تهدید نرم، اعتماد، مشارکت، آستانه تحمل، آمادگی مقابله با تهدید.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

فایدة آگاهی از این مسئله که امریکا چگونه اطلاعاتش را پردازش و از قدرتش بهره‌برداری می‌کند در ارزیابی این مسئله نهفته است که سیاست‌گذاران ایالات متحده چه درک و فهمی از ارتباط نظام‌ها در محیط نوین راهبردی دارند. پیچیدگی این محیط جدید به خاطر وابستگی متقابل رو به رشدی است که از جهانی شدن و انفجار فناوری اطلاعات ناشی می‌شود. رویداد یاد شده هر چند تنها عامل منحصر به فرد این محیط متغیر به شمار نمی‌آید اما تأثیری عمیق بر چگونگی بهره‌برداری امریکا از نفوذش در شکل‌دهی به جامعة بین‌المللی داشته، موقعیت این کشور و متحدانش را تضمین کرده، سبب افزایش قدرت اقتصادی آنها می‌شود. با وجود این، امریکا در دستیابی به این هدف با محیط بین‌المللی مواجه است که به نحو روزافزون پیوسته‌تر، پیچیده‌تر و چندبعدی‌تر می‌شود. بنابراین، اگر سیاست‌گذاران امریکا یک راهبرد کلان تک‌بعدی همانند دوران بوش را در پیش گیرند احتمال دوام آن راهبرد کاهش یافته، می‌تواند به هزینه‌کرد بی‌دلیل منابع منجر شود. این مقاله دو هدف را پیش رو دارد: هدف نخست؛ بحث و بررسی این مسئله است که چگونه پویش در حال تغییر مرتبط با جهانی شدن و فناوری اطلاعات کاربرد قدرت را در محیط بین‌المللی پیچیده می‌کند. هدف دوم، بررسی راهبرد قدرت سخت و نرم امریکا در مواجهه با محیط جدید بین‌المللی است. همچنین راه‌کارهایی را  برای مقابله با تهدیدات امریکا در این محیط به جمهوری اسلامی ایران ارائه می‌دهد.
واژگان کلیدی: قدرت نرم، قدرت سخت، امریکا، جهانی شدن، فناوری اطلاعات.

نویسنده: دكتر يدا... محمدي

چکیده

شکل‌گیری قدرت نرم در انقلاب اسلامی از ابعاد و زوایای مختلف قابل بحث و بررسی است. اینکه چگونه امام به عنوان پیرمردی یکه و تنها و در تبعید توانستند با بسیج سیاسی فراگیر و فراطبقاتی، آن هم در جامعه‌ای که روح تفرد و فردگرایی منفی حکمفرما بود چنان قدرتی را ایجاد کنند که به طور هم‌زمان بساط نظام سلطنتی2500 ساله شاهنشاهی را در هم نوردیده، به سلطه همه‌جانبه و فراگیر امریکا در این کشور خاتمه دهد از جهات مختلف قابل تأمل است. بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران انقلابات اجتماعی در مورد ابعاد مختلف انقلاب اسلامی و سرعت حرکت چنین پدیده‌ای در شگفتند که در مدتی اندک توانست به سلطه‌گری‌های امریکا در ایران پایان داده، قوی‌ترین رژیم خاورمیانه را ساقط نماید. این مسئله، به یقین حاکی از قدرت بسیج‌کنندگی امام خمینی(ره) بوده است. در واقع، قدرت نرم، ابعاد و ماهیت انقلاب اسلامی و آموزه‌های دینی آن با گسترة انسان‌شناسانه، هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه از ابعاد قدرت نرم مورد نظر ژوزف نای و دیگر اندیشمندان غربی متفاوت است. امام خمینی(ره) با اتکال به خدا، اعتماد به نفس و اعتقاد به مردم در طی یک دهه و نیم مبارزة رسمی خود به حاکمیت استبداد داخلی و استعمار خارجی در ایران پایان دادند. ایشان با ارتباط مستمر و آگاهی‌بخش خود با توده مردم – حتی در دوران تبعید – مشروعیت‌زدایی از رژیم سلطنتی و امریکا، بهره‌گیری از اسطوره‌های صبر و مقاومت و جهاد و شهادت همچون حضرت امیر(ع) و سیدالشهداء، احیاء روح جهاد و شهادت، پی‌ریزی روح تکلیف‌گرایی، حمایت از محرومین و مظلومین و... با ایجاد انقلاب درونی و معنوی در توده‌های متفرد و پراکنده، انقلابی تاریخ‌ساز و تمدن‌آفرین را رقم زدند؛ انقلابی که پشتوانه آن قدرت نرم مبتنی بر آموزه‌های دینی و نه از نوع اقناع و اغوای مورد نظر ژوزف نای بود. این مقاله ابعاد مختلف جوشش قدرت نرم را از دیدگاه امام خمینی(ره) مورد بررسی قرار داده است.
واژگان کلیدی: امام خمینی(ره)، انقلاب اسلامی، قدرت نرم، منابع قدرت نرم.

نویسنده: گروه تحقیق و پژوهش فصلنامه عملیات روانی

چکیده

امروزه قدرت نرم یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار در سیاست خارجی کشورها به شمار می‌آید و با سرمایه‌گذاری چشمگیری از سوی دولت‌ها برای ارائه تصویری مطلوب از خود همراه است. همة کشورها تمایل دارند که دیگران نگاهی مثبت به آنها داشته باشند، بنابراین می‌کوشند این تصویر مثبت را تقویت و از شکل‌گیری تصورات منفی جلوگیری کنند. در خصوص تهدید سخت و نرم برداشتی واحد وجود ندارد. برخی تهدیدات نرم را تهدیداتی غیرنظامی مانند محیط‌زیست، جرایم، فساد و .... دانسته‌اند و در نهایت ابزار و شیوه سخت را با هدف سخت و برعکس، ابزار و شیوه نرم را با هدف نرم متناسب می‌دانند. هدف این مقاله، بررسی مفهوم قدرت سخت و نرم در محیط ملی جمهوری اسلامی ایران است تا رهیافت‌ها و دیدگاه‌ها به یکدیگر نزدیک و یک برداشت ایرانی از این دو مفهوم به دست آید.
واژگان کلیدی: قدرت سخت، قدرت نرم، جمهوری اسلامی.

نویسنده: عبدالمهدی مستکین

چکیده

امروزه دیپلماسی رسانه‌ای رایج‌ترین فرم دیپلماسی در عرصه بین‌الملل به شمار می‌آید و هر کشوری که در این عرصه از کارامدی بیشتری برخوردار باشد،  هم در تبیین ظرفیت‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی خویش موفق‌تر است و هم در اقناع‌سازی دیگران از وجاهتی بیشتر در ساختار نظام بین‌الملل برخوردار خواهد بود. بر این اساس در عصر "کوانتنیزه شده" امروزین، رسانه‌ها به واسطه قدرت و توان اقناع‌سازی ساختار روانی انسان‌ها نقشی به مراتب با اهمیت‌تر از ساختار رسمی دستگاه دیپلماسی پیدا کرده‌اند. به عبارت دیگر برد سياست خارجي در جهان معاصر بيش از پيش به ميزان انگاره‌سازي‌هاي رسانه‌اي وابسته شده است. از منظری دیگر باید اذعان نمود که  قدرت نرم در قیاس با قدرت سخت همان‌گونه که "ژوزف نای" نیز اذعان دارد اثری با دوام و ماندگارتر دارد. به قول "آنتونیو گرامشی" اقناع‌سازی با ابتناء بر قدرت نرم، هزینه‌ای اندک ولی فواید فراوان در پی دارد. کشوری که خود را محروم از این ابزار نماید به تدریج قوس نزولش آغاز و انحطاطش با شیبی تندتر طی خواهد شد. بر این اساس، مقالة حاضر پس از تبیین مفهومی دیپلماسی رسانه‌ای و دیپلماسی عمومی به تشریح تفاوت‌ها و وجوه تمایز آنها در محتوا، عنصر زمان، اهداف و اختلافشان از حیث متدلوژی و روش‌های به کار گرفته شده می‌پردازد. سپس کارکردهای دیپلماسی عمومی را در سه زمینه برجسته‌سازی، خلق رویدادهای رسانه‌ای و کارکرد مداخله‌گرایانه مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد و سرانجام مدل‌های سه‌گانه تعامل رسانه و دستگاه دیپلماسی را توضیح می‌دهد. در مجموع این مقاله می‌کوشد تا ضمن بررسی وجوه مختلف دیپلماسی رسانه‌ای، تأثیر و کارکرد آن بر پویاسازی محیط سیاست خارجی مورد ارزیابی و مداقه قرار گیرد.
واژگان کلیدی: دیپلماسی رسانه، قدرت نرم، دیپلماسی عمومی، کوانتنیزه شدن علوم اجتماعی.

ابزارهای عملیات روانی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران

نویسنده: ژوزف نای
معرفی: امیرهوشنگ طهماسبی‌پور

کتاب قدرت نرم اثر ژوزف نای با عرضة سخنی نو در ادبیات کلاسیک مفهوم قدرت، به سرعت مورد توجه محافل علمی و ارباب سیاست قرار گرفت. این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و پنج فصل است. نویسنده با تبیین ماهیت قدرت و ساخت متغیر آن در فصل نخست، و به تدریج و در طی فصل‌های واپسین در پی شناسایی آسیب‌ها و کشف علل ناکامی امریکا به خصوص در طی دوران پس از جنگ سرد بر می‌آید. در واقع، این کتاب گذشته از اینکه مبحثی جدید را در علم سیاست فراسو می‌نهند، اساس آن چاره‌جویی بر اندام بیمار و رو به افول امریکاست.

حجت‌اله مرادی

جهانی شدن در ذات عملیات روانی مدرن، و راه و رسم‌های عملیات روانی مدرن در ذات جهانی شدن نهفته است. این همان رابطه متقابلی است که می‌کوشم آن را در این کوتاه سخن نشان دهم. این، ادعای نسنجیده‌ای نیست: نه بدین معنی است که جهانی شدن تنها عامل تعیین‌کننده تجربه عملیات روانی مدرن است و نه این معنا را می‌دهد که تنها عملیات روانی مدرن است که همچون کلیدی مفهومی قفل پویش درونی جهانی شدن را می‌گشاید. بنابراین، مدعی نیستم که سیاست و اقتصاد در عصر جهانی شدن از فرهنگ و عملیات روانی مدرن که تقدم مفهومی دارد تبعیت می‌کنند.

نویسنده: دکتر محمود یزان‏فام

چكیده

در جهان معاصر افکار عمومی برای حکومت‌ها جایگاه مهمی یافته است. حکومت‌ها با هدف کنترل و هدایت افکار عمومی و نگرش‌ها و باورهای مردم در صدد کشف و فهم فرایند شکل‌گیری آن هستند. آنان برای درک این پدیده از روش‌های نظرسنجی عمومی و نمونه‌گیری اجتماعی بهره می‌برند. همنوایی با جریان افکار عمومی برای تشدید آثار آن، یا دگرگونی در آن به وسیله اطلاع‌رسانی به مردم گزینه‌های تصمیم‌گیری دولت‌مردان و اصحاب رسانه‌هاست. بسیج افكار عمومی پدیده‌ای روانی – اجتماعی و خصلتی جمعی است و عبارت از ارزیابی مشترك، روش و نظر مشترك گروه اجتماعی در مسئله‌ای كه همگان به آن توجه و علاقه دارند و در لحظه معینی مانند جنگ بین عده زیادی از افراد، اقشار، طبقات یا سراسر اجتماع، عمومیت نسبی می‌یابد و عامه مردم آن را می‌پذیرند. افكار عمومی به شكل تأیید یا مخالفت با یك عمل، نظر، شخص، واقعه و به صورت خواسته، مطالبه، پیشنهاد و توصیه تجلی می‌یابد. هدف این مقاله بررسی كاركردهای بسیج افكار عمومی در جنگ‌های مدرن است.
واژگان كلیدی: افکار عمومی، عملیات روانی، جنگ‌های مدرن، نسل‌ چهارم جنگ‌ها، امنیت، امنیت ملی.

نویسنده: دکتر حيدرعلي بلوجي

چکیده

بازدارندگي هسته‌اي متضمن اين تهديد است كه هر گونه حمله هسته‌اي با پاسخ متقابل تلافي خواهد شد. در صورتي كه اين تهديد فاقد اعتبار باشد، بازدارندگي كارايي خود را از دست خواهد داد. مقاله حاضر اعتبار و كارايي بازدارندگي را از نقطه نظر روان‌شناختي و در شرايط زير مورد بررسي قرار مي دهد:
1. طرف الف بايد بداند كه مبناي تفكر و عمل طرف ب كدام است تا بتواند او را نسبت به انجام يا عدم انجام يك فعل مشخص بيانگيزد؛ 2. فكر و عمل طرف ب درست همان چيزي باشد كه طرف الف تشخيص مي‌دهد؛ 3. هيچ امكان سوء تفاهمي در مورد مباني فكر و عمل طرفين وجود نداشته باشد. در بهترين شرايط نيز بازدارندگي همراه با ميزاني از نقص و ريسك خواهد بود كه وجود هر گونه ابهامي بر پيچيدگي و ميزان بالاي ريسك و عدم تأثير مي‌افزايد. براي فائق آمدن بر اين مشكل بايد بدانيم كه ديگران لزوماً مثل ما فكر و عمل نمي‌كنند و لذا لازم است تا بررسي دقيق و همه جانبه‌اي از وضعيت طرف مقابل صورت بگيرد و اين بررسي‌ها نبايد صرفاً متكي به براورد از يك فرد عالي مقام و يا سازمان خاص باشد. اما از نقطه نظر رواني اين امر غيرممكن است. زيرا حتي يك شخص نيز نمي‌تواند به طور مطلق رفتار آتي خود در هر شرايطي را پيش‌بيني بكند چه رسد به رفتار ديگران. براي كاهش تأثير اين مشكل نيز مي‌توان فرايندهاي تصميم‌گيري و نقش افراد مختلف و نحوه تعامل رواني ميان آنها را مورد ارزيابي قرار داد. در عين حال همچنان كه اشاره شد نبايد از انسان‌ها هميشه انتظار رفتار عاقلانه و حكيمانه داشت. و بالاخره، در هر شرايطي واقع‌بينانه آن است كه بدانيم هيچ وقت به طور صد در صدي امكان رسيدن به خواسته‌ها وجود ندارد و در نتيجه كشوري كه به بازدارندگي تكيه مي‌كند بايد در هر حال بداند كه اين سياست نمي‌تواند به طور مطلق پيروز شود.
واژگان كليدي: بازداندگي، تهديد، تلافي، اعتبار، تعامل رواني، سوء تفاهم، روابط انساني، محاسبات انساني، رفتار انساني.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

از عملیات روانی اغلب با عناوین جنگ روانی، جنگ روحیه یا جنگ ایدئولوژیکی یاد می‌شود. اغلب نیز عملیات روانی را تنها با عنوان تبلیغات در نظر می‌گیرند. در این مقاله ضمن واکاوی مفهوم عملیات روانی به تبیین سه مفهوم یاد شده در بالا پرداخته می‌شود. همچنین برشماری وجوه افتراق و اشتراک آنها با عملیات روانی، چگونگی ابزارها و اهداف عملیات روانی و معرفی ابزارهای آن از جمله آگهی‌های تبلیغاتی و تبلیغات مورد مطالعه قرار می‌گیرد و سپس تکنیک‌ها و روش‌های عملیات روانی در عصر حاضر بررسی می‌شود. و در پایان با ارائه راهکارهای اجرایی به چگونگی آماده‌سازی عملیات روانی در شرایط بحران و جنگ پرداخته می‌شود.
واژگان کلیدی: عملیات روانی نظامی، ابزارهای عملیات روانی، تبلیغات.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

اهمیت اطلاعات در قرن 21 به حقیقتی تبدیل شده است که هیچ‌کس نمی‌تواند منکر آن شود. نقش مناسب اطلاعات در جوامع را می‌توان در بروز درگیری‌هایی مشاهده کرد که امروزه در نظام بین‌الملل جریان دارد و از جمله دلایل اهمیت فزاینده کنترل اطلاعات نیز به شمار می‌رود. هدف این مقاله ارائه تئوری‌ای در خصوص "عملیات‌های اطلاعاتی " عملیاتی و تاکتیکی در راستای تأثیرات محدود و غیرمهلک در زمان عملیات‌های ضدشورش  می‌باشد. این مطالعه در وهله نخست بر چهار عنصر عملیات اطلاعاتی یعنی "عملیات‌ روانی "، عملیات غیرنظامی- نظامی ، امور عمومی  و عملیات شبکه رایانه‌ای  تمرکز دارد. سپس موردی عملی از اجرای عملیات اطلاعاتی شبیه‌سازی شده و مفهوم "عملیات" بررسی خواهد شد. در عین‌حال باید اذعان کرد که رهیافت عرضه شده در اینجا مبتنی بر استراتژی جدید ارتش امریکا در عملیات‌های ضد شورش در عراق  است. این مقاله، اهمیت آگاهی و مدیریت عملیات اطلاعاتی و نیز به‌کارگیری عملیات غیرنظامی- نظامی را به مثابة ابزاری برای قدرت بخشیدن به فعالیت‌های عملیات روانی، نظامی و غیرنظامی، و امور عمومی مشخص می‌کند که برای درک و رویارویی با صحنه‌هایی از نبردها و جنگ‌های جدید در آینده ضروری به نظر می‌رسند.
واژگان کلیدی: عملیات ضدشورش، واکنش محدود، عملیات اطلاعاتی، فضای سایبر، جنگ سایبر.

نویسنده: جواد رنجبر

چکیده

هدف این مقاله بررسی نقش دولتها به عنوان دارندگان حاکمیت و قدرت فائقه هر کشور در خنثی سازی عملیات روانی است. بنابراین سؤال اصلی این مقاله چنین است: دولتها چگونه میتوانند عملیات روانی دشمنان و یا رقبای خود را خنثی کنند؟ فرضیه ای که در پاسخ به این سؤال به آزمون گذاشته میشود این است: دولتها با پیش گرفتن روشهای درازمدت تا حد بسیار زیادی میتوانند عملیات روانی دشمن یا رقیب خود را خنثی کنند. فرضیه سازی این مقاله بر این ایده استوار است که موضوع عملیات روانی چیزی است که مردم ناگزیر از فکر کردن به آن هستند. از سوی دیگر همچنان که برخی از صاحب نظران علوم ارتباطات معتقدند تبلیغات تقویت باورهای موجود است. بر این اساس در حالی که امواج رسانه ای در جهان امروز با پیشرفت فناورانه شگفت انگیز آن کنترل ناپذیر می نماید امّا دولت ها می توانند بر روند آن با پیش گرفتن اقدامات درازمدت علمی و روشمند تأثیر گذارند. بدیل فرضیه مقاله چنین است که دولتها با اقدامات کوتاهمدت (بدون برنامهریزیهای درازمدت)، غیر علمی و غیر روشمند موفقیتی در خنثیسازی عملیات روانی دشمنان نخواهند داشت. از اینرو چند مؤلفه مهم از جمله اقدامات مبتنی بر روانشناسی سیاسی، اجماع ملی، نسبیت و جزمیت، جامعهپذیری سیاسی، رسانههای گروهی، رفتار سیاستمداران و عرصه سیاسی که در مدیریت رسانهای و سیاسی هر کشوری میتواند به کار بسته شود تا در خنثیسازی عملیات روانی رقبا کارگر افتد، به طور مختصر مورد بررسی قرار میگیرد.
واژگان كليدي: عملیات روانی، تبلیغات، روانشناسی سیاسی، اجماع ملی، افكار عمومي.

نویسنده: دکتر مجید عباسی اشلقی

چکیده

رژیم صهیونیستی با نفوذ در رسانه‌های جمعی جهانی و رخنه در نظام اطلاعاتی و ارتباطی امریکا که به شدت تحت نفوذ و کنترل سرمایه‌داران صهیونیست قرار دارد، تلاش نموده است تا افکار عمومی ملت‌ها و دولت‌ها را نسبت به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی مخدوش کند. این مقاله ضمن واکاوی افکار و اهداف این رژیم در مخالفت با توانایی صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به ابزار و شیوه‌های عملیات روانی رژیم صهیونیستی می‌پردازد. گرچه این رژیم تقریباً از تمامی ابزارهای اثرگذار بر افکار عمومی جهانی استفاده می‌نماید ولی جمهوری اسلامی ایران نیز با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای مشروع و استفاده از تاکتیک روشنگری به مقابله با این رژیم می‌پردازد؛ در پایان راهکارهای مقابله روانی با این رژیم ارائه می‌شود.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، رژیم صهیونیستی، جمهوری اسلامی ایران، برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای، تبلیغات روانی.

نویسنده: دكتر محمد باقر بابايي/ علي قلي‌زاده

چکیده

هدف این مقاله شناسايي و پيش‌بيني روش‌هاي عمليات رواني امريكا و شيوه‌ها و روش‌های مقابله با آن در جنگ آينده با تأكيد بر عمليات فريب، است. در اين پژوهش از روش زمينه‌يابي از كارشناسان و صاحب‌نظران و روش توصيفي- تحليلي استفاده شده است. ابزار و روش‌هاي جمع‌آوري اطلاعات براي تدوين ادبيات موضوع و مباحث نظري تحقيق، به صورت كتابخانه‌اي و اطلاعات مورد نياز با استفاده از روش فيش‌برداري جمع‌آوري شده است. 200 تن از فرماندهان و مسئولان فرهنگي سپاه در رده ستاد نیروها و نيز صاحب‌نظران فرهنگي در دانشگاه امام حسين(ع)، جامعه آماري تحقيق را تشكيل داده‌اند.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، امریکا، جنگ آینده، عملیات فریب.

نویسنده: رضا نیک‌منش

چكيده

ملت‌هاي ايران و عراق از روابط اجتماعي، فرهنگي، ديني، اقتصادي و سياسي، و اشتراكات دیرینة تاريخی، دينی، مذهبی، و فرهنگی برخوردارند، اما برخي بدخواهان كه افكار کوته‌بین آنان در ايدئولوژي قوميت‌پرستي و ضد ايراني حزب بعث و رژيم صدام ریشه دارد، اين روابط حسنه را نفوذ، دخالت و حتي اشغالگري ايران در عراق مي‌خوانند و تلاش مي‌كنند به هر قيمت و وسيله‌اي از گسترش دوستي و همكاري و همگرايي ايران و عراق جلوگیری کنند. اين مقاله به معرفي پيشينه، ماهيت و اهداف سياسي جريان‌هاي یاد شده مي‌پردازد و شيوه‌هاي عمليات رواني آنها عليه ايران و دوستان ايران را در عراق بررسي مي‌كند، با اين هدف كه نقش مخرب آنان در عرصه ساخت عراق جديد پس از دوران حاكميت صدام،‌ آشكار‌تر شود و دوستداران برادري و همگامي دو كشور عزم و اراده خود را در جهت تحقق هر چه بيشتر اين هدف انساني و اسلامي تقويت كنند.

حجت‌اله مرادی

جهانی شدن در ذات عملیات روانی مدرن، و راه و رسم‌های عملیات روانی مدرن در ذات جهانی شدن نهفته است. این همان رابطه متقابلی است که می‌کوشم آن را در این کوتاه سخن نشان دهم. این، ادعای نسنجیده‌ای نیست: نه بدین معنی است که جهانی شدن تنها عامل تعیین‌کننده تجربه عملیات روانی مدرن است و نه این معنا را می‌دهد که تنها عملیات روانی مدرن است که همچون کلیدی مفهومی قفل پویش درونی جهانی شدن را می‌گشاید. بنابراین، مدعی نیستم که سیاست و اقتصاد در عصر جهانی شدن از فرهنگ و عملیات روانی مدرن که تقدم مفهومی دارد تبعیت می‌کنند.

نویسنده: دکتر محمود یزان‏فام

چكیده

در جهان معاصر افکار عمومی برای حکومت‌ها جایگاه مهمی یافته است. حکومت‌ها با هدف کنترل و هدایت افکار عمومی و نگرش‌ها و باورهای مردم در صدد کشف و فهم فرایند شکل‌گیری آن هستند. آنان برای درک این پدیده از روش‌های نظرسنجی عمومی و نمونه‌گیری اجتماعی بهره می‌برند. همنوایی با جریان افکار عمومی برای تشدید آثار آن، یا دگرگونی در آن به وسیله اطلاع‌رسانی به مردم گزینه‌های تصمیم‌گیری دولت‌مردان و اصحاب رسانه‌هاست. بسیج افكار عمومی پدیده‌ای روانی – اجتماعی و خصلتی جمعی است و عبارت از ارزیابی مشترك، روش و نظر مشترك گروه اجتماعی در مسئله‌ای كه همگان به آن توجه و علاقه دارند و در لحظه معینی مانند جنگ بین عده زیادی از افراد، اقشار، طبقات یا سراسر اجتماع، عمومیت نسبی می‌یابد و عامه مردم آن را می‌پذیرند. افكار عمومی به شكل تأیید یا مخالفت با یك عمل، نظر، شخص، واقعه و به صورت خواسته، مطالبه، پیشنهاد و توصیه تجلی می‌یابد. هدف این مقاله بررسی كاركردهای بسیج افكار عمومی در جنگ‌های مدرن است.
واژگان كلیدی: افکار عمومی، عملیات روانی، جنگ‌های مدرن، نسل‌ چهارم جنگ‌ها، امنیت، امنیت ملی.

نویسنده: دکتر حيدرعلي بلوجي

چکیده

بازدارندگي هسته‌اي متضمن اين تهديد است كه هر گونه حمله هسته‌اي با پاسخ متقابل تلافي خواهد شد. در صورتي كه اين تهديد فاقد اعتبار باشد، بازدارندگي كارايي خود را از دست خواهد داد. مقاله حاضر اعتبار و كارايي بازدارندگي را از نقطه نظر روان‌شناختي و در شرايط زير مورد بررسي قرار مي دهد:
1. طرف الف بايد بداند كه مبناي تفكر و عمل طرف ب كدام است تا بتواند او را نسبت به انجام يا عدم انجام يك فعل مشخص بيانگيزد؛ 2. فكر و عمل طرف ب درست همان چيزي باشد كه طرف الف تشخيص مي‌دهد؛ 3. هيچ امكان سوء تفاهمي در مورد مباني فكر و عمل طرفين وجود نداشته باشد. در بهترين شرايط نيز بازدارندگي همراه با ميزاني از نقص و ريسك خواهد بود كه وجود هر گونه ابهامي بر پيچيدگي و ميزان بالاي ريسك و عدم تأثير مي‌افزايد. براي فائق آمدن بر اين مشكل بايد بدانيم كه ديگران لزوماً مثل ما فكر و عمل نمي‌كنند و لذا لازم است تا بررسي دقيق و همه جانبه‌اي از وضعيت طرف مقابل صورت بگيرد و اين بررسي‌ها نبايد صرفاً متكي به براورد از يك فرد عالي مقام و يا سازمان خاص باشد. اما از نقطه نظر رواني اين امر غيرممكن است. زيرا حتي يك شخص نيز نمي‌تواند به طور مطلق رفتار آتي خود در هر شرايطي را پيش‌بيني بكند چه رسد به رفتار ديگران. براي كاهش تأثير اين مشكل نيز مي‌توان فرايندهاي تصميم‌گيري و نقش افراد مختلف و نحوه تعامل رواني ميان آنها را مورد ارزيابي قرار داد. در عين حال همچنان كه اشاره شد نبايد از انسان‌ها هميشه انتظار رفتار عاقلانه و حكيمانه داشت. و بالاخره، در هر شرايطي واقع‌بينانه آن است كه بدانيم هيچ وقت به طور صد در صدي امكان رسيدن به خواسته‌ها وجود ندارد و در نتيجه كشوري كه به بازدارندگي تكيه مي‌كند بايد در هر حال بداند كه اين سياست نمي‌تواند به طور مطلق پيروز شود.
واژگان كليدي: بازداندگي، تهديد، تلافي، اعتبار، تعامل رواني، سوء تفاهم، روابط انساني، محاسبات انساني، رفتار انساني.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چکیده

از عملیات روانی اغلب با عناوین جنگ روانی، جنگ روحیه یا جنگ ایدئولوژیکی یاد می‌شود. اغلب نیز عملیات روانی را تنها با عنوان تبلیغات در نظر می‌گیرند. در این مقاله ضمن واکاوی مفهوم عملیات روانی به تبیین سه مفهوم یاد شده در بالا پرداخته می‌شود. همچنین برشماری وجوه افتراق و اشتراک آنها با عملیات روانی، چگونگی ابزارها و اهداف عملیات روانی و معرفی ابزارهای آن از جمله آگهی‌های تبلیغاتی و تبلیغات مورد مطالعه قرار می‌گیرد و سپس تکنیک‌ها و روش‌های عملیات روانی در عصر حاضر بررسی می‌شود. و در پایان با ارائه راهکارهای اجرایی به چگونگی آماده‌سازی عملیات روانی در شرایط بحران و جنگ پرداخته می‌شود.
واژگان کلیدی: عملیات روانی نظامی، ابزارهای عملیات روانی، تبلیغات.

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

اهمیت اطلاعات در قرن 21 به حقیقتی تبدیل شده است که هیچ‌کس نمی‌تواند منکر آن شود. نقش مناسب اطلاعات در جوامع را می‌توان در بروز درگیری‌هایی مشاهده کرد که امروزه در نظام بین‌الملل جریان دارد و از جمله دلایل اهمیت فزاینده کنترل اطلاعات نیز به شمار می‌رود. هدف این مقاله ارائه تئوری‌ای در خصوص "عملیات‌های اطلاعاتی " عملیاتی و تاکتیکی در راستای تأثیرات محدود و غیرمهلک در زمان عملیات‌های ضدشورش  می‌باشد. این مطالعه در وهله نخست بر چهار عنصر عملیات اطلاعاتی یعنی "عملیات‌ روانی "، عملیات غیرنظامی- نظامی ، امور عمومی  و عملیات شبکه رایانه‌ای  تمرکز دارد. سپس موردی عملی از اجرای عملیات اطلاعاتی شبیه‌سازی شده و مفهوم "عملیات" بررسی خواهد شد. در عین‌حال باید اذعان کرد که رهیافت عرضه شده در اینجا مبتنی بر استراتژی جدید ارتش امریکا در عملیات‌های ضد شورش در عراق  است. این مقاله، اهمیت آگاهی و مدیریت عملیات اطلاعاتی و نیز به‌کارگیری عملیات غیرنظامی- نظامی را به مثابة ابزاری برای قدرت بخشیدن به فعالیت‌های عملیات روانی، نظامی و غیرنظامی، و امور عمومی مشخص می‌کند که برای درک و رویارویی با صحنه‌هایی از نبردها و جنگ‌های جدید در آینده ضروری به نظر می‌رسند.
واژگان کلیدی: عملیات ضدشورش، واکنش محدود، عملیات اطلاعاتی، فضای سایبر، جنگ سایبر.

نویسنده: جواد رنجبر

چکیده

هدف این مقاله بررسی نقش دولتها به عنوان دارندگان حاکمیت و قدرت فائقه هر کشور در خنثی سازی عملیات روانی است. بنابراین سؤال اصلی این مقاله چنین است: دولتها چگونه میتوانند عملیات روانی دشمنان و یا رقبای خود را خنثی کنند؟ فرضیه ای که در پاسخ به این سؤال به آزمون گذاشته میشود این است: دولتها با پیش گرفتن روشهای درازمدت تا حد بسیار زیادی میتوانند عملیات روانی دشمن یا رقیب خود را خنثی کنند. فرضیه سازی این مقاله بر این ایده استوار است که موضوع عملیات روانی چیزی است که مردم ناگزیر از فکر کردن به آن هستند. از سوی دیگر همچنان که برخی از صاحب نظران علوم ارتباطات معتقدند تبلیغات تقویت باورهای موجود است. بر این اساس در حالی که امواج رسانه ای در جهان امروز با پیشرفت فناورانه شگفت انگیز آن کنترل ناپذیر می نماید امّا دولت ها می توانند بر روند آن با پیش گرفتن اقدامات درازمدت علمی و روشمند تأثیر گذارند. بدیل فرضیه مقاله چنین است که دولتها با اقدامات کوتاهمدت (بدون برنامهریزیهای درازمدت)، غیر علمی و غیر روشمند موفقیتی در خنثیسازی عملیات روانی دشمنان نخواهند داشت. از اینرو چند مؤلفه مهم از جمله اقدامات مبتنی بر روانشناسی سیاسی، اجماع ملی، نسبیت و جزمیت، جامعهپذیری سیاسی، رسانههای گروهی، رفتار سیاستمداران و عرصه سیاسی که در مدیریت رسانهای و سیاسی هر کشوری میتواند به کار بسته شود تا در خنثیسازی عملیات روانی رقبا کارگر افتد، به طور مختصر مورد بررسی قرار میگیرد.
واژگان كليدي: عملیات روانی، تبلیغات، روانشناسی سیاسی، اجماع ملی، افكار عمومي.

نویسنده: دکتر مجید عباسی اشلقی

چکیده

رژیم صهیونیستی با نفوذ در رسانه‌های جمعی جهانی و رخنه در نظام اطلاعاتی و ارتباطی امریکا که به شدت تحت نفوذ و کنترل سرمایه‌داران صهیونیست قرار دارد، تلاش نموده است تا افکار عمومی ملت‌ها و دولت‌ها را نسبت به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی مخدوش کند. این مقاله ضمن واکاوی افکار و اهداف این رژیم در مخالفت با توانایی صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به ابزار و شیوه‌های عملیات روانی رژیم صهیونیستی می‌پردازد. گرچه این رژیم تقریباً از تمامی ابزارهای اثرگذار بر افکار عمومی جهانی استفاده می‌نماید ولی جمهوری اسلامی ایران نیز با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای مشروع و استفاده از تاکتیک روشنگری به مقابله با این رژیم می‌پردازد؛ در پایان راهکارهای مقابله روانی با این رژیم ارائه می‌شود.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، رژیم صهیونیستی، جمهوری اسلامی ایران، برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای، تبلیغات روانی.

نویسنده: دكتر محمد باقر بابايي/ علي قلي‌زاده

چکیده

هدف این مقاله شناسايي و پيش‌بيني روش‌هاي عمليات رواني امريكا و شيوه‌ها و روش‌های مقابله با آن در جنگ آينده با تأكيد بر عمليات فريب، است. در اين پژوهش از روش زمينه‌يابي از كارشناسان و صاحب‌نظران و روش توصيفي- تحليلي استفاده شده است. ابزار و روش‌هاي جمع‌آوري اطلاعات براي تدوين ادبيات موضوع و مباحث نظري تحقيق، به صورت كتابخانه‌اي و اطلاعات مورد نياز با استفاده از روش فيش‌برداري جمع‌آوري شده است. 200 تن از فرماندهان و مسئولان فرهنگي سپاه در رده ستاد نیروها و نيز صاحب‌نظران فرهنگي در دانشگاه امام حسين(ع)، جامعه آماري تحقيق را تشكيل داده‌اند.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، امریکا، جنگ آینده، عملیات فریب.

نویسنده: رضا نیک‌منش

چكيده

ملت‌هاي ايران و عراق از روابط اجتماعي، فرهنگي، ديني، اقتصادي و سياسي، و اشتراكات دیرینة تاريخی، دينی، مذهبی، و فرهنگی برخوردارند، اما برخي بدخواهان كه افكار کوته‌بین آنان در ايدئولوژي قوميت‌پرستي و ضد ايراني حزب بعث و رژيم صدام ریشه دارد، اين روابط حسنه را نفوذ، دخالت و حتي اشغالگري ايران در عراق مي‌خوانند و تلاش مي‌كنند به هر قيمت و وسيله‌اي از گسترش دوستي و همكاري و همگرايي ايران و عراق جلوگیری کنند. اين مقاله به معرفي پيشينه، ماهيت و اهداف سياسي جريان‌هاي یاد شده مي‌پردازد و شيوه‌هاي عمليات رواني آنها عليه ايران و دوستان ايران را در عراق بررسي مي‌كند، با اين هدف كه نقش مخرب آنان در عرصه ساخت عراق جديد پس از دوران حاكميت صدام،‌ آشكار‌تر شود و دوستداران برادري و همگامي دو كشور عزم و اراده خود را در جهت تحقق هر چه بيشتر اين هدف انساني و اسلامي تقويت كنند.

حجت‌اله مرادی

اين حقيقت كه تصور، قدرت اساسي ذهن انسان است، بديهي‌ترين اتفاق علمي شناخته شده همگان به‌شمار مي‌آيد. نوآوري مرهون خلاقيت ذهني آدمي در برآيند بيروني آن است و اين ويژگي او را اشرف مخلوقات كائنات ساخته است. مي‌توان گفت در صورتي كه استعداد نوآوري بشر برانگيخته نمي‌شد انسان چندان فاصله‌اي از ساير موجودات نمي‌يافت و بهره‌برداري خام از طبيعت سقف پيشرفت آن به‌شمار مي‌رفت. قدرت تصور بود كه انسان را قادر ساخت تا با اختراع گيره، انگشت شصت و با اختراع چكش، مشت را به مراتب قوي‌تر نمايد. تصور مهار شده توانست گام به گام، انسان را به قله‌هاي حيرت‌آوري از پيشرفت - كه اكنون با نگراني خاصي به آن مي‌نگرد – برساند. بي‌ترديد پيشرفت‌هاي جديد علمي و صنعتي كشور دانش‌پرور ما نيز مرهون خلاقيت و نوآوري مردان و زنان سخت‌كوش آن است.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چكيده

اين مقاله "شايعه" را به مثابه راهنمايي در مقابله با شايعات در سازمان مطالعه و بررسي مي‌كند. كوشش شده است تا موضوع شايعه براي شناخت چگونگي كاركرد آن و آنچه مي‌توان از آن آموخت مورد بررسي قرار گيرد. شايعات اغلب دريچه‌اي رو به سوي جامعه‌اند و مي‌توانند براي سنجش، نظارت و كسب حمايت لازم به منظور شكست روندهاي ناسالم در سازمان، اطلاعات گرانبهايي ارائه كنند. در اين مقاله دو نوع متمايز از تجزيه و تحليل‌هاي مربوط به شايعات در سازمان، مورد استفاده قرار مي‌گيرد. نوع انگيزشي، مبين احساسات كاركنان و هيجانات تخليه نشده‌اي است كه ممكن است به گسترش خصومت نسبت به مديران بينجامد. نشانه‌هايي از انتظارات غيرواقعي نيز ديده مي‌شود كه در صورت عدم درك آنها ممكن است سطوح خصومت افزايش يابد. موضوع دسته‌بندي شايعه باعث شناخت نگراني‌هاي كاركنان مي‌شود و نشان‌دهنده اين است كه دغدغه‌ها و واهمه‌هاي خاصي درباره همكاري با مديران وجود دارد. بنابراين در اين مقاله راه‌هاي تعامل و مقابله با شايعه مورد بررسي قرار مي‌گيرد. از آنجا كه شايعات بر مهارت‌هاي مؤثر ارتباطي استوارند، سبك ارتباطي و فرهنگي مورد مقايسه قرار گرفته و براي يافتن راه‌هاي درمان شايعه‌پردازي تلاش مي‌شود. يافته‌هاي مورد نظر در اين مقاله مي‌توانند با اطلاع‌رساني به مديران نسبت به ذهنيات كاركنان به آنها كمك كنند، از اين رو آنها مي‌توانند پيام‌ها را اصلاح كرده تا نگراني‌ها و ترس‌هاي عمده كاركنان مورد توجه و نظر قرار گيرد.
واژگان كليدي: شايعه، سازمان، انواع شايعه، سازمان‌هاي نظامي.

نویسنده: فريده خدامرادي

چكيده

اين پژوهش از آن رو به سامان رسيد كه اولاً نقش و كاركرد شبكه‌هاي ماهواره‌اي فارسي زبان را در عمليات رواني عليه جمهوري اسلامي مورد كاوش نظام‌مند قرار دهد. ثانياً نقش شبكه‌هاي ماهواره‌اي را در حوادث و اغتشاشات بهار 1385 آذربايجان، شناسايي و تحليل كند. و ثالثاً با بهره‌گيري از مباني و ادبيات موضوع و يافته‌هاي پژوهش، راهكارهايي را براي مقابله با عمليات رواني آتي شبكه‌هاي ماهواره‌اي معرفي نمايد. براي تحقق اين اهداف، نخست ادبيات تحقيق مرور شد آنگاه با بهره‌گيري از دو روش "تحليل محتوا" و "زمينه‌يابي از صاحب‌نظران"، روش‌ها و اصول عمليات رواني سه شبكه ماهواره‌اي، يعني صداي امريكا، اميد و جام‌جم، مورد بررسي و تحليل قرار گرفت. سپس نتايج به دست آمده با استفاده از آمارهاي توصيفي و آزمون آماري غيرپارامتريك بيونوميال، تجزيه و تحليل شد. اين نتايج آشكار ساخت كه شبكه‌هاي مذكور اولاً از چندين روش عمليات رواني عليه جمهوري اسلامي استفاده نموده‌اند (و مي‌نمايند ) و ثانياً در عمليات رواني خود از پنج اصل كليدي بيش از ساير اصول استفاده كرده‌اند (و مي‌نمايند).
واژگان كليدي: عمليات رواني، بحران، اغتشاش، عمليات رواني رسانه‌اي، حوادث آذربايجان.

نویسنده: مهسا ماه‌پيشانيان

چكيده

امروزه با كوچك‌تر و پيچيده‌تر شدن جهان به واسطه رشد روزافزون وسايل ارتباط جمعي از قبيل اينترنت و ماهواره معادلات گذشته در تنظيم روابط بين كشورها تا حدود زيادي به هم خورده و جاي خود را به معادلات جديدي داده است؛ به گونه‌اي كه به جاي به كارگيري مستقيم زور، توجه قدرت‌ها به استفاده از قدرت نرم و ايجاد تغييرات از طريق مسالمت‌آميز با به كارگيري شيوه‌هاي نوين مداخله در امور داخلي كشورها جلب شده است. علاوه بر اين، در اين دوران رسانه‌ها به مثابه ابزاري اساسي براي اِعمال سياست‌هاي قدرت‌هاي زورمدار به كار مي‌روند و رقابتي جهاني در عرصه نبرد رسانه‌اي شكل گرفته است. در اين ميان جنگ نرم با هدف گرفتن فكر و انديشه ملت‌ها نقش مهمي را در سست نمودن حلقه‌هاي فكري و فرهنگي جوامع ايفا مي‌كند. در اين خصوص، امريكا سعي دارد با ارائه تعريف جديدي از تروريسم و آزادي‌خواهي جنگ نرم گسترده‌اي را عليه ديگر كشورها از جمله ايران شكل دهد. در اين مقاله راهكارهاي اين كشور براي مقابله نرم با جمهوري اسلامي ايران مورد مطالعه و بررسي قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: جنگ نرم، قدرت نرم، ناتوي فرهنگي، جنگ‌ رسانه‌اي، شبكه‌سازي.

نویسنده: علي‌محمد نائيني

چكيده

ناتوي فرهنگي مفهومي است كه مقام معظم رهبري، حضرت آيت‌الله العظمي خامنه‌اي طي سفر استاني در سال 1385 در سمنان در جمع اساتيد و دانشجويان آن استان، با عنوان تحول در كارويژ‌ه  و استراتژي ناتو به منظور توجه و هوشياري نخبگان جهان اسلام و جمهوري اسلامي مطرح نمودند. چگونگي تحول در كارويژه ناتو از رويكرد نظامي – امنيتي به عنوان مهم‌ترين ساختار نظامي غرب در صحنه اروپا با هدف بازدارندگي اتحاد جماهير شوروي سابق پس از جنگ جهاني دوم به رويكرد فرهنگي و كارويژه‌هاي ناتوي فرهنگي در محيط امنيتي جديد پس از جنگ سرد، به ويژه در جهان اسلام و همچنين راهبردهاي مقابله با ناتوي فرهنگي موضوعي است كه در اين مقاله به بررسي آن پرداخته شده است. سؤال اصلي در اين نوشتار اين است كه سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) كه فلسفه وجودي و بقاي آن پس از جنگ جهاني دوم و در طول جنگ سرد، با سياست بازدارندگي دفاعي و تحديد اتحاد جماهير شوروي سابق شكل گرفته بود چگونه توانست پس از پايان جنگ سرد و فروپاشي اتحاد جماهير شوروي در دهه 1990 با توجه به تحول در ماهيت قدرت و امنيت جهاني، خود را با محيط جديد تطبيق دهد و نقش هژمونيك خود را به رهبري امريكا افزايش دهد، و با توجه به محيط و موقعيت جديد، ماهيت و كارويژه ناتوي فرهنگي چيست و در استراتژي نوين ناتو چه جايگاهي دارد؟
واژگان كليدي: ناتو، ناتوي فرهنگي، جنگ سرد، جنگ نرم، استعمار فرانو، جهاني‌سازي فرهنگ.

نویسنده: سجاد كريمي پاشاكي

چكيده

تروريسم، در قرن حاضر بهانه‌اي براي جنگ‌افروزي قدرت‌هاي بزرگ به شمار مي‌آيد، هرچند كه اصل مبارزه با تروريسم و گروه‌هاي تروريستي در چارچوب تأمين امنيت ملي، توجيه‌پذير است، اما استراتژي ابرقدرت‌ها به منظور نوقلمروخواهي در پس فرافكني‌هاي رسانه‌اي و تحريف واقعيت از طريق پايگاه‌هاي خبري پنهان مانده است. از آنجا كه حمايت از تروريسم و گروه‌هاي تروريستي از اتهاماتي است كه به ايران نسبت داده مي‌شود و درخصوص آن تبليغات گسترده‌اي صورت مي‌گيرد، پرسش اصلي اين تحقيق آن است كه: ابعاد جنگ رواني ايالات متحده با موضوعيت تروريسم عليه ايران چيست؟ و چه عواملي باعث تروريست ناميدن جمهوري اسلامي ايران شده‌اند؟ به نظر مي‌رسد هدف امريكا از به راه انداختن جنگ رواني عليه ايران با موضوعيت تروريسم تحت‌الشعاع قرار دادن افكارعمومي جهانيان و كم اثر كردن قدرت نفوذ ايران در سطح جهان و در نهايت انزواي آن است و در اين راستا، از مسائلي همچون صدور انقلاب، گروگان‌گيري لانه جاسوسي، حمايت از گروه‌هاي مجاهد اسلامي و تلاش براي دستيابي به انرژي صلح‌آميز هسته‌اي استفاده مي‌برد. اين مقاله، به ماهيت جنگ رواني با محوريت تروريسم، عليه جمهوري اسلامي ايران پرداخته است و يادآور مي‌شود كه: نداشتن برخوردي مناسب و به هنگام، با اين‌گونه تبليغات نادرست، ضمن داشتن آثار سوء سياسي، اقتصادي و فرهنگي، ممكن است بهانه‌اي براي اقدامات آتي دشمنان باشد.
واژگان كليدي: جنگ رواني، تروريسم، جمهوري اسلامي ايران، امريكا، فرافكني.

نویسنده: احمد باصري

چكيده

رژيم صهيونيستي به بهانه اسارت دو سربازش به دست حزب‌الله با هدف خلع سلاح مقاومت و بر هم زدن نظم و آرايش نظامي حزب‌الله و خلع سلاح مقاومت اسلامي و بازسازي اقتدار از دست رفته خود پس از عقب‌نشيني سال 2000 با همه توان به مردم بي‌دفاع لبنان حمله كرد. در طي اين حملات، كارشناسان عمليات رواني رژيم صهيونيستي به توجيه و قانوني جلوه دادن اين جنگ پرداختند و تلاش كردند جريان جنگ و درگيري را به گونه‌اي به تصوير بكشند كه در آن رژيم صهيونيستي در نقش چهره‌اي كه با اكراه و بي‌ميلي درگير جنگ شده است، نمايان شود. دستگاه تبليغاتي امريكا و رژيم صهيونيستي در اين عمليات در پي زير سؤال بردن مشروعيت مقاومت اسلامي و رويگرداني افكارعمومي از حزب‌الله و زمينه‌سازي براي اعمال فشار سياسي به جمهوري اسلامي ايران بودند، چنانچه در روزهاي نخست جنگ 33 روزه توفيقاتي نيز به دست آوردند، اما حزب‌الله به دليل استراتژي مردمي خود و با به‌كارگيري جنگ رسانه‌اي و استفاده از كلام پرنفوذ دبيركل خود سيدحسن نصرالله و سخنراني‌ها و پيام‌هاي تأثيرگذار او كه از طريق شبكه‌هاي تلويزيوني العالم، العربيه و الجزيره پخش مي‌شد، توانست فضاي سياسي و رواني را به نفع خود تغيير دهد، به نحوي كه پس از طي روزهاي اول جنگ مردم لبنان تقريباً يكپارچه از حزب‌الله حمايت كردند تا جايي كه همه گزارش‌هاي رسانه‌هاي جمعي امريكا حاكي از حمايت‌هاي مردم لبنان از حزب‌الله بود. بنا به اعتراف اين منابع 83 درصد مسيحيان لبنان هم از حزب‌الله حمايت كردند. هدف اين مقاله واكاوي روند شكل‌گيري افكارعمومي در دو سوي ميدان نبرد در جنگ 33 روزه است.
واژگان كليدي: جنگ 33 روزه، لبنان، افكارعمومي، عمليات رواني، حزب‌الله.

نویسنده: ژوزف ناي/ مترجم: عسگر قهرمانپور بناب

اشاره

قدرت نرم توانايي دستيابي به اهداف و آمال مطلوب از طريق جلب حمايت افكار عمومي جامعه و نخبگان، و اقناع اذهان به جاي اعمال فشار است. اين بعد متأخر قدرت، از منابع فرهنگ، عقايد، باورها، و آداب و سنن اجتماعي  نشئت مي‌گيرد. پيشرفت چشمگير فناوري اطلاعات در دوران جديد به رشد روزافزون ارتباطات منجر شده و مرزهاي جغرافيايي را درنورديده است. امروزه اين قدرت نقش مهمي در عرصه روابط بين‌الملل و مانور واحدهاي سياسي يافته است. با توجه به اين مسئله، پرسش اساسي اين است كه تأثير قدرت نرم در مديريت تعارضات بين‌المللي به چه ميزان است. ژوزف ناي بر اين تأثير تأكيد مي‌ورزد و معتقد است امريكا در نقش كشوري كه بيشترين توانايي را در اين زمينه دارد مي‌تواند با استفاده از اين قدرت نقش مهمي در  كنترل و هدايت تعارضات جهاني ايفا كند. اين مقاله الگوي نگرش غربي به مقوله قدرت نرم را از منظر برجسته‌ترين صاحب‌نظران آن ارائه، و فرصت شناسايي راهكارها و روش‌هاي امريكا در پروژه فروپاشي نظام‌هاي مخالف خود را به دست مي‌دهد.
واژگان كليدي: قدرت نرم، قدرت سخت،‌ ايالات متحده،‌ منازعات بين‌المللي،‌ عصر اطلاعات.

نویسنده: جيمز استانير/ مترجم: داود علمايي

چكيده

در جهان كنوني، اجراي سياست‌هاي حكومت‌ها و دولت‌ها بدون توجه به افكارعمومي ميسر نيست. رسانه‌ها به مثابه حلقه واسط دولت و افكارعمومي نقش اساسي در نضج اراده سياسي حكومت‌ها ايفا مي‌كنند و موفقيت و شكست هر طرح به ميزان زيادي به نحوه عملكرد رسانه‌اي آن وابسته است. در آستانه حمله نيروهاي ائتلاف به عراق در سال 2003، تبليغات رسانه‌اي غرب از جمله انگليس به متقاعدسازي افكارعمومي براي توجيه اين حمله اقدام كرد. انباشت سلاح‌هاي كشتارجمعي و حمايت از تروريسم به وسيله عراق دو سوژه اصلي رسانه‌ها براي اقناع افكارعمومي داخلي انگليس بود. هر چند رسانه‌هاي اين كشور در اين زمينه به موفقيت كامل دست نيافتند، امّا با پايان يافتن جنگ و آشكار شدن بي‌پايه بودن اتهامات آنان به عراق، دولت انگليس با مشكلات بيشتري نيز مواجه شد. در اين ميان، اعتماد مردم انگليس نسبت به رسانه‌هاي اين كشور به دليل پيروي از سياست‌ حاكم گرفتار چالشي سخت‌تر شد. در اين مقاله جيمز استانير بحران اعتمادسازي بين رسانه و افكارعمومي مردم انگليس را مورد مطالعه قرار مي‌دهد.
واژگان كليدي: سياست، رسانه، افكارعمومي، اعتمادسازي، انگليس.

نویسندگان: فرانک ال.گلداشتاین، بنجامین اف.فیندلی
مترجمان: حجت‌اله مرادی، محمود یزدان‌فام، پریسا کریمی‌نیا
ناشر: معاونت فرهنگی سپاه پاسداران، مرکز مطالعات فرهنگی
سال نشر: 1384
تعداد صفحات: 416ص
معرفی: امیرهوشنگ طهماسبی‌پور

حجت‌اله مرادی

كلاوزويتس مي‌گويد: «تصور اين كه مردان باهوش، بدون ترديد مي‌توانند يك ژنرال خوب نيز باشند، خطاست.» از بين هزار تن مدير شايد تنها يك نفر اين شايستگي را داشته باشد. يك مدير عمليات رواني چه توانايي‌هايي بايد داشته باشد؟ آيا مي‌تواند اين توانايي‌ها را از دانشكده‌هاي نظامي و غيرنظامي معتبر فراگيرد؟

نویسنده: سرتيپ پاسدار احمدرضا رادان

چكيده

شايعه‌ گزاره‌اي است كه منبع آن ناموثق است از همين‌روي يافتن 5 منبع نشر آن اغلب دشوار، يا ناممكن است، با وجود اين،گاهي اثر شايعه بسي فزون‌تر و فراگيرتر از تأثيرات حاصل از رسانه‌هاي رسمي است. چه، شايعه اغلب در فضاي ركودي رواج مي‌يابد كه عاملان عمليات رواني با بهره‌گيري از فنون و تاكتيك‌هايي همچون تاكتيك تبخير آن را پديد آورده‌اند. در چنين فضايي عطش شهروندان براي كسب آگاهي آن‌چنان افزايش مي‌يابد كه آنان شبه واقعيت‌ها را واقعيت، و اقوال ناموثق و اغلب دروغ‌ها را، واقعيت تلقي مي‌كنند. اما اينها تنها بخشي از واقعيت مربوط به شايعه را نمايان مي‌سازد. چه، گاهي شايعه خود به رسانه‌اي تبديل مي‌شود كه به هماوردي با رسانه‌هاي رسمي مي‌پردازد. چنين اهميتي موجب شده است تا كارگزاران عمليات رواني از شايعه به منزله ابزار و روشي براي تخريب روحيه حريف، برآشفتن توده‌ها و تحقق ساير اهداف و مقاصد خويش بهره گيرند.
واژگان كليدي: شايعه، رسانه ناموثق، مجاب‌سازي، تخريب روحيه، بحران.

ابزارهای عملیات روانی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران

نویسنده: سيدحسين محمدي‌نجم

چكيده

هر چند اهميت استعاره در لفاظي‌هاي سياسي امروز انكارناپذير است، اما كاربرد آن همواره محل جنجال و مناقشه بسيار بوده است. فيلسوفان اغلب معتقدند كه استعاره و ديگر معاني بياني مي‌توانند راه ادراك ما را به سوي اشياء منحرف كنند.1 براي نمونه، هرچند ارسطو، چيره‌دستي شاعر را در استفاده از استعاره، بهترين ارمغان وي به خوانندگانش مي‌داند، اذعان مي‌دارد كه استعاره خطرناك است، چون مي‌تواند يك چيز را بهتر يا بدتر از حالت واقعي آن جلوه دهد. همچنين، افلاطون، سرانجام فيلسوفي سياست پيشه شد و كه تأثيرات عميقي بر فلسفه سياسي بر جاي گذاشت، بسياري از توصيه‌هايش در خصوص پايه‌ريزي و اداره حكومت سياسي آرماني را در قالب اصطلاحات مجازي بيان كرد. اما جالب اينكه فلسفه غرب همواره اصرار افلاطون براي اخراج شاعران از آرمان‌شهر را به نكوهش استعاره توسط وي تفسير كرده و بي‌اعتمادي او به [صنايع ادبي] تقليد و وانمايي را توجيهي براي اين تفسير به حساب آورده است؛ تا جايي كه حدود دو هزار سال بعد، هابز به تأسّي از اين به اصطلاح سنت افلاطوني، بيان داشت كه استعاره يعني استفاده از كلمات در قالبي نامتداول به منظور فريفتن مردم.
در چند دهه اخير، به رغم اين موج مخالفت عليه استعاره، برخي از دانشمندان شناختي بي‌اعتمادي فيلسوفان به استعاره را به چالش كشيده، استدلال كردند كه ادراك ما از واقعيت، مبتني بر استعاره است. به باور ايشان، زندگي ما سراسر با استعاره‌هاست (همان چارچوب‌هاي ادراكي كه درونشان زندگي مي‌كنيم) و بي‌ترديد نقش آنها در شكل دادن به فلسفه و مفاهيم روزمره بسيار حائز اهميت است.
واژگان كليدي: استعاره، جنگ، گفتمان سياسي.

نویسنده: دكتر محمدحسين الياسي

چكيده

در نيم قرن گذشته نظريه‌پردازان و پژوهشگران فعال در قلمرو رسانه‌هاي ارتباط جمعي، تلاش كرده‌اند تا با قواعدي دست يابند كه با به كاربستن آنها بتوان دامنه اثربخشي و اثرگذاري رسانه‌ها را فروني بخشيد. حاصل اين تلاش‌ها از يك سو فرمول‌بندي چند نظريه و مدل نظري در قلمرو ارتباطات جمعي و روان‌شناسي مخاطب و تراكم حجم فربهي از ادبيات پژوهشي در اين قلمرو است. در هر يك از نظريه‌ها و مدل‌هاي ارائه شده در اين قلمرو، هم حيطه كاركرد رسانه‌هاي جمعي، مورد علاقه و كنكاش نظام‌مند و عالمانه قرار گرفته است و هم دامنه اثرات آنها. محققان نيز با بهره‌گيري از مباني آن مدل‌هاي نظري، اصول و قواعدي را فرمول‌بندي نموده‌اند كه با به كاربستن آنها مي‌توان دامنه اثرات يك رسانه را در دستكاري اذهان مخاطبان، تغيير سبك زندگي آنان و تعديل و تغيير كنش‌هاي مختلف آنها، افزايش داد. اين نوشتار مروري است بر تلاش‌هاي نظري صورت گرفته در اين قلمرو.
واژگان كليد: رسانه اثربخش، متقاعدسازي، مهندسي خبر، نظريه سوزن تزريقي، برجسته‌سازي.

گردآوري و ترجمه: حجت‌اله مرادي

چكيده

شكل‌گيري نيروي نظامي مدرن و سامانه‌هاي فناورانه غيرنظامي كه انتظار مي‌رود در پي انقلاب اطلاعاتي به دست آيد، مستلزم آن است كه بعد رواني جنگ در مراحل آماده‌سازي، برنامه‌ريزي و فرماندهي عمليات نظامي آينده اولويت روزافزوني را شاهد باشد. توانمندي‌هاي نظامي بالا كه از اين سامانه‌هاي پيشرفته حاصل مي‌شود، توان توليد آثار رواني و فيزيكي چشم‌گيري خواهد داشت و از سويي ديگر، فرصت‌ها و خطرات جديدي را پيش روي دولت‌ها قرار خواهد داد. سامانه‌هاي فناورانه پيشرفته نه تنها به شكل‌گيري فضاي جنگ‌هاي آينده كمك مي‌كند بلكه بر اهميت عمليات رواني و نقش آن در سرنوشت جنگ مي‌افزايد. در اين مقاله، پيامدهاي بالقوه انقلاب اطلاعاتي بر بعد رواني جنگ‌هاي آينده و بررسي جنبه‌هاي رواني مهم آن، ابزار توليد آنها و تجارب به دست آمده از اين تحولات مورد مطالعه قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: عمليات رواني، انقلاب اطلاعاتي، جنگ آينده

نویسنده: خالد لويمي

مقدمه

از اواخر جنگ جهاني اول، تبليغات به صورت حربه‌اي روان‌شناسانه در خدمت استعمارگران درآمد. هدف اصلي تبليغات، استعمار فكري كشورهاي ستم‌ديده جهان به منظوراستثمار اقتصادي، فرهنگي و سياسي آنان بود و براي رسيدن به اين هدف، افكارعمومي كشورهاي خود را براي توجيه اين سياست فريب مي‌دادند و به بي‌راهه مي‌كشاندند؛ اين امر در طي جنگ جهاني دوم چنان اهميتي داشت كه طرفين درگيري براي به كارگيري اين حربه‌ها به رقابت با يكديگر پرداختند (شيرازي، 1376، ص 11). از جنگ‌هاي قرن بيست تا كنون، اجراي هرگونه سياست نظامي، سياسي و حتي اقتصادي، مستلزم زمينه‌سازي‌هايي شده است كه از طريق كاربرد فنون تبليغاتي به دست مي‌آيد. اين فنون تبليغاتي از طريق رسانه‌ها اجرا مي‌شود. به عبارتي امروزه هر جنگي جنگ رسانه‌اي، زمينه‌هاي لازم را در جبهه خودي و همچنين جبهه دشمن فراهم مي‌آورد.

نویسنده: دكتر علي فلاحي

چكيده

پس از فروپاشي شوروي سابق، تغيير و تحولات پس از آن و مطرح شدن نظام نوين جهاني، فعل و انفعالات تازه‌اي براي تك قطبي شدن نظام جهاني و قرار گرفتن ايالات متحده در رأس قدرت جهان و به دست گرفتن سرنوشت جهان روي داد. تحولاتي كه هرچند هنوز نظام‌مند نشده است اما تا حدودي موفق عمل كرده است. امريكا هنوز در تلاش است تا به ساختاري قانون‌مند براي زير سلطه گرفتن هرچه بيشتر دولت‌ها و كشورهاي مختلف دنيا دست يابد. شاهد اين مدعا اقدامات امريكا در گرجستان, اوكراين، قرقيزستان و ميانمار است. سؤال اصلي اين مقاله اين است كه چه عواملي در شكل‌گيري انقلاب‌هاي رنگين در اين كشورها مؤثر هستند؟ محيط داخلي و بين‌المللي و به ويژه تأثير دولت امريكا در انقلاب‌ها چگونه است؟ براي پاسخ به اين سؤالات كوشش شده است تمامي منابع آشكار پيرامون انقلاب‌هاي رنگين مورد مداقه قرار گيرد و بر اساس آنها از نگاهي نو اين انقلاب‌ها مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد.
واژگان كليدي: انقلاب‌هاي رنگين، گرجستان، ميانمار، اوكراين، قرقيزستان، امريكا

چكيده

با پيشرفت روزافزون دانش، فناوري، ابزارهاي خبررساني و ارتباطات، عمليات رواني به طور فزاينده‌اي اوج گرفته و دامنه آن هر روز گسترده‌تر مي‌شود تا آنجا كه امروزه، از سوي قدرت‌هاي سلطه‌گر و سردمداران كفر جهاني و رسانه‌هاي غربي و صهيونيستي ميلياردها دلار براي عمليات رواني و تبليغات رواني ملت‌ها سرمايه‌گذاري مي‌شود. اما عليرغم نو بودن اين واژه‌ها و تاكتيك‌ها و ابزارها، اصل عمليات رواني كلامي تازه نيست، هزاران سال است كه بشر از اين سلاح در صحنه پيكار ياري مي‌جويد. قرآن در آيات و قصص، موارد بسياري از جنبه‌هاي رواني – تبليغي را بيان مي‌كند و شيوه‌هاي شناخت دشمنان كه مهم‌ترين مرحله در هر طرح‌ريزي عمليات رواني است را يادآوري مي‌نمايد. در اين مقاله با هدف واكاوي اصول دشمن‌شناسي و مخاطب‌شناسي در عمليات رواني به بررسي جامع آيات با توجه به تفاسير گوناگون پرداخته مي‌شود.
واژگان كليدي: دشمن‌شناسي، قرآن، راه‌كارهاي رواني، عمليات رواني

نویسنده: عبدالرضا همداني

چكيده
دكترين نظامي و عمليات رواني حماس بر جنگ فرسايشي و پرتاب موشك‌هاي قسام مبتني بود. هدف اين دكترين تضعيف عزم نظامي و غيرنظامي و كاهش انگيزه جنگ در رژيم صهيونيستي، با وارد آوردن تلفات مداوم و مستمر به آن بود. اين دكترين واقع‌گرايانه بود؛ زيرا، شواهد زيادي مبني بر فرسوده شدن و كاهش قدرت تحمل جامعه صهيونيستي مشاهده مي‌شود. حماس همسو با هدفي حركت مي‌كند كه جامعه رژيم صهيونيستي حساسيت زيادي در قبال آن دارد حساسيتي توأم با ترس و وحشت از دست دادن نيروهاي نظامي صهيونيست‌ها در سرزمين‌هاي اشغالي. تاكتيك اصلي حماس بر مبناي حملات پراكنده، عمليات شهادت‌طلبانه و پرتاب موشك قسام است اين شيوه بيشترين خسارت فيزيكي و رواني را به ارتش اسرائيل وارد آورد.

سخن سردبیر: حجت‌اله مرادی

بحران را مي‌توان امور قابل پيش‌بيني برنامه‌ريزي نشده توصيف كرد كه ممكن است در هر زمان براي هر سازماني رخ دهد. هيچ سازماني تمايل ندارد كه گرفتار بحران شود، اما برخي مواقع سازمان‌ها ناگزير بخشي از حادثه و بحران به شمار مي‌آيند. بحران مي‌تواند در هر زماني رخ دهد اما گس.ترش و انتشار بحران جرياني است كه قابل تأمل و دقت و بررسي مي‌باشد. سازمان‌هاي كارامد پيوسته برنامه از پيش تدبير شده‌اي براي مقابله با بحران‌ها دارند. در عصر حاضر بهترين كارشناسان با بالاترين انگيزه‌ها در سازمان‌هاي عمليات رواني اين موقعيت را در اثر تلاش و كوشش در مهار بحران به دست آورده‌اند. ساليان درازي طول مي‌كشد تا شهرتي به دست آيد، با اين حال در چند دقيقه از بين مي‌رود. بحران در هر زماني ممكن است رخ دهد و ماهيت به گونه‌اي است كه پيش‌بيني پذير نيست.

نویسنده: حجت‌اله مرادی

چكيده

هدف اين مقاله ارائه محدوده‌اي براي تعريف تبليغات به عنوان نوعي از گفت‌وگو و نيز تجزيه و تحليل و ارزيابي زبان به كار رفته در تبليغات مي‌باشد.1 ده خصيصه ضروري ( به همراه چند ويژگي معين ديگر) در مورد تبليغات به عنوان يك شكل قابل تشخيص از گفتمان ارائه شده است. چند توصيه در مورد چگونگي تجزيه و تحليل موضوعات در تبليغات و ساخت انواع معيني از بحث‌هاي معمولي ارائه شده است كه در تبليغات نقش كليدي ايفا مي‌كند. اما مشكل اصلي كه به آن پرداخته نشده و مشكل‌ترين مسئله نيز مي‌باشد، چگونگي ارزيابي موضوعات به كار رفته در تبليغات است. آن چيزي كه اغلب، به ويژه در رشته‌هايي چون منطق و تفكر انتقادي رخ مي‌دهد، اين است كه به محض دسته‌بندي موضوعات در گروه تبليغات، آن را غيرمنطقي يا سفسطه‌آميز در نظر گرفته و به صورت خودكار از گردونه مباحثات حذف مي‌كنند. زيرا عبارت تبليغات چنان بار معنايي منفي دارد كه اغلب مردم تمايل دارند مباحثات رقباي خود را به اين عنوان نام‌گذاري نمايند و فكر نمي‌كنند كه مباحثات خودشان هم مي‌تواند بدين صورت در نظر گرفته شود.
اين مقاله به صورت منتقدانه‌اي سياست از رده خارج كردن موضوعات استفاده شده در تبليغات را زير سؤال برده و راه‌كارهاي بهتر براي ارزيابي اين موضوعات جست‌وجو مي‌كند. به نحوي كه به كمك آن بتوان از يك ارزيابي حمايت كرد يا با به‌كارگيري محدوده‌هاي آشكار ارائه شده كه در ارزيابي مدارك مستند براي يك موقعيت خاص به كار مي‌روند، آن را رد كرد.
واژگان كليدي: تبليغات، متقاعدسازي، گفتمان، تبليغات سازي.

نویسنده: محمود منصورنژاد

چكيده

مقاله حاضر، مسئله عمليات رواني عليه اسلام در عصر پيامبر(ص) را مورد بررسي قرار مي‌دهد؛ چرا كه اين عنوان در عصر حاضر و در سال پيامبر اعظم(ص) از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. اين گونه جنگ، امروزه جايگزين جنگ سخت (نظامي) شده است. اين همان چيزي است كه برخي آن را نبرد تأثير محور مي‌نامند. اين مقاله دوران مكه از زندگي پيامبر(ص) پس از بعثت، اين فترت مهم در دعوت اسلام را در نظر دارد؛ فترتي كه در خلال آن بنيادها و اصول و پايه‌هاي دين اسلام استوار گرديد. بحث اين مقاله به دو دليل اساسي بر اين فترت تاريخي متمركز است: 1. اهميت اين فترت در تاريخ دعوت اسلام نمايانگر صلابت مسلمين و پايبندي به اصول اسلام و محبت آنها نسبت به پيامبر(ص) و پايداري در برابر هر نوع كارشكني نيروهاي متحد كفر بود كه با همه شيوه‌هاي ممكن مي‌كوشيدند آنها را از اين دعوت جدا سازند و به بت‌پرستي بازگردانند. 2. حق اين فترت از حيات نبوي بدان گونه كه فترت مدني مورد اهتمام مورخان و دانشمندان قرار گرفته و به تحقيق و تحليل آن پرداخته‌اند ادا نشده است. از اين رو بر آن شدم تا بر دوران زندگي پيامبر اعظم(ص) و تاريخ رسالت از زاويه عمليات رواني و تبليغي نگاهي دوباره بيفكنيم و ابزارها و روش‌هاي جنگ رواني را كه دشمنان اسلام عليه دعوت و بر ضدپيام‌آوران و پيروان آئين مقدس به كار مي‌بستند بررسي كرده و مهم‌ترين ابزارها و روش‌هايي را كه پيامبر(ص) و مسلمين براي حمايت دعوت به كار مي‌بستند و به مقابله با جنگ رواني مي‌پرداختند و كار دعوت و حكومت را در مدينه همچنان ادامه مي‌دادند، بيان و روش‌ها را از زاويه تبليغي با ابزارها و شيوه‌هايي كه در جنگ رواني عصر جديد به كار مي‌آيد مقايسه كنيم.

نویسنده: مهدي حق‌وردي طاقانكي

چكيده

با گسترش فناوري ارتباطات هر روز ابزار جديدي در اختيار كارشناسان عمليات رواني قرار مي‌گيرد. در جنگ جهاني دوم نازي‌ها با حداكثر توان از دو رسانه سينما و راديو استفاده كردند. و اكنون نيز اين ابزار به ويژه سينما مورد استفاده محافل صهيونيستي قرار مي‌گيرد در كنار اين ابزار، صنعت نوظهور بازي‌هاي رايانه‌اي به علت خصوصيات ويژه خود به ابزار نوين عمليات رواني تبديل شده‌اند ولي متأسفانه تاكنون به اين محصول فرهنگي توجه جدي نشده است. با بررسي كمي و كيفي بازي‌هاي رايانه‌اي مي‌توان به ميزان تأثيرگذاري اين صنعت نسبت به ساير صنايع مانند صنعت فيلم‌هاي سينمايي پي برد. عوامل كمي چون مدت زمان صرف شده توسط كاربر و عوامل كيفي چون گرافيك، صدا و تعامل، ابتكار سير داستان، كنجكاوي، پيچيدگي و تخيل، منطق، حافظه، بازتاب‌ها، مهارت‌هاي رياضي، چالش حل مسئله و تجسم از جمله جنبه‌هاي فني، رواني و فردي است كه كاربر را جذب بازي‌هاي رايانه‌اي مي‌كند. كار مستقل، مداومت در بازي، لذت بردن از بازي، مشاركت فعال، تعامل مشاركتي، ساختار گروهي، يادگيري، رقابت يا همكاري گروهي و فرصت‌هاي برابر در بازي از جمله عواملي است كه در فرد براي ادامه بازي ايجاد انگيزه مي‌كند.
در اين مقاله سعي خواهد شد به موضوعات و محورهايي كه در بازي‌هاي رايانه‌اي پرداخته شده و با بيان مصاديق و نيز شركت‌هاي بازي‌هاي رايانه‌اي كه بيشتر با اين محوريت‌ها به ساخت بازي اقدام مي‌كنند اشاره شود.
واژگان كليدي: عمليات رواني، بازي رايانه‌اي، قدرت نرم

نویسنده: علي‌محمد نائيني

چكيده

هرچند نرم‌افزارگرايي يكي از ابزارهاي تأمين بهتر و بيشتر منافع ملي كشورها تلقي مي‌شود، ولي بررسي‌ها نشان مي‌دهد استفاده از قدرت نرم توسط دولت‌هاي بزرگ همواره تحت تأثير ملاحظات راهبردي – امنيتي قرار داشته است. هدف اصلي اين مقاله بررسي مفهوم ابعاد و ويژگي‌هاي تهديد نرم  و رويكردهاي نرم‌افزارانه در رهيافت‌ها و نظريه‌هاي امنيت و قدرت است. در اين مقاله سعي شده به منظور دركي اساسي از مقوله قدرت و تهديد نرم، منابع و سطوح مختلف قدرت تبليغي – رواني در حوزه‌هاي سه‌گانه نخبگان، مردم و نيروهاي مسلح معرفي و در نهايت به كارويژه‌هاي تهديد نرم در اين سطوح اشاره شود. در بخشي ديگر، رويكرد نرم افزارگرايانه غرب نسبت به جهان اسلام مورد تأكيد و توجه قرار گرفته است.
واژگان كليدي. تهديد، تهديد سخت، تهديد نرم، امنيت ملي، قدرت ملي، قدرت نرم.

گردآوري و ترجمه: عبدالمجيد حيدري

چكيده

امريكا حدود پنجاه درصد ثروت جهان را در اختيار دارد ولي جمعيتش تنها 3/6 درصد جمعيت جهان است. در چنين وضعيتي، اين كشور درصدد است با ايجاد يك الگوي رابطه بتواند اين موقعيت را بي‌آنكه به منافع ملي آن آسيبي جدي وارد آيد، در دستور كار خود قرار دهد. براي اين كار بايد احساسات و افكار عمومي جهانيان را با خود همراه كند و به اين منظور به اهدافي مبهم و غيرواقعي نظير حقوق‌بشر، ارتقا معيارهاي زندگي و ايجاد (به اصطلاح) دمكراسي، متوسل مي‌شود.در اين مقاله، به تاريخ اخير امريكا و تبليغاتي كه براي توجيه آن در نزد مردم اين كشور به كار گرفته شده مي‌پردازد. بافت تاريخي درگيري‌ها به طور خاص مورد تأكيد قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: تبليغات، ويتنام، عراق، رسانه‌هاي جمعي.

نویسنده: داوود علمايي

اشاره

طرح‌ريزي درست و به موقع عمليات رواني در تمامي سازمان‌هاي عمليات رواني از ضرورت‌هاي كسب موفقيت به شمار مي‌آيد. از سوي ديگر، پيش‌بيني و تحليل نادرست حوادث مهم و نبود طرح‌ريزي، عامل مؤثري در كاهش مقبوليت جايگاه عمليات رواني و موجب تزلزل در ادامه كار آن خواهد بود.
موضوع طرح‌ريزي عمليات رواني در دوران پس از جنگ سرد از اولويت‌هاي سازمان عمليات رواني امريكا به شمار آمده و در دستوركار اين سازمان‌ها قرار گرفته است. مقاله حاضر با اشاره به سير و روند تغيير و تحولات در فرايند طرح‌ريزي عمليات رواني روند طراحي و اجراي آن را مورد بررسي قرار مي‌دهد و نكات ارزنده‌اي را پيش روي كارشناسان عمليات رواني، تصميم‌سازان و سياست‌گذاران قرار مي‌دهد. هرچند اين فرايند مبتني بر ساختار و سازمان عمليات رواني نظامي ارتش امريكا مي‌باشد ولي ما را با فرايند طرح‌ريزي عمليات رواني در اين كشور آشنا مي‌نمايد.
واژگان كليدي: طرح‌ريزي، تصميم‌سازي نظامي، عمليات رواني، هدف‌يابي مأموريتي.

نویسنده: پريسا كريمي‌نيا

اشاره

دنيا در دو دهه اخير شاهد دگرگوني بزرگ در كشورهاي غرب و شرق بوده است. اين دگرگوني نه تنها بر اوضاع داخلي كشورهاي ياد شده، بلكه بر صحنه سياست جهاني تأثير اساسي دارد و از عوامل پديد آورنده محيط بين‌المللي تازه‌اي پس از دوران جنگ سرد است، كه آن را نظم نوين جهاني خوانده‌اند.
بررسي رويدادهاي عمليات رواني در دو دهه اخير در حوزه عمليات رواني امريكا نه تنها براي رقيبان آن، بلكه براي كشورهاي ديگر، به ويژه كشورهاي كه سال‌ها در معرض تهديدهاي مستقيم و غيرمستقيم امريكا قرار داشته‌اند ضرورت اساسي دارد. براي سازمان‌هاي عمليات رواني اين كشورها ريشه‌يابي دگرگوني‌ها، راه‌حل‌هايي كه در برابر آن انديشيده شده موانع و مشكلاتي كه بر سر راه عمليات رواني اين كشور وجود دارد، تأثير اين دگرگوني‌ها در مناسبات بين سازماني، حائز اهميت بسيار است. اين امر با توجه به وجود بسياري از مسائل جهاني، از جمله بحران‌هاي منطقه‌اي، مي‌تواند در محاسبات آينده و تعيين خط‌مشي‌هاي مناسب براي رويارويي با اوضاع كه دولت‌هاي جهان سوم در قرن جديد با آن روبه‌رو خواهند بود، مفيد واقع شود. هدف اين مقاله بازكاوي سلسله عمليات رواني امريكا در دو دهه اخير است تا از اين طريق با نقاط قوت و ضعف سازمان عمليات رواني اين كشور آشنا شويم.
واژگان كليدي: عمليات رواني، امريكا.

گردآوری و ترجمه: بيژن ايرانپاك

چكيده

هرچند عمليات رواني يكي از ابزارهاي تأمين بهتر و بيشتر منافع ملي كشورها تلقي مي‌گردد، ولي پژوهش‌ها نشان مي‌دهد استفاده امريكا از اين ابزار در جهان و به ويژه خاورميانه همواره تحت تأثير عوامل راهبردي – امنيتي برخاسته از محيط بين‌المللي و منطقه‌اي قرار داشته است. نويسنده در اين مقاله پس از ارائه مطالبي در خصوص كاركرد عمليات رواني، سير تحول آن را به ويژه پس از حادثه 11 سپتامبر بررسي و در ادامه به روند عمليات رواني در محيط جديد نظام بين‌الملل مي‌پردازد. يافته‌هاي اين نوشتار نشان مي‌دهد سياست امريكا در عصر حاضر بيش از آنكه از ويژگي‌هاي سخت‌افزاري برخوردار باشد داراي خصايص نرم‌افزاري و عمليات رواني است.
واژگان كليدي: عمليات رواني، نبرد اطلاعاتي، نبرد رواني، امريكا.

نویسنده: عليرضا محمودي

چكيده

حقوق‌بشر به مثابه مؤلفه‌اي تأثيرگذار، به گونه رو به افزايشي از پايان جنگ سرد (1991) تا كنون، فضاي جامعه بين‌المللي را ترسيم كرده است. در اين ميان تلاش دست‌اندركاران سياست خارجي ايالات متحده امريكا جهت تبيين حقوق‌بشر به صورت ابزار مطلوب براي خود و تلاش براي تغيير هنجارهاي بين‌المللي در راستاي هماهنگ كردن نظام بين‌الملل با مفهوم هژمونيك‌گرايي خود به جاي كثرت‌گرايي  و پلوراليسم امنيتي راهبردي، موجب گرديده است تا معضلات اساسي امنيتي در كشورهاي واگرا با فضاي مطلوب امريكا و نومحافظه‌كاران حاكم بر آن پديد آيد.1 اصولاً سياست‌گذاران ايالات متحده امريكا از مؤلفه نرم‌افزاري حقوق‌بشر به صورت فعاليت رواني طرح‌ريزي شده براي تأثيرگذاري بر كنش كشورهاي واگرا با سياست‌گذاري‌هاي مطلوب خود بهره مي‌گيرند و از آن در جهت دستيابي به اهداف سياسي – نظامي خود بهره مي‌برند. حقوق‌بشر در دكترين سياست خارجي امريكا يك مقوله‌ نرم‌افزاري جهت كاهش فضاي تأثيرگذار نيروي معارض و بهره‌گيري از ابزارهاي فشار آن در قالب يك مديريت ادراكي  و تاكتيك‌هاي طراحي شده براي ضربه زدن به ذهن و فكر نيروي مقابل، به ويژه در فضاي ثبات بين‌المللي است. بر اين اساس، نوشتار حاضر مي‌كوشد تا ابعاد مقوله حقوق‌بشر را در چارچوب سياست خارجي امريكا، مورد بررسي و تبيين نظري قرار دهد.
واژگان كليدي: حقوق‌بشر، عمليات رواني، سياست خارجي امريكا، هژموني.

معرفی: علی محمد نائینی

مقدمه

مهم‌ترين بخش از پرونده دولت امريكا در روابط با كشور و ملت ايران، مداخله‌هاي غيرمسئولانه و خصمانه دولت‌هاي مختلف حاكم بر كاخ سفيد است. برخي از مداخلات خصمانه و فريبكارانه در طول نيم قرن گذشته همچون كودتاي 28 مرداد كه منجر به بازگشت نظام استبدادي شد، سرنوشت تاريخي ايران را تغيير داد و پس از آن بيش از دو دهه به صورت غيرمسئولانه، از استبداد شاهنشاهي حمايت گرديد. حمايت از رژيم شاه در اوج انقلاب اسلامي، حمايت از كودتاهاي مختلف از جمله كودتاي نوژه، در چند سال اول پيروزي انقلاب اسلامي توسط امراي ارتش و سياسيون وابسته به ديكتاتوري، از ديگر مداخلات امريكايي‌ها در امور داخلي ايران است. مجموعه‌اي از مداخلات غيرمسئولانه ديگر امريكا را در جنگ هشت ساله از جمله حمايت همه‌جانبه از صدام، زدن سكوهاي نفتي ايران، هواپيماي مسافربري ايران (1367) و … را ملاحظه مي‌كنيم. نوع اقدامات و طرح‌هاي امريكايي‌ها با پيچيدگي‌ بيشتر پس از جنگ هشت ساله ادامه يافت.

نویسنده: رضا سراج

چکیده

این مقاله به بررسی رابطه بین راهبرد مهار و جنگ سرد امریکا علیه شوروی سابق و راهبرد جدید امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران که برگرفته از راهبرد مزبور است، می‌پردازد. مقاله حاضر همچنین تأثیر راهبرد مهار و جنگ سرد در کشورهای بلوک شرق را بررسی کرده است. این نوع تأثیر، ایجاد یک سیاست بازدارنده و دفاعی علیه کشور مهاجم را برای جمهوری اسلامی بهتر مهیا می‌کند. برای توقف این تهاجم باید با برنامه‌ریزی بلندمدت، انتخاب واقع‌بینانه، رویکرد مبتنی بر همکاری ومشارکت فعال با گروه‌های داخل نظام و نیز تقویت فرماندهی و کنترل به این مهم دست یافت.
واژگان کلیدی: ایران، امریکا، راهبرد مهار، جنگ سرد، شوروی.

نویسنده: مهسا ماه‌پيشانيان

چكيده

امروزه تاكتيك‌هاي عمليات رواني نقش مهمي در فعاليت‌هاي سياسي، نظامي، اقتصادي، اجتماعي و تبليغاتي رژيم صهيونيستي ايفا مي‌كند. اين فعاليت‌ها با هدايت سازمان‌هاي اطلاعاتي رژيم صهيونيستي در سطح بين‌المللي كاركردهاي گوناگوني را پيگيري مي‌كنند. هدف مهم اين اقدامات، تخريب و تضعيف روحيه دشمن و تغيير در نگرش و سامانه تصميم‌گيري آن است. ويژگي‌ بارز عمليات رواني رژيم صهيونيستي به كارگيري همزمان چندين تاكتيك سخت و نرم است، در اين ميان، مهم‌ترين ابزار قدرت نرم رژيم صهيونيستي را مي‌توان بدين ترتيب برشمرد: استفاده از زبان، صنعت سينماي جهان به ويژه هاليوود، شبكه‌هاي تلويزيوني جهاني، اينترنت، جرايد، مطبوعات، خبرگزاري‌ها، تئاتر، ورزش و موسيقي.
ساخت فيلم‌هايي درباره جنگ جهاني آينده و خطر فناوري هسته‌اي تاكتيك رواني جديدي است كه رژيم صهيونيستي از طريق بنگاه سينمايي هاليوود در صدد اجراي آن است. براساس اين تاكتيك جديد، فناوري هسته‌اي تنها زماني براي صلح جهاني خطرناك است كه كشورهاي خاورميانه و به خصوص ايران به آن دست يابند، در غير اين صورت فناوري مزبور مي‌تواند صلح جهاني را گسترش دهد. فيلم آغاز يا پايان (1946) به كارگرداني نورمن تاروگ نخستين تلاش هاليوود در اين زمينه است. اين مقاله شناسايي مؤلفه‌هاي قدرت نرم رژيم صهيونيستي را با تأكيد بر عملكرد بنگاه سينمايي هاليوود هدف مطالعه قرار  داده است.
واژگان كليدي: تاكتيك‌هاي رواني، هاليوود، قدرت نرم، رژيم صهيونيستي.

سخن سردبیر: حجت‌اله مرادی

بروز جنگ در حوزه عمليات رواني نتيجه برخورد منافع است. از ديدگاه كلاوزويتس نوع سلاح‌ها ممكن است تغيير كند، اما جنگ هميشه بر دو اصل مهم، استراتژي و تاكتيك مبتني است. عمليات رواني بايد همچون عمليات نظامي دقيق باشد. طراحي استراتژيك روز به روز با اهميت‌تر مي‌شود. كشورها ناگزيرند چگونه حمله كردن و محاصره رقبا را فراگيرند، بياموزند چگونه از خود دفاع كنند و كي و چگونه به جنگ بپردازند. پيش‌بيني اقدامات و تحركات رقيب مستلزم بهره‌مندي از هوش سرشار است، كارشناس عمليات رواني نيز ناگزير بايد همچون فرمانده نظامي، شخصيتي توانمند، مدبر، شجاع و بردبار باشد.

نویسنده: دكتر محمدحسين جمشيدي

چكيده

قرآن را نبايد يك كتاب علمي و طبيعي تصور كرد كه در پي تشريح و تبيين قوانين و فرمول‌هاي فيزيك و شيمي و يا هيئت و زيست‌شناسي است، همچنان كه نبايد آن را كتاب تاريخ پنداشت، كه در پي انعكاس رويدادها، اتفاقات، جريانات، حوادث، فراز و نشيب‌هاي زندگي اقوام و امت‌ها و يا در پي وقايع‌نگاري است. قرآن نه اين است و نه آن، اما كتابي است كه شايد بيش از هر كتاب و هر مكتب علمي ديگري طبيعت و تاريخ را به عنوان دو منبع مهم معرفت و شناخت معرفي مي‌كند پيروان خود را با سبك ادبي ويژه‌اش و در راه اهداف تعالي‌خواهانه تربيتي و سازندگي‌اش به شناخت رموز و اسرار و قوانين و نظامات حاكم بر طبيعت و به شناخت سنن و ضوابط و قانون مداري حاكم بر سير تاريخ و جامعه فرا مي‌خواند. در اين مقاله سعي بر آن است تا از منظر ديگري بر اعجاز قرآن بپردازد و از اين طريق به اقناع مخاطب بپردازد. اين نظرگاه اعجاز ادبي قرآن است.
واژگان كليدي: عمليات رواني، قرآن، اعجاز ادبي، مشركان.

گردآوري و ترجمه: عبدالمجيد حيدري

اشاره

امريكا حدود پنجاه درصد ثروت جهان را در اختيار دارد ولي جمعيتش تنها 3/6 درصد جمعيت جهان است. در چنين وضعيتي، اين كشور درصدد است با ايجاد يك الگوي رابطه بتواند اين موقعيت را بي‌آنكه به منافع ملي آن آسيبي جدي وارد آيد، در دستور كار خود قرار دهد. براي اين كار بايد احساسات و افكار عمومي جهانيان را با خود همراه كند و به اين منظور به اهدافي مبهم و غيرواقعي نظير حقوق‌بشر، ارتقا معيارهاي زندگي و ايجاد (به اصطلاح) دمكراسي، متوسل مي‌شود. در اين مقاله، به تاريخ اخير امريكا و تبليغاتي كه براي توجيه آن در نزد مردم اين كشور به كار گرفته شده مي‌پردازد. بافت تاريخي درگيري‌ها به طور خاص مورد تأكيد قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: تبليغات، ويتنام، عراق، رسانه‌هاي جمعي

جوزف سوکولوسکی/ پريسا كريمي‌نيا

اشاره

تجربيات بازاريابي در صنعت فناوري اطلاعات دربرگيرنده نكات مهمي درخصوص ماهيت مديريت استراتژيك عمليات رواني و روابط ميان سطوح مختلف استراتژي در يك سازمان است؛ نكاتي كه بارها و بارها به عنوان موضوعاتي مهم در سراسر اين مقاله مطرح خواهند شد. اين تجربيات هم‌چنين اهميت رويكردهاي دقيق و به موقع به تمايلات مشتريان (براساس ديدگاه عمليات رواني مخاطبان) روندهاي محيطي و اقدامات رقبا در طراحي استراتژي‌هاي موفق در هر سطح را نشان مي‌دهد. پيش‌تر سازمان‌هاي عمليات رواني به ويژه در كشورهاي بزرگ داراي بخش‌ها و واحدهاي فعاليت متعدد و مختلف كه از زنجيره‌اي از استراتژي‌هاي به هم وابسته پيروي مي‌كنند بودند. هر استراتژي در سطوح مختلف سازمان طراحي مي‌شود و به مجموعه مسائل مختلفي مي‌پردازد. هدف سازمان‌هاي عمليات رواني نيز كسب برتري در بازار (جامعه هدف) است. بنابراين اين سطح از استراتژي؛ جهت حركت يك سازمان به سمت تحقق مأموريت تعيين شده‌اشت، نوع فعاليت‌هايي را كه بايد به آنها بپردازد و سياست‌هاي مديريت عمليات رواني استراتژيك و سياست‌هاي رشد آن سازمان را مشخص مي‌كند. در اين مقاله نويسندگان سعي دارند فرايندهاي مشابه در بازاريابي و عمليات رواني را با يكديگر تطبيق و از الگوهاي بازاريابي در تهاجم به بازار و كسب برتري با رقبا حداكثر استفاده را بنمايند.
واژگان كليدي: عمليات رواني، مديريت عمليات رواني استراتژيك، بازاريابي.

نویسنده: رضا سراج

چكيده

رشد ارتباطات در جهان در حال توسعه، نمايانگر نيروي كليدي گسترش جهاني فرايندهاي رواني به‌منظور اثرگذاري به مخاطبان است. عمليات رواني و فناوري‌هاي مرتبط با آن نمود ابزار قدرت كم‌هزينه و بسيار منظم و قاعده هنري است كه در ميان صاحبان قدرت محبوبيت دارد. دسترسي تمامي مردم و حتي گروه‌هاي كوچك به توانايي عمليات رواني آنها را صاحب اقتداري نامتناسب با جايگاه آنها مي‌كند از سوي ديگر، در حال حاضر امنيت ملي غرب و به ويژه كشورهاي سلطه‌گر مانند امريكا و انگليس، كاملاً وابسته به اقناع افكار و در بسياري از موارد فريب افكارعمومي است، از آنجايي كه دكترين عمليات رواني جمهوري اسلامي بر اساس آموزه‌هاي ديني و اسلامي مبتني بر روشنگري و اشاعه كلام حق است. اين مقاله به دنبال بيان زواياي تاريك و نهان دستگيري متجاوزان انگليسي به سرزمين جمهوري اسلامي است و در نهايت اهميت و قابليت‌هاي عمليات رواني خودي و دشمن و پيامدهاي آن در عرصه جامعه و نظام بين‌الملل مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: عمليات رواني، جنگ تحقير، انگليسي، مرزداران دريايي، اقناع.

حجت‌اله مرادی

چکيده

اين مقاله بر نحوة استفادة انگلستان از تبليغات و مديريت رسانه‌ها در طول جنگ افغانستان در سال 2001 متمركز است و آن را با راهبردهاي امريكا مقايسه مي‌كند. همچنين، راهبردهاي داخلي و برون‌مرزي انگلستان را در برآوردن اهداف جنگ و جنگ اطلاعات مورد بررسي قرار مي‌دهد. اين تحقيق با اثبات اينكه تبليغات هم در سياست خارجي و هم در حفظ حمايت مردمي از ابزار مهم و اساسي محسوب مي‌شود، نشان مي‌دهد كه اين عنصر چگونه در سياست خارجی انگلستان و دستور كارهاي سياست داخلي اين كشور جاي گرفته و چگونه نقش آن در تحولات نظام بين‌المللي به رسميت شناخته شده است. اين مقاله در صدد است به اين سؤالات اساسي پاسخ دهد:
1- اهميت تبليغات و مديريت رسانه در جنگ افغانستان به چه ميزان بود؟
2- چه راهبردهای داخلی و خارجی در روند جنگ مورد استفاده قرار گرفت؟
3- نقش انگلستان در جنگ تبليغاتی چه بود؟
4- تجارب اين جنگ اطلاعاتی چه تأثيری بر راهبردهای تبليغاتی و سياستهای رسانه‌ای اين کشورها برجای گذاشت؟
واژگان کليدی: تبليغات، افغانستان، امريکا، انگلستان، عمليات روانی، رسانه جمعی

نویسنده: مهسا ماه‌پیشانیان

چکیده

با پایان جنگ رژیم صهیونیستی علیه حزب ا... لبنان و ناکامی این رژیم و با توجه به رسوایی‌های اخلاقی رهبران ارشد آن، نداشتن وحدت و یكپارچگي میان اعضاي حزب کادیما در زمینه مسائل داخلی و خارجی، ناکارآمدي این حزب، ائتلاف ناهمگون اعضاي حزب ازگروه‌های سیاسی مختلف که هر کدام از آنها صرفاً به دنبال منافع شخصی خود هستند و بی‌اعتمادی شهروندان رژیم صهیونیستی به اعضاي حزب، باعث شد انتقادات از سران ارشد رژیم افزايش يابد به گونه‌اي كه، دولت را مسئول ناکامی در جنگ و رکود اقتصادی پس از آن برشمردنـد و خواسـتار استعفاي اعضاي دولت ( پرتز، پلسنر، حالوتس، رامون، کاتساف و پسرش ) شدند. همین مسائل زمینه ‌ساز شکست استراتژیک کادیما شده و انتقادات گسترده‌ای را برای این حزب به دنبال داشته است. البته دولتمردان رژیم صهیونیستی نیز برای نجات کادیما تلاش‌های داخلی و منطقه‌ای را انجام دادند. علاوه بر این شكل‌گيري مثلث‌ "ايران، سوريه، لبنان و حماس" در بحران خاورميانه ـ يعني استمرار وضعيت پيچيده فلسطين اشغالي ـ كه مانعي است بر سر راه تحقق اهداف سلطه‌طلبانه رژيم صهيونيستي و حاميان غربي آن، باعث شده است تا آسيب رسانيدن به اين ائتلاف در دستور كار برنامه استراتژيك امريكا و رژيم صهيونيستي قرار گیرد. بر همین اساس آشفتگی شدید اقتصادی، سیاسی و روانی گسترده‌ رژيم صهيونيستي، مقامات امنيتي آن كشور را واداشت تا استراتژِی روانی جدیدی را برای مقابله با ایران در پیش گيرند. این استراتژی که مبتنی بر جنگ تبلیغاتی گسترده‌ای علیه ایران است سعی دارد خطر هسته‌ای ایران را خطری برای همه جهان جلوه دهد.
واژگان کلیدی: رژیم صهیونیستی‌، استراتژی روانی، جمهوری اسلامی ایران.

نویسندگان: افشين متقي دستنائي/ محمد آثارتمر

چكيده

طي سال‌هاي اخير به خصوص بعد از حوادث 11 سپتامبر 2001 شاهد افزايش اسلام‌ستيزي در قاره اروپا مي‌باشيم. در قاره اروپا اقليت مسلمانان اين قاره ديگر برخلاف دهه‌هاي 70 و 80 قرن 20 ميلادي صرفاً براي اشتغال نمي‌كوشند، بلكه هماهنگ با برجسته‌شدن مقام هويت در محاسبات راهبردي، آنان بيش از پيش به ابراز وجود و طرح هويت مي‌پردازند. تلاش براي تأسيس نهادها و مؤسسات مدني، طرح شكايت‌هاي مربوط به تبعيض بار قانوني، راه‌اندازي شيكه‌هاي تلويزيوني، سايت‌هاي اينترنتي و به طور كلي نگهباني از سمبل‌هاي هويتي، اخيراً بسياري از احزاب و انديشمندان اروپايي را نگران كرده است. به طوري كه از حضور مسلمانان در اروپا به عنوان مسئله‌اي غيرعادي ياد مي‌كنند. تحولاتي چون رشد زاد ولد مسلمانان در اروپا، افزايش كمي و كيفي فعاليت مسلمانان، رونق گرايش به دين اسلام و … جايگاه و اعتبار مسلمانان را در اروپا راهبردي كرده است. مسلمانان اروپا رفته رفته در بين مسيحيان به احياي هويت ديني خود مي‌پردازند. و اين مسأله باعث ايجاد نوعي نگراني در غرب و به خصوص اروپا مي‌شود كه نهايتاً خود را در قالب نوعي اسلام‌ستيزي و محدود كردن مسلمانان (مانند وضع قانون منع حجاب از سوي فرانسه و آلمان در مدارس، و منع قانون طرد پناهندگان از سوي هلند، تروريسم خواندن مسلمانان در بسياري از محافل رسمي و غيررسمي، تعطيلي شبكه‌هاي ماهواره‌اي در اروپا و …) برز مي‌دهد. همچنين بايد افزود كه بسياري از سياستگذاران امنيتي در اروپا بر اين باروند كه مسلمانان به اندازه كمونيست‌ها خطرناكند و تحديد تروريستي مسلمانان، جايگزين تحديد ايدئولوژيكي كمونيست‌ها شده است.

رالف واگئر/ عبدالمجید حیدری

چكيده

اين مقاله، تعامل بين شيوه‌هاي جنگي جديد نيروهاي امريكايي در آينده – يعني عمليات تأثيرمحور  نيروهاي شبكه محور  - و چالش‌هاي پس از پايان عمليات‌ جنگي عمده  را كه به عنوان عمليات پس از جنگ يا مرحله بازسازي و يا مرحله چهارم ناميده مي‌شود، تجزيه و تحليل مي‌كند. تأكيد مقاله بر پيش‌نياز مرحله چهارم يعني آماده كردن مردم براي پذيرش شروعي جديد است. تاريخ بر اين نكته گواه است كه تنها شكست كامل مي‌تواند مردم را براي يك شروع جديد آماده كند. اين مقاله نخست، به زمينه شكست مي‌پردازد و بر وضعيت و اراده مردم غيرنظامي تأكيد و به دنبال آن دو نمونه تاريخي از پذيرش شكست يعني ژاپن و آلمان را به تفصيل، بررسي مي‌كند. همچنين برخي موارد جديدتر نظير جمهوري دومينيكن (1965)، هائيتي (1994)، و كوزوو (1999) نيز به اجمال بررسي مي‌شود. نتايج اين بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه بمباران‌ها به شكست كامل دشمن نمي‌انجامد و در نتيجه نقطه شروعي براي مرحله چهارم به شمار نمي‌آيد. و نوع جديدي از جنگ را توضيح مي‌دهد و تأثيرات و تعاملات بين آنها را تجزيه و تحليل مي‌كند. همچنين به توسعه انواع عمليات‌ شبكه‌محور و تأثيرمحور مي‌پردازد و استفاده از فناوري‌هاي جديد در عمليات اشغال عراق را براي بررسي نتايج ناشي از عمليات مرحله چهارم، مورد توجه قرار مي‌دهد. و سرانجام اينكه آموزه‌هاي تاريخ درخصوص پذيرش شكست و نقطه آغاز عمليات مرحله چهارم در ايده‌هاي مربوط به عمليات تأثيرمحور و جنگ شبكه‌محور انعكاس مي‌يابد. شروع مرحله چهارم در نمونه‌هاي تاريخي نشان‌دهنده اين است كه شكست كامل دشمن، پيروزي را در مرحله چهارم تضمين نمي‌كند؛ با وجود اين، از تأثيرات عمليات‌ تأثيرمحور در عمليات‌ جنگي عمده، بهتر مي‌توان براي رسيدن به يك پيروزي بزرگ در مرحله چهارم استفاده كرد. مقاله با تجزيه و تحليل تأثيرات عمليات تأثيرمحور پايان مي‌يابد. اين تأثيرات بيشتر در چارچوب تأثيرات غيركشنده و به ويژه متعاقب استفاده از عمليات اطلاعاتي در جنگي تمام‌عيار مشاهده مي‌شوند. مقاله بر اهميت عمليات اطلاعاتي و نيز بر تمركز بر تأثيرات انبوه در مراحل مختلف جنگ تأكيد مي‌ورزد و توصيه مي‌كند كه عمليات‌ مختلف از هم جدا شوند تا فرماندهان و طراحان بتوانند با استفاده از آن به وظايف خود عمل، و بر عمليات كلي جنگ، تأكيد كنند.

نویسنده: محمد شامحمدي

چكيده

هرچند امروزه، علي‌رغم پيشرفت‌هاي سريعي كه در بخش فناوري ارتباطات و اطلاعات ، به وجود آمده كه حذف فاصله‌ها را در پي داشته است، اما برخي نيز معتقدند كه فناوري‌‌هاي نوين، فاصله‌ها را وسيع‌تر و عميق‌تر كرده و باعث بروز و ظهور پديدة جديدي شده است كه به گسل فناورانه يا شکاف دیجیتالی تعبير و آن را یک تهدید قلمداد می‌کنند. بنابراين این تفکر وجود دارد که کدام‌یک از اين فرايندها ادامه خواهد داشت؟ آيا انفجار اطلاعات و رشد ارتباطات و گسترش آنها میان فرهنگ‌های مختلف جوامع بشري، ايجاد فرصت‌‌هاي نسبتا برابر و عادلانه در مبادلات تجاری، تحقيقات و توليدات علمي، اقتصادي، اجتماعي، روابط سياسي و... را به دنبال دارد و يا عوامل فقر و غنا بيشتر و دامنة‌ تفاوت‌ها و نابرابري‌‌هاي ديجيتالي وسيع‌تر شده است، و در پي آن در عرصة علم و تكنيك مرزهاي جديد ايجاد شده است. اين پيشرفت‌‌هاي روزافزون و حيرت‌آور در عرصة فناوري،‌ تا چه حد توانسته، ظرفيت و فرصت‌‌هاي برابري را در جوامع اطلاعاتي و ارتباطاتي دنيا به وجود آورد؟ اين سيل خروشان و جريان عظيم اطلاعات كه از بسترها و باند‌هاي عريض و طويل ارتباطات ديجيتالي و الكترونيكي به اقصي نقاط دنيا هدايت مي‌شود، تا چه حد توانسته شكاف‌‌هاي سنتي و موجود را در عرصة دانش، آموزش، تحقيقات، درآمد و... حذف يا محدود كند؟ در ادامه با نگاهي مقايسه‌اي و آماري به وضعيت فناوري كشور‌هاي توسعه‌يافته، كمتر توسعه‌يافته و توسعه‌نيافته و فرصت‌‌هاي برابر يا نابرابر كشورها را در اين حوزه، بررسي مي‌كنيم.
واژگان كليدي: اطلاعات، ارتباطات، عصر اطلاعات، شکاف دیجیتالی، ژئوپلیتیک.

حجت‌اله مرادی

مفروض بنيادين پژوهش عمليات رواني اين است كه عوامل رواني مي‌توانند اختلال رفتار بازيگران را تسريع يا بازداري كنند و بر اجراي منافع ملي در داخل و خارج از كشور اثرگذار و بازده اقدامات سياسي، اقتصادي، اطلاعاتي و نظامي كشور را تغيير دهند.

حجت‌اله مرادي

چكيده

محققان و صاحب‌نظران عمليات رواني، تا كنون تعاريف مختلفي از عمليات رواني ارائه داده‌اند اما مي‌توان عمليات رواني را سلاحي رواني كه با تمام قوا همه ادراك انسان را هدف قرار مي‌دهد و او را به تغيير رفتار در ميدان نبرد و ديگر عرصه‌ها وادار مي‌سازد تعريف نمود. دولت انگليس به عنوان استعمارگر پير ساليان درازي به شكل‌دهي افكار عمومي مردم جهان پرداخته ولي تا كنون اطلاعات كمي در خصوص ساختار و سازمان عمليات رواني آن در اختيار محققان و دانش‌پژوهان ايراني قرار گرفته است. هدف اين مقاله شناسايي اجمالي ساختار و سازمان عمليات رواني انگليس از ابتداي قرن بيستم تا كنون مي‌باشد و به دنبال پاسخگويي به اين سؤال است كه آيا عمليات رواني در فرايند طرح‌ريزي دكترين نظامي و سياسي انگليس جايگاهي دارد يا خير؟
واژگان كليدي: عمليات رواني، انگليس، جنگ جهاني اول، جنگ جهاني دوم، افكار عمومي.

جوليان پتلي/ داوود علمايي

اشاره

نقش رسانه‌هاي گروهي در سياست‌هاي معاصر دولت‌هاي غربي ما را وامي‌دارد از خود سؤال نماييم كه تمايل داريم در درون چه اجتماع و چه دنيايي زندگي نماييم، و به طور ويژه، چه برداشتي از دنياي دموكراسي غرب داشته باشيم؟ اجازه دهيد موضوع را با دو برداشت متفاوت از دموكراسي غربي پي بگيريم. در برداشت اول از دموكراسي غربي، چنين برمي‌آيد كه عموم مردم غرب داراي امكانات و وسايل شركت در مسير با معنا از مديريت امور سرنوشت‌ساز خود و همچنين داراي ابزارهاي اطلاعات آزاد و باز هستند. برداشتي ديگر از ليبرال دموكراسي غربي اين است كه مردم اين جوامع بايد از دخالت در تعيين سرنوشت خود محروم باشند و وسايل اطلاع‌رساني بايد شديداً تحت كنترل طبقه حاكم بر جامعه قرار گيرد. شايد شما با اين تفسير زياد موافق نباشيد، ولي بهتر است قبول كنيم كه اين درك غالب حاكم بر جوامع غربي است، كه در واقع مدت‌هاست نه تنها در عمل بلكه در تئوري نيز جايگاهي براي خود باز كرده است. ما نمي‌خواهيم به كالبدشكافي اين موضوع و نقش رسانه‌ها در غرب بپردازيم كه چگونه مسأله رسانه‌ها و عدم اطلاع رساني به درون تئوري ليبرال دموكراسي غربي راه پيدا كرده است، بلكه صرفاً به ذكر برخي از موارد كه در مقاله جوليان پتي آمده است اشاره مي‌كنيم.

(بخش دوم مقاله در فصلنامه شماره 15 ارائه مي‌شود)

نویسنده: محمد شامحمدي

چكيده

انسان در تمام سطوح زندگي اجتماعي خود با عامل قدرت سر و كار دارد. جوامع و واحدهاي سياسي نيز كسب و بسط قدرت را در راستاي منافع و اهداف ملي خود دنبال مي‌كنند و آن را از طريق عوامل، عناصر، منابع و ابزارهاي متعدد محيطي (داخلي و خارجي) به دست مي‌آورند. حوزه و گستره قدرت نيز بسيار متعدد است، قدرت فردي، اجتماعي، نرم، سخت، علمي، مالي، سياسي، ايدئولوژيك، سازماني و …، همه و همه شقوق و برداشت‌هاي مختلفي از اين واژه ارائه كرده‌اند و باعث پديد آمدن اين تعبير كه قدرت، هم «وسيله» است و هم «غايت» شده است. قدرت، با ابزارهاي سخت و نرم و نيز با سازوكارهاي خاص خود، توان و تمايل افراد و جوامع را به صورت هدفمند متأثر مي‌سازد، افكار، اذهان، ايده‌ها و انگيزه‌ها را تغيير و تحريف يا آنها را تقويت و توسعه داده و منافع و مصالح فرد و اجتماع را رقم مي‌زند. امروز نيز كه در عصر ديجيتال و جامعه اطلاعاتي به سر مي‌بريم، فناوري‌هاي نوين اطلاعاتي و ارتباطي، گونه‌اي ديگر از مظاهر قدرت را متجلي ساخته‌اند، اين قدرت نوين، علي‌رغم منافع و محاسني كه داراست، پديده‌اي به نام نابرابري‌هاي ديجيتالي را نيز در ابعاد مختلف (سني، جنسي، جمعيتي، جغرافيايي، فرهنگي، طبقاتي، كاربري و …) ايجاد نموده و منشأ بروز تعاملات و تعارضات جديدي در عرصه سياست و استراتژي كشورها شده است، اين مناسبات در موضوعي به نام ژئوپليتيك اطلاعات و ارتباطات مورد بررسي قرار گرفته است كه برخي از تبعات و تأثيرات آن تشريح و تحليل شده است.
واژگان كليدي: اطلاعات، ارتباطات، عصر اطلاعات، شكاف ديجيتالي، ژئوپليتيك.

مهسا ماه‌پيشانيان

چکيده

درست در زماني كه جنگنده‌هاي رژيم صهيونيستي، شهرها، روستاها و تمام زيرساخت‌ها و زيربناهاي لبنان را هدف قرار مي‌د‌ادند روزنامه معاريو مقاله‌اي را از يونتان شيم، روزنامه‌نگار و نويسنده معروف اين رژيم تحت عنوان آغاز فروپاشي اسرائيل نزديك است به چاپ رساند. اين مقاله جنجال‌برانگيز، ذهن بسياري از تحليل‌گران را به خود مشغول كرد و اعتراض بسياري از سياستمداران و رجال ديني يهودي را برانگيخت. از اين زمان سير جديدي از انتقادات شديد از سياست داخلي و خارجي دولت رژيم صهيونيستي در روزنامه‌ها و افکار عمومي شهروندان آن آغاز شد که به طور کلي به تئوري زوال و فروپاشي دولت صهيونيسم معروف شده است. رواج اين تئوري در اذهان مردم و روزنامه‌نگاران رژيم صهيونيستي حاکي از تغييري مهم در کارکرد روزنامه‌هاي اين رژيم است. اين تغيير کارکرد که بارزترين وجهه خود را در انتقاد شديد روزنامه‌نگاران عبري از اقدامات دولتمردان يافته است، اين واقعيت را آشکار مي‌سازد که به اعتقاد بيشتر ساكنان اين رژيم، پايان دولت صهيونيستي نزديک است. در مقاله حاضر ما با تمرکز بر روزنامه‌هاي صهيونيستي و نظرسنجي‌هاي مختلفي که از شهروندان رژيم صهيونيستي پس از جنگ لبنان صورت گرفته است، به تفصيل به بررسي اين مطلب خواهيم پرداخت.
واژگان كليدي: رژيم صهيونيستي، جنگ لبنان، مطبوعات، حزب‌الله

نویسنده: جوزف سوکولوسکی/ مترجم: پريسا كريمي‌نيا

چكيده

عمليات رواني ارتش ايالات متحده، نوعي بازاريابي عمومي افكار مي‌باشد. براي دستيابي به اين منظور امور غيرنظامي ارتش امريكا و فرماندهي عمليات رواني( )، واحدهاي فعال و ذخيره‌اي را براي انجام مبارزات عمليات رواني استخدام مي‌كند. اما روش مورد استفاده در مديريت نبردهاي عمليات رواني مانع اجراي به موقع و كارآمد اين نبردها مي‌شود. اجراي تمام و كمال عمليات رواني امر بسيار دشواري است، در عين حال ابزارهاي مديريتي مناسب براي انجام اين عمليات‌ها وجود ندارد و توده مردم نيز فرايند آنها را درك نمي‌كنند. اين نوشته در نظر دارد اصول و نحوه ارائه الگو و ابزارهاي مربوط به توسعه مديريت نبرد عمليات رواني و سازوكارهاي مبتني بر مخاطب موردنظر را تشريح نمايد.
واژگان كليدي: مديريت عمليات رواني، بازاريابي

نویسنده: دكتر آرمين اميني

چكيده

اصولاً در درون پسا جنگ سرد و نظام سلسله مراتبي تمايل به تك‌قطبي، ايالات متحده امريكا به مثابه قدرت هژمون در تعاملات بين‌المللي مي‌كوشد تا با بهره‌گيري از اجماع‌سازي سازمان‌هاي بين‌المللي، اهداف راهبردي – امنيتي خود را كه همانا سلطه بر جهان است، ارتقاء بخشد. بر اساس ديدگاه ايكنبري، كشوري به اصطلاح كه مايل به رهبري جهاني است، جايگاه ويژه‌اي براي توافقات نهادي قائل است، زيرا در راستاي يكجانبه‌گرايي معطوف به اهداف راهبردي خود، مي‌كوشد تا كشورهاي مستقل از سياستگذاري‌هاي يكجانبه‌گرايانه خود را تحت فشار امنيتي قرار دهد. نومحافظه‌كاران ايالات متحده امريكا كه به شدت در جهت تحقق بخشيدن به مقوله هژموني خود تأكيد دارند، تلاش مي‌كنند تا از سازمان‌هاي بين‌المللي به عنوان مؤلفه‌هاي مؤثر در نظام بين‌المللي و به منزله تحول در كارويژه حقوقي – سياسي حوزه عمومي، در جهت اقناع‌سازي افكار عمومي استفاده ابزاري در راستاي نمايند.
كليد واژه‌ها: سازمان بين‌المللي، اقناع‌سازي، افكارعمومي، معيارهاي دوگانه.

نویسنده: علي‌محمد نائيني

چكيده

امنيت فرهنگي، مؤلفه اصلي و بنيادين امنيت ملي است. توجه به جايگاه و تبيين مباحث امنيت فرهنگي در آرا و نظريه‌هاست. امنيت ملي نشان‌دهنده اهميت و جايگاه فرهنگ در مقوله امنيت ملي و جهاني است. جامعه بالنده و پويا، با تأمين امنيت خويش، خاستگاه مناسبي براي تضمين هنجارها و ارزش‌هاي فرهنگي است. از سوي ديگر بالندگي فرهنگي در يك جامعه، ضامن حفظ امنيت، همگرايي و ثبات در حوزه ملي و بين‌المللي است. اين مقاله ضمن طرح مباحثي در حوزه فرهنگ و امنيت و روابط آنها، به ارائه فهرستي از ديدگاه‌ها و رويكردها نسبت به مقوله امنيت ملي و تحولات مفهومي آن مي‌پردازد.
واژگان كليدي: فرهنگ، امنيت ملي، امنيت فرهنگي.

نویسنده: حميد حاذق نيكرو

امروزه انسان‌ها شاهد فراگيري بي‌سابقه رسانه‌‌ها و وسايل ارتباطات جمعي مدرن و نوين هستند. بالطبع آن‌ها در معرض شديدترين امواج رسانه‌‌ها قرار دارند. رسانه‌ها كاركردي دوطرفه سويه دارند، اما بيشترين حجم بهره‌گيري از آن در دست نظام سلطه قرار دارد، چنانچه مي‌توان با جرأت گفت حفظ و گسترش قدرت استكباري نظام سلطه به حضور و ظهور رسانه‌ها وابسته است. رسانه‌ها پل ارتباطي و بلكه وسيله تسلط بر افكار، اراده و احساسات بشريت دوران معاصر به شمار مي‌آيند. مراكز رسانه‌ها اين استكبار كه به مدرن‌ترين فناوري جهاني مجهزند. از يك سو ابزاري در جهت اجراي عمليات رواني قدرت‌ها عليه ملت‌ها و دولت‌هاي مستقل هستند و از سوي ديگر وسيله‌اي براي كنترل، تضعيف، جهت‌دهي و هدايت جوانان در سراسر جهان محسوب مي‌شوند. دوسويه يا دو لبه‌بودن رسانه‌ها اين فرصت را به وجود آورده كه دولت‌ها و ملت‌هاي هدف بتوانند به آن دسترسي يافته و از آن در جهت نيل به اهداف و خنثي‌سازي توطئه‌ها و مقابله با امواج رسانه‌اي نظام سلطه بهره گيرند. بروز و ظهور برخي رسانه‌هاي منطقه‌اي پس از جنگ اول امريكا در يك دهه اخير در خليج فارس (1991) (شبكه الجزيره، العربيه، المنار، العالم و... بعد از سال 1996) در اين راستا قابل بررسي است.

نویسنده: حجت‌اله مرادي

چكيده

براي تحليل يك پديده استفاده از هر روشي، چه ميداني، چه تجربي، چه تحليل محتوا و چه ساير روش‌ها سه مرحله يا فاز را شامل را مي‌شود: سطوح تحليل به طرق مختلفي از جمله در مقام رجوع به سطوح سازمان‌دهي، توضيح، و پردازش ساختاري مورد استفاده قرار گرفته است. به هر حال تعريف هدف يك مطالعه مستلزم پرداختي به چند مقوله بالاست. انتظار مي‌رود تحقيق پيش‌روي به چه سؤالي پاسخ دهد؟ هدف اين تحقيق بررسي روابط سطوح تحليل در عمليات رواني و روان‌شناسي سياسي به عنوان همراهان آشنا مي‌باشدپس قابليت اعتماد و تحليل مناسب در انتهاي اين تحقيق بر حسب توان پاسخگويي به سؤال تحقيق و برآورده شدن هدف آن مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: عمليات رواني، سطوح تحليل، روان‌شناسي سياسي، رفتار

نویسنده: ادوارد اس. هرمن / مترجم: حسین عامری

اشاره

واژه تبليغات در اذهان عمومي با سوءظن همراه است و اين در مواردي است كه مخاطبين، پيام را مشكوك، ناقص، دروغ، مغرضانه مي‌پندارند و لذا در مقابل آن واكنشي چون بي‌اعتنايي و يا خشم و نفرت ابراز مي‌كنند. به هر حال نقش تبليغات جهت دادن به جرياني از پيش موجود است، زمينه‌هايي كه در بستر ذهن آرميده‌اند را بيدار مي‌كند و به نشو و نما و صيقل دادن و پرداخت كردن و كم‌رنگ و پررنگ كردن آن مي‌پردازد و تلاش مي‌كند تا به سمتي دلخواه هدايتشان كند. با توجه به توضيحات بالا مي‌توانيم تبليغات را اعمال نظر يا اعلان اطلاعات خاص به منظور كسب آراء يا تمايلات مطلوب تعريف نمود در مقاله پيش روي نويسنده سعي دارد اين مطلوب سازي را در غرب براساس سيستم‌هاي ذي‌نفوذ به ويژه بازار و دولت تحليل نمايد؛ بنابراين منافعي كه اين دو موضوع را پوشش مي‌دهد باعث ايجاد يك همبستگي بين دولت، رسانه‌هاي اصلي و شركت‌هاي اقتصادي مي‌شود.

غلامرضا گودرزي

چكيده

همواره يكي از دغدغه‌هاي حكومت‌ها در اقصي نقاط دنيا، توانايي فائق آمدن بر آشوب‌ها و بحران‌هاي به وجود آمده در درون كشور است. در اين روند انواع حكومت‌ها نظير استبدادي، مردم‌گرايانه و … از انواع و اقسام روش‌ها جهت مهار آشوب‌ها و اغتشاشات استفاده مي‌كند. از جمله اين روش‌ها، متقاعدسازي است. در متقاعدسازي، اعتماد و جذابيت منبع پيام، از سوي نخبگان به عنوان نيروهاي توانا و صاحب‌نظر به دليل نفوذ كلامي كه مي‌توانند در عوامل بحران‌ساز داشته باشند، همچنين شناخت از مخاطب و ارسال پيام‌هاي ساده و فاقد پيچيدگي‌ كه بحران‌سازان و يا مخاطبان به راحتي و سريع آنها را درك مي‌كنند، مي‌تواند به تغيير نگرش آنها منتهي شود و در سطحي بالاتر رفتار عوامل آشوبگر را تغيير دهد. اين تغيير رفتار همان موضوع و دغدغه فكري فرستنده پيام يا همان حكومت‌ها است.
واژگان كليدي: متقاعدسازي، اقناع، رابطه‌ي متقابل، بحران، آشوب، ارتباط و اطلاع.

معرفي: حميد حاذق نيكرو

كتاب جنگ سرد فرهنگي در بيست و شش فصل و بخشهايي به عنوان پيش‌گفتار، سخن نويسنده، يادداشت مؤلف در آغاز كتاب و سخن آخر، پيوست‌ها، منابع و مآخذ، گزيده كتاب‌شناسي فهرست موضوعي در انتهاي كتاب تدوين و ارائه گرديده است. در اين معرفي با توجه به تعداد زياد صفحات در خصوص هر فصل و بخش به اختصار مطالبي جهت آگاهي خوانندگان ارائه مي‌گردد.
ناشر در پيش‌گفتار به اهميت فعاليت‌هاي فرهنگي و ايدئولوژيكي سازمان‌هاي اطلاعاتي امريكا بر عليه شوروي سابق و بهره‌گيري جامع از نويسندگان، هنرمندان، روزنامه‌نگاران، فيلم‌سازان، منتقدان، همچنين دانشگاه‌ها و مراكز علمي و فرهنگي و حتي شخصيت‌ها و نخبگان شوروي در پروژه فروپاشي امپراطوري شوروي سابق از درون، اشاره نموده و يادآوري مي‌كند كه پس از فروپاشي شوروي توجه سازمان‌هاي اطلاعاتي به طرف مسلمانان تغيير كرده است.

برای مشاهده شناسنامه کتاب کلیک کنید.

حجت‌اله مرادی

انسان، برگزيننده و انتخابگر است. يگانه موجودي كه به زيور عقل و منطق آراسته و از حق انتخاب، مسئوليت و قدرت قضاوت برخوردار است. او با تكيه بر سرانگشتان عقل و منطق و تدبير گره از مشكلات و مسائل و اسرار و رموز عالم مي‌گشايد. مسئوليت امانتي است الهي كه بر گُرده توانايي‌ها و حق انتخاب آدمي نهاده شده است. او بايد در هر امري انديشه كند و سره از ناسره بازشناسد و امور را به قياس نشيند و آن را كه ارزشمندتر و مفيدتر است بر تارك اختيار برگزيند.

نویسنده: دكتر محمدحسين جمشيدي

اشاره

نوشتار حاضر سومين مقاله از سلسله مقالات عمليات رواني در صدر اسلام است كه توسط آقاي دكتر محمدحسين جمشيدي در اين فصلنامه به زيورطبع آراسته مي‌گردد. در اين مقاله سيره پيامبر اعظم(ص) در دعوت كفار و مشركان به اسلام بررسي مي‌شود، پيامبري كه مگر به صداقت و راستگويي معروف نيست. براساس تعاليم مكتب نبوي، عمليات رواني اشاعه حقيقت است، در اين راستا، استراتژي عمليات رواني جمهوري اسلامي نيز - در جهاني كه وارونه‌سازي حقيقت به‌مثابه ابزاري متداول در عمليات رواني به‌كار مي‌رود - اشاعه سخن راست و حقيقت وقايع است. اين بررسي، مباني ديني، شرعي و عقلي استراتژي جمهوري اسلامي را درخصوص عمليات رواني تبيين مي‌كند. در پايان از تمامي صاحب‌نظران و منتقدان درخواست مي‌شود به منظور توسعه اين بحث و كشف و شناخت ريشه‌هاي نبوي رفتار سازمان عمليات رواني جمهوري اسلامي با ارسال مقالات وزين خود تداوم‌دهنده اين راه باشند.

نویسنده: حمزه زماني/ كامبيز علي‌محمدي

چكيده

انسان‌ها از آغاز كوشيده‌اند تا تصويري از زيستگاه خود در ذهن و سپس بر روي اشيائي چون سنگ, خشت, ‏پوست درختان و حيوانات و سرانجام كاغذ ترسيم كنند. با گذشت زمان, نقشه‌ها كاربردهاي متفاوتي يافتند كه ‏بسيار فراتر از تعيين موقعيت زيستگاه اجتماعي انسان‌ها بود. تعيين قلمروهاي سياسي, ترسيم جزئي‌ترين ‏عوارض و اشكال سطح زمين در قالب نقشه‌هاي توپوگرافي, زمين‌شناسي, تكتونيك, خاك‌شناسي و پوشش ‏گياهي, هواشناسي و دريانوردي, نقشه‌هاي گوناگون جمعيتي, شهري و ده‌ها نوع نقشه ديگر, همگي ‏بيانگر كاربردهاي مختلفي هستند كه نقشه‌ها در زندگي انسان دارند. البته, نقشه‌ها در لشكركشي‌ها‏ نيز اهميت بسيار ‏حياتي دارند كه انكارناپذير است. با اين حال, اين كاربرد نقشه نيز مورد نظر ما نيست. آنچه كه در اين مقاله ‏مي‌خواهيم بدان بپردازيم چگونگي استفاده از نقشه‌ها و سپس, تصاوير ماهواره‌اي در عمليات رواني و تبليغات ‏است. عمليات رواني يكي از شيوه‌هاي نويني است كه به لطف پيشرفت دانش و فناوري, درصدد غلبه بر حريف ‏بدون درگيري فيزيكي است. پيشرفت روزافزون علوم رايانه‌‌هاي و سامانه‌هاي سنجش از راه‌دور, همراه با يافته‌هاي ‏جديد روان‌شناسان در زمينه تأثير رنگ‌ها بر ادراك, سبب شد تا كارشناسان عمليات رواني به‌طور گسترده‌اي از ‏اين علوم براي دستيابي به اهداف خود استفاده كنند. مقاله حاضر, به بررسي عملكرد قدرت‌هاي بزرگ در استفاده ‏از نقشه‌ها و داده‌هاي ماهواره‌اي در طول جنگ سرد و نيز سال‌هاي اخير در عمليات رواني مي‌پردازد.‏
واژگان كليدي: عمليات رواني, نقشه, تصاوير ماهواره‌اي, ايالات متحده, عراق, ايران.

نویسنده: ميرفت بزي - لورا كركي/ قبس زعفراني

مقدمه

جهان امروز شاهد انقلابي بي‌سابقه در توليد و پخش تصاوير و ميزان استفاده از آنها است. اين انقلاب با پخش و گسترش استفاده از فرستنده‌هاي ماهواره‌اي به وسيله ماهواره‌هاي اطلاع‌رساني و تبليغاتي - كه از نيمه دهه گذشته به وجود آمدند - به اوج خود رسيد. افزايش رقابت در اطلاع‌رساني و تبليغات در حوزه‌هاي استراتژيك با استفاده از تعداد روزافزون ماهواره‌ها، به انتشار و گسترش فزاينده تبليغات و اطلاع‌رساني ماهواره‌اي كمك بسياري كرد، به ويژه آنكه در مقايسه با انواع ديگر تبليغات و اطلاع‌رساني، ارزان و كم‌هزينه به‌شمار مي‌آمد. در استفاده از ماهواره‌ها براي پخش برنامه‌هاي و تبليغاتي و اجرايي عمليات رواني، شبكه سي.ان.ان نخستين گام را برداشت. ايالات متحده از پايان جنگ جهاني دوم به اهميت پخش تبليغات، عمليات رواني و ارتباطات براي حاكميت بر جامعه تبليغاتي و اطلاعاتي كه جامعه قرن آينده خواهد بود، پي برد و تلاش كرد از بعد مالي، سياسي و ديپلماتيك در اين حوزه نفوذ كند زيرا آن را به مثابه استراتژي حفظ حاكميت و نفوذ خويش بر جهان تلقي مي‌كرد.

نویسنده: دكتر محمدحسين الياسي

چكيده

در بيست و يكم تيرماه 1385 (12 جولاي 2006م.) رزمندگان حزب‌الله لبنان خطوط مرزي رژيم صهيونيستي را زير پا گذاشتند و دو سرباز رژيم صهيونيستي را ربودند. سيد حسن نصرالله گفت: «تنها راه براي آزادي اين دو سرباز كه در يك مكان امن و دور افتاده نگه داشته مي‌شوند، معاوضه آنها با زندانيان لبناني است.» وي افزود: «عمليات نظامي به هيچ وجه نخواهد توانست موجب آزادي آنها شود. تنها راه ممكن، مذاكرات غير مستقيم و معامله مي‌باشد.» اين مقاله فقط درباره ابعاد نظامي اين حمله سي و چهار روزه نيست بلكه به عمليات رواني انجام گرفته در اين جنگ توسط رژيم صهيونيستي، مي‌پردازد. البته برداشت‌هاي به عمل آمده از پيام‌هاي رواني مختلف مربوط به اين جنگ، با هم متفاوتند.
واژگان كليدي: رژيم صهيونيستي، حزب‌الله لبنان، اعلاميه، نبرد رواني، عمليات رواني.

نویسنده: مارک سی. دانکن/عسگر قهرمانپور

اشاره

عمليات رواني نظامي را مي‌توان برحسب قلمرو به عمليات رواني نظامي استراتژيك، عملياتي يا تاكتيكي طبقه‌بندي كرد. عمليات رواني استراتژيك براي برنامه‌ريزي در وسيع‌ترين سطوح و معمولاً در سطوح بين‌المللي به كار مي‌آيد. عمليات رواني يا براي برنامه‌ريزي در چارچوب صحنه جنگ، به تمامي جبهه جنگ مقيد بوده، به برنامه‌ريزي و هدايت عمليات رواني در صحنه نبرد تمركز دارد. در موقعيت‌هاي رزمي، فرماندهان رزمي مدرن، بايد به انجام عمليات رواني بر روي دشمن و منطقه عمليات مبادرت ورزند. اين وظيفه عمليات رواني تاكتيكي است كه چنين عمليات مهمي را از طريق فنون رواني اجرا نمايد و شامل ابزارهاي ديداري، شنيداري، ديداري و شنيداري مي‌باشد كه مبتني بر تصميم‌هاي اخذ شده در سراسر ساختار فرماندهي است. حوزه‌هاي متمايز عمليات رواني استراتژيك، عملياتي و تاكتيكي مانع از تداخل آنها نمي‌شود. براي نمونه ابزارهايي كه بيشتر در بافت‌هاي استراتژيكي و عملياتي به كار مي‌روند، در موقعيت‌هاي تاكتيكي به‌صورت گزينشي به كار برده مي‌شود. داده‌هاي مربوط به توانائي‌هاي ديداري، شنيداري و يا ديداري و شنيدراي سامانه دشمن، اخبار، اطلاعات سياسي، فرهنگي و غيره از مصاديق بارزي هستند، كه از آنها براي برآوردهاي عملياتي در صحنه نبرد استفاده مي‌شود. مقاله پيش روي به بررسي ابزارها، كاركردها و فنون عمليات رواني در صحنه نبرد مي‌پردازند تا از طريق آن گردان‌هاي رزمي به موفقيت دست يابند.

نویسنده: دكتر مجيد عباسي اشلقي

چكيده

از زمان استقلال امريكا از 1776‏م.‏ تاكنون، مذهب همواره يكي از مؤلفه‌هاي تأثيرگذار بر ذهن سياست‌گذاران امريكايي بوده است. آنها تحت تأثير رواني باورهايشان، همواره خود را الگوي ملل دنيا مي‌دانند و بر اين اعتقاد هستند كه تقدير الهي اين است كه فرهنگ و ارزش‌هاي امريكايي جهاني شوند تا همگان از اين موهبت برخوردار گردند. سياستمداران امريكايي بر اين باورند كه مقدر شده است، اين كشور قدرت فائقه دنيا باشد و الگوي فرهنگي خويش را به سراسر دنيا گسترش دهد. در اين راستا، بهره‌گيري از مذهب در سياست خارجي نومحافظه‌كاران به رهبري جرج دبليو بوش به ويژه پس از يازده سپتامبر 2001‏م.‏ پررنگ‌تر شده است. استفاده از واژه‌هايي نظير مأموريت الهي، رسالت ملت امريكا، خير و شر، وظيفه گسترش آزادي و دمكراسي، جنگ‌هاي صليبي و مانند آنها در سخنراني‌هاي بوش، حاكي از آگاهي سياستمداران امريكايي به تأثير رهيافت‌هاي مذهبي بر سياست خارجي اين كشور مي‌باشد. در اين پژوهش، ريشه‌يابي و تحليل كاربرد رواني مذهب بر سياست خارجي ايالات متحده در دوران‌هاي مختلف سياسي اين كشور و به ويژه دوره نومحافظه‌كاران، هدف اصلي بوده است.
واژگان كليدي: سياست خارجي، مذهب، نومحافظه‌كاران، ارزش‌هاي ليبرال، رسالت الهي.

نویسنده: دکتر علي فلاحي

مقدمه

گزارش‌هاي رسانه‌هاي آلماني گوياي اين امر بود كه ممكن است ايالات متحده در صدد آماده‌ساختن متحدين خود براي حمله نظامي مهم عليه مراكز، تأسيسات و برنامه‌هاي هسته‌اي ايران باشد. اين اظهارات در حالي شكل مي‌گرفت كه بوش، در 22 فوريه 2005م. اعلام كرد: «طرح حمله به ايران، مسخره است اما همه گزينه‌ها بر روي ميز قرار دارد.» ناتو نيز گزارش‌هاي رسانه‌اي مبني بر اقدام نظامي عليه ايران را رد و اظهار مي‌كرد كه هيچ بحثي در خصوص اقدام نظامي ناتو عليه ايران نشده است. سخنگوي ناتو، جيمز آپاتوراي، نيز اعلام كرد: «ناتو كاملاً از تلاش‌هاي سه كشور اروپايي و آژانس اتمي در خصوص پرونده هسته‌اي ايران حمايت مي‌كند.»

نویسنده: عبدالمهدي مستكين

چكيده

كابينه رژيم صهيونيستي در طول روزهاي تجاوز به خاك لبنان و مقاومت حزب‌الله بسيار ملتهب بود. گسيختگي رواني بر چهره تك‌تك اعضاي كابينه موج مي‌زد. به تعبير يكي از اعضاي عرب كنست ، ترسي پنهان و توأم با ناشكيبايي و دغدغه رواني بر سراسر جلسات مجلس رژيم صهيونيستي سايه افكنده بود. آنها انتظار چنين مقاومتي را از چند صد نيروي حزب‌الله نداشتند. تابوي شكست‌ناپذيري پنج جنگ گذشته رژيم صهيونيستي، شكسته شده بود. جنگ ششم، ادبيات حاكم بر نگرش استيلاجويانه و سيطره‌خواه رژيم صهيونيستي را با چالش جدي روبه‌رو ساخته است. اينك و پس از يك ماه مقاومت حزب‌الله روان‌درماني ناشي از توانمندي‌هاي پيشرفته نظامي رژيم صهيونيستي به روان‌پريشي تبديل شده است. در چنين شرايطي كه هيمنه دستيابي به امنيت مطلق رژيم صهيونيستي دستخوش جدي‌ترين تهديدات شده است،گسست رواني ناشي از فروپاشي اين انگاره‌ آرماني صهيونيسم بيش از هر زمان ديگر آسيب‌پذيرتر مي‌نمايد. بر اين اساس در اين مقاله تلاش خواهد شد تا با الهام از تحولات اخير حمله نظامي رژيم صهيونيستي به جنوب لبنان، پيامدها و آثار رواني آن برساختار اين رژيم، مورد بررسي قرار گيرد.
واژگان كليدي: رژيم صهيونيستي، گسست رواني، حزب‌الله لبنان، خاورميانه بزرگ.

نویسنده: مجمير بابكك/ پرويز امام زاده فرد

اشاره

تحقيقاتي كه تاكنون در زمينه عمليات رواني يا جنگ‌هاي رواني صورت گرفته‌اند، اغلب نگرشي عملكردي نسبت به عمليات رواني داشته و كه كار يا هدف طبيعي و واقعي آنها را بررسي كرده‌اند بدون اينكه توجه گسترده و شايسته‌اي، به ديناميك يا شكل‌گيري نيروها و عوامل به وجود‏ آورنده آن عمليات داشته باشند. شمار نسبتاً كمي از تحقيقات مربوط به عمليات رواني، رهيافت ديناميك و ساختارگرايانه را دنبال كرده‌اند. به اين معنا كه كار تحقيق را طوري پيش برده‌اند كه هر بخش به طور مناسب با بخش‌هاي ديگر ارتباط پيدا كند و سرانجام اجزاء به هم مرتبط تشكيل كل را دهند. با اين همه، جاي تحقيقات ساختاري در عمليات رواني نسبتاً محدود و رفع اين محدوديت معاضدت پژوهشگران و ترجمه آثار بيشتر را مي‌طلبد. مقاله‌اي كه ترجمه آن از نظر مي‌گذرد از جمله كارهايي است كه مي‌توان آن را به مثابه مقدمه‌اي با رهيافت ساختارگرايانه براي عمليات رواني در نظر گرفت تا دانشمندان ايراني با ابزارهاي نوين و راه‌هاي مقابله با آن آشنا گردند. نويسنده اين مقاله، مجمير بابكك، بنيانگذار جنبش بين‌المللي براي ممنوع ساختن دستكاري و كنترل روي سامانه سيستم عصبي انسان از طريق فني مي‌باشد.

نویسنده: جک سی. گای و استیون کولینز/ علی اصغر تقی‌پور

نویسنده: مهسا ماه‌پيشانيان‏

چكيده

با اسارت گرفتن دو سرباز رژيم صهيونيستي در 12 ژوئيه (چهارشنبه 21 تيرماه 1385) توسط رزمندگان حزب‌الله، درگيري بين اين رژيم و لبنان آغاز شد. چريك‌هاي حزب‌الله اين دو نظامي صهيونيستي را در منطقه موسوم به مزارع شبعا به اسارت گرفتند. اين درگيري كه 34 روز به طول انجاميد، سرانجام با پيروزي و سربلندي حزب‌الله به پايان رسيد. به اعتقاد بسياري از تحليل‌گران، با پيروزي حزب‌الله در اين جنگ اسطوره شكست‌ناپذيري ارتش رژيم صهيونيستي به پايان رسيد و قدرت و مشروعيت حزب‌الله در منطقه افزايش يافت. اما اين جنگ همانند ديگر جنگ‌ها و بحران‌ها، علاوه بر به‌وجود آوردن خسارت‌هاي بسيار زياد اقتصادي، انساني و زيربنايي، ديدگاه‌ها و واكنش‌هاي مطبوعات كشورهاي مختلف عربي، اروپايي، صهيونيستي و امريكايي را برانگيخت.
در مقاله حاضر سعي ما بر اين است كه با تحليل محتواي برنامه‌هاي رسانه‌هاي رژيم صهيونيستي، امريكايي، اروپايي و عربي موضع‌گيري اين رسانه‌ها را - كه به نوعي بازگوكننده موضع كشورهايشان در بحران مذكور بود - بررسي كنيم. در همين راستا، ابتدا ضمن اشاره به محورهاي موردنظر رسانه‌هاي مذكور در بحران رژيم صهيونيستي و لبنان، با تحليل محتواي برنامه‌ها و مقالات اين رسانه‌ها، به ديدگاه و مواضع كشورهاي مذكور نيز اشاره مي‌كنيم تا به اين نكته دست يابيم كه در جنگ لبنان، رسانه‌هاي امريكايي، اروپايي، صهيونيستي و عربي در راستاي مواضع و اهداف كشورهاي خود بودند و وظيفه‌شناسي را فداي منافع كشورهاي خود نمودند. بر همين اساس در مقاله مذكور ما درصدد پاسخگويي به اين سؤال اصلي مي‌باشيم كه رسانه‌هاي مختلف جهان (اروپايي، امريكايي، رژيم صهيونيستي، عربي) چگونه نسبت به بحران لبنان و رژيم صهيونيستي موضع‌گيري نمودند؟ فرضيه اصلي ما در اين مقاله اين است كه، بسياري از رسانه‌هاي نقاط مختلف جهان، وظيفه‌شناسي را فداي ميهن‌پرستي كردند و بيشتر به نفع كشورهاي خود در اين بحران عمل كردند.
واژگان كليدي: رژيم صهيونيستي، حزب‌الله، لبنان، رسانه، تحليل محتوا.

نویسنده: داگلاس جكويش/پريسا كريمي

چكيده

فصلنامه عمليات رواني بنابر رسالت خود كه همانا آشناسازي كارشناسان عمليات رواني با آخرين دستاورد‌هاي علمي و ابزار‌هاي مورد استفاده در اين حوزه مي‌باشد، اقدام به ترجمه و درج اين مقاله نموده است. شايد تعجب برخي را به عنوان يك انتخاب عجيب، برانگيزد ولي آشنايي كارشناسان و محققان اين حوزه با آخرين دستاورد‌هاي علمي و ابزاري اين رشته لازم و ضروري است تا با آگاهي بيشتر نسبت به طرح‌ريزي در اين حوزه اقدام كنند و از سوي ديگر نيز به كارشناسان، تمايز كاربرد‌هاي هواپيما‌هاي بدون سرنشين را معرفي نمايد. دور از ذهن نيست كه ما نيز توانايي بهره‌گيري از فناوري را در حوزه عمليات رواني داشته باشيم. بنابراين بايد با معرفي كاربست جديد هواپيما‌هاي بدون سرنشين، افق‌هاي جديدي را بر روي كارشناسان بگشاييم ضمن آنكه بر اين نكته نيز تأكيد كنيم كه بعضي از كارشناسان عمليات رواني غربي با درج چنين مقالاتي به دنبال بزرگ‌نمايي خود هستند كه بايد در مطالعه اين‌گونه مقالات از اين مطلب غفلت ننمود.

سخن سردبیر: حجت‌اله مرادي

عمليات رواني به مثابه معرفتي بشري، پديدارهاي اجتماعي را از منظر علوم روان‌شناسي، جامعه‌شناسي، سياست و ارتباطات مورد پژوهش و بررسي قرار مي‌دهد، ليكن اما اين قابليت نبايد موجب غفلت از ويژگي متمايز آن در ‏مقايسه با ساير وجوه معرفت شود. اين ويژگي، عبارت از تأثير شگفت و بي‌واسطه عمليات رواني بر حيات ‏كشورهاست كه در قالب سناريوهاي آن اجرا مي‌شود.‏1

نویسنده: دكتر آرمين اميني

چكيده

سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) در دوران جنگ سرد و نظام دو قطبي در تقابل با پيمان ورشو و سازوكارهاي امنيتي - راهبردي بلوك شرق قرار داشت. اين سازمان به مثابه سيستم امنيت دسته‌جمعي نشأت گرفته از سياستگذاريهاي فراآتلانتيكي ايالات متحده امريكا در صدد كمرنگ‌تر كردن سطح تأثيرگذاري شوروي پيشين بود.
با توجه به دكترين عمليات رواني و تأكيد ويژه به اهداف راهبردي امنيتي آن در پيمان ناتو به منزله سازوكار سياست‌هاي امنيتي فراآتلانتيكي ايالات متحده و نومحافظه‌كاران، تلاش نوشتار حاضر بر آن است تا كاركرد عمليات رواني در سياستگذاريهاي جامع امنيتي ناتو را مورد مطالعه و بررسي قرار دهد
واژگان كليدي: ناتو، عمليات رواني، دكترين عمليات رواني، عمليات اطلاعاتي، يازدهم سپتامبر، امريكا.

نویسنده: ‏دكترمحمدحسين الياسي

چكيده

بسياري از محققان و نويسندگان، شورش كُردستان ايران را از جمله شورشهاي طولاني و منحصربه‌فرد قرن بيستم ميلادي مي‌دانند، زيرا: 1-: چند ماه پس از پيروزي انقلاب اسلامي آغاز و به مدت يك دهه استمرار يافت. 2-: آن شورش از شهرهاي كردنشين آغاز و به مناطق روستايي و كوهستاني كشيده شد (از همين روي هم يك نبرد پارتيزاني و ضدپارتيزاني شهري تلقي مي‌شود و هم يك نبرد شورشگري و ضدشورشگري روستايي). 3-: در آن نبرد طولاني هزاران نفر از نيروهاي شورشگر و ضدشورشگر كشته، مجروح و معلول شدند. 4-: در آن نبرد نيروهاي ضدشورشگر، برخلاف رويه‌هاي مرسوم مقابله با شورشهاي شهري و روستايي، تمام تلاش و توان خود را به كار بستند تا از آسيب‌رساندن به توده‌هاي مردم و تخريب اماكن مسكوني جلوگيري نمايند. با پايان يافتن آن شورش طولاني، كتب و مقالات متنوعي پيرامون ابعاد و ماهيت آن به رشته تحرير درآمد، ليكن ابعاد روان‌شناختي به ويژه كاركرد و كاربرد عمليات رواني در آن، تاكنون مورد كاوش و برررسي نظام‌مند و علمي قرار نگرفته است. از اين رو مقاله حاضر را مي‌توان نخستين نوشتار در خصوص عمليات رواني ضدشورشگري در شورش كُردستان تلقي كرد. راقم اين سطور (الياسي 1382) در نوشتاري ديگر برخي از ابعاد عمليات رواني شورشگري شورش كُردستان را مورد تحليل و كاوش قرار داده است. در اين نوشتار اهداف، سياستها، روشها، ابزار و اثرات عمليات رواني ضدشورشگري سپاه در شورش كُردستان مورد تحليل قرار گرفته‌اند.
واژگان كليدي: عمليات رواني ضدشورشگري، تبليغات، فريب، تسليم، بحران، پيشمرگ، شورشگري، شايعه، نامگذاري.

نویسنده: ‏‏الوي كلاسن‏/ مترجم: عسگر قهرمانپور

اشاره

درك دوره‌هاي تغيير و تحول جنگ بسيار مشكل است و مشكل‌ترازآن، پيش‌بيني اين دوره‌هاست؛ چرا كه ‏خوشبختانه وقوع مستمر جنگ برخلاف آنچه در امور مالي، پزشكي، يا حقوق صورت مي‌پذيرد، امري غيرمعمول ‏است. جنگ به دفعات رخ نمي‌دهد، لذا سربازان براي كسب تجربه‌هاي جنگي بايد بر آزمايشگاه تجربيات گذشته ‏تكيه كنند.‏
مسلماً حركت پرجوش و خروش دگرگوني فناورانه در جهان مدرن، فاصله بين دوره‌هاي تغيير را كوتاه و دامنه ‏تأثير آنها را افزايش داده است. با وجود اين، هنوز هم دوره‌هاي تغيير غيرقابل اجتناب ديگري را پيش رو داريم و ‏براي تشخيص اين دوره‌هاي جديد بايد بتوانيم گذشته نزديك را مورد بررسي قرار دهيم مقاله حاضر به بررسي ‏روند شكل‌گيري و شناخت و فهم از جنگ در سال 1999 از زمان حمله ناتو به يوگسلاوي سابق كه امريكاييها ‏آن را به عنوان سقوط يك جنگ اطلاعاتي ارزيابي مي‌كنند رواج پيدا كرد، ولي با اعلام جنگ عليه تروريسم از ‏سوي دولت بوش، راديكاليزه كردن تدريجي مفاهيم دخالت اطلاعات استراتژيكي شديدتر شد. از اين رو مي‌توان ‏در يك جنگ به راحتي تصوير و تعريف دلخواه خود از جنگ را در ذهن عموم ايجاد كنند. اخبار و اطلاعاتي كه ‏به طور رسمي بيان مي‌شوند مي‌توانند به عنوان تهديد تلقي شوند.‏

نویسنده: ‏‏‏‏حميد هاديان

مقدمه

فرماندهي نيروهاي مخصوص ارتش امريكا( ) پس از جنگ كويت, يكي از ماموريتهاي محوله يعني عمليات رواني و نبرد سياستها را در طراحي بلندمدت استراتژيك خود جاي داده است. دستاورد برنامه‌ريزيهاي مذكور، طي جنگهاي اخير افغانستان و عراق به كار گرفته شد. در زمان صلح وزير دفاع امريكا استراتژي امنيت ملي را به استراتژي نظامي تبديل مي‌كند. اجراي استراتژي به صورت مستمر مشتمل بر اطلاعات است و بعد رواني در آن نقش زيادي دارد. در زمان جنگ رئيس جمهور به عنوان فرمانده كل قوا از طريق وزير دفاع و آن هم از طريق رئيس ستاد مشترك سياستها را تدوين و به فرماندهان عملياتي ابلاغ مي‌كند. اين فرماندهان در حوزه فعاليت خود مسئول طراحي و اجراي عمليات رواني هستند. از آنجايي كه عمليات رواني در سه سطح شامل استراتژي، تاكتيك و عمليات گونه‌شناسي مي‌شود، فرماندهي نيروهاي مخصوص ارتش، براي تدوين و توسعه استراتژي عمليات رواني و نبرد سياستها، در سطوح عالي تصميم‌گيري سياست نظامي امريكا نقشي حياتي ايفاء مي‌كند. به عبارت ديگر، سوكام در راستاي مأموريت محوله مسئول طراحي بلندمدت استراتژيك عمليات رواني و نبرد سياستهاست.

نویسنده: ‏‏‏‏حجت‌اله مرادی

چكيده

پروژة حاضر در صدد است تا فنون اقناع را، به ويژه زماني كه حكومتها از آنها استفاده مي‌كنند، به دانشجويان آموزش دهد. بسياري از مثالهاي به كار رفته، برگرفته از فعاليتهاي بخش عمليات رواني دولت امريكا است. دانشجويان عمليات رواني الف) فنون نفوذ را بازنگري كردند، ب) آگهيها، اعلاميه‌ها، و ديگر ابزارهاي اقناع به كار رفته در جنگ جهاني دوم، جنگ خليج‌[فارس]، كوزوو و افغانستان را بررسي كردند، ج) موضوعات اخلاقي و قانوني مرتبط با فعاليتهاي‏ اقناع را مورد توجه قرار دادند و د) تفاوتهاي بين اقناع و تبليغات را نيز بررسي كردند. در نهايت، دانشجويان شيوه‌هاي ايمن كردن خود را در برابر تلاشهاي نفوذ ناخواسته مورد توجه قرار دادند.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، روان‌شناسی اجتماعی، اقناع، تبلیغات، پروژه.

نویسنده: ‏‏‏‏تيموتي رال توماس / ‏علي جامه‌بزرگ

‏مقدمه

يافتن نقاط مشترك رويكردهاي روسيه و امريكا نسبت به عمليات رواني و اطلاعاتي  كار چندان دشواري نيست. متخصصان هر دو كشور سيستمهاي جنگ الكترونيكي  و فرماندهي و كنترل  ديگر كشورها را به دقت بررسي مي‌كنند و بر اهميت استفاده از كامپيوتر و مديريت اطلاعات، به منظور آمادگي و اجراي عمليات جنگي مدرن تأكيد دارند. كاربرد اطلاعات براي اجراي عمليات رواني  نيز بخشي از عمليات جنگي مدرن محسوب مي‌شود. اما با مطالعه دقيق رويكرد روسها در قبال اطلاعاتي  كه جنبه‌اي از جنگ عمليات اطلاعاتي به شمار مي‌رود، به عناصري چندبرمي‌خوريم كه آن را منحصر به فرد و متمايز مي‌سازد.

نویسنده: ‏‏‏‏جواد سوري

مقدمه

در تاريخ عمليات رواني، نوشتار به عنوان وسيله‌اي اثرگذار و به عنوان يكي از مهم‌ترين فناوريهاي ارتباطي گذشته مورد استفاده قرار مي‌گرفت. در قرن شانزدهم ميلادي و ظهور صنعت چپ، استفاده از اطلاعات در امر عمليات رواني كاملاً متحول گرديد؛ در نتيجه نقش نوشتار كه اينك عموميت يافته بود، پررنگ‌تر شد. در اين برهه، به خصوص در دوره‌هاي اخير استفاده از كتاب و نشريات در ميدان جنگ، جهت تضعيف روحيه طرف مقابل بسيار رواج يافت.

نویسنده: ‏‏‏‏آرتور تولك/ عبدالمجيد حيدري

چكيده

اجراي عمليات رواني ويدئويي در محيطهاي عملياتي كم‌رسانه( ) كار مشكلي است. در موقعيتهايي كه ميزان دسترسي افراد جامعه به علت پايين بودن سطح سواد آنها محدود است، اجراي عمليات رواني ويدئويي بسيار ضروريست؛ كاري كه عموماً در گرو وجود يك شبكه تلويزيوني فعال و جمعيت هدف بيننده برنامه‌هاي اين شبكه است. در محيطهاي عملياتي كه شبكه تلويزيوني و جمعيت هدف بيننده به قدر كافي رشد نكرده‌اند، خلاء موجود مي‌بايست با استفاده از وسايل پخش تاكتيكي پر شود. عملياتهاي اخير نشان داده است كه كه جمعيت هدف به علت فقر يا نبود زيرساختهاي پشتيباني‌كننده به تلويزيون دسترسي ندارد، لزوم محسوس است. در چنين محيطهايي، برنامه‌هاي تلويزيوني بومي كه براي جذب جمعيت هدف مؤثرند، وجود ندارد. بنابراين، عمليات رواني ويدئويي نيز در گرو وجود يك پايگاه پشتيباني با برنامه‌هاي ويدئويي مناسب فرهنگي است. بر اساس آنچه ذكر شد، طرحهاي مدرنيزه‌سازي عمليات رواني مي‌بايست امكان دسترسي به چنين برنامه‌هاي تكميلي را فراهم آورده و در همان حال، وسايل فني پخش ويدئويي تاكتيكي را نيز توسعه دهند. در يك محيط عملياتي كم‌رسانه بايد برنامه‌هاي ويدئويي مناسبي توليد شود تا با سربازان عمليات رواني با استفاده از تجهيزات پخش تاكتيكي، آنها را براي جمعيتهاي هدف اندك موجود شهرها، پايگاههاي نظامي و روستاهاي دورافتاده، پخش نمايند. موفقيت عمليات رواني ويدئويي در محيطهاي عملياتي كم‌رسانه، به وسايل پخش ويدئويي تاكتيكي مدرن و چندمنظوره‌اي بستگي دارد كه تاب تحمل شرايط صحرايي و عملياتهاي تاكتيكي مكمل را داشته باشند.

نویسنده: فخر‌الدين سلطاني

چكيده

رهيافت سنتي مفهوم امنيت، برآيند حفظ معادله موازنه قوا در ميان قدرتهاي بين‌المللي بود و امنيت ملي به مثابه مفهومي نسبي قابلي از شرايط مناسبات قدرتهاي بزرگ بود و هر يك از دو ابرقدرت بر امنيت كشورهاي اقماري خود نظارت داشتند. حادثه يازده سپتامبر نقطه عطفي بود كه نگرش سنتي به مفهوم امنيت را دچار تحول اساسي كرد. و چالشهاي جديدي را جايگزين تهديدات سنتي نمود كه امنيتي مؤلفه اصلي آنها را تشكيل مي‌دهند. مديريت مؤثر بحرانهاي برخاسته از اين تهديدات مستلزم رهيافتهاي غيرنظامي و توجه به ساختارهاي بين‌المللي، مهم‌ترين دغدغه‌هاي امنيتي زمان حاضر به شمار مي‌روند. و ظهور تدريجي يك نظام امنيتي جهاني، مستلزم دگرگوني عميق ساختارهاي ذهني است. مقاله حاضر، با رويكرد به رهيافت مثبت امنيت، مديريت ادراك را به مثابه رهيافت جديد امنيت‌سازي دولت مورد مطالعه قرار مي‌دهد.
واژگان كليدي: امنيت، امنيت سازي، يازده سپتامبر، مديريت ادراك، انقلاب اطلاعات، جوامع اطلاعاتي، جامعه، فضاي مجازي.

نویسنده: سوزان ال. گوچ/ فرانک جونز مترجم: سعید میرترابی

مقاله حاضر سير تحّول، شيوه تلاش و سازماندهي حكومت و وزارت دفاع امريكا درخصوص بهره‌گيري از نفوذ استراتژيك را به عنوان ابزار قدرت ملي، مورد بحث و بررسي قرار مي‌دهد. چنانكه در مقاله توضيح آن خواهد آمد، ايالات متحده در جنگ جهاني دوم از دسته جنگ رواني، براي اعمال نفوذ استراتژيك خود بهره مي‌جست اما در خلال سالهاي نخست جنگ سرد، تشكيلات ديگري را تحت عنوان اداره استراتژي رواني به كار گرفت كه بعدها نهاد ديگري با نام هيئت هماهنگ‌كننده عمليات، از زمان جنگ ويتنام تا به امروز، جايگزين تشكيلات قبلي شد. حال اين پرسش مطرح مي‌شود كه نهادهاي مذكور، امروزه براي مقابله با تهديدات نامتقارن قرن 21، به شيوه مؤثري سازمان‌دهي شده‌اند يا خير؟ این مقاله به دنبال پاسخگویی به این سؤال است.

نویسنده: حميد نيكرو

سومين دوره همايش عمليات رواني طي فراخوان سراسري از تاريخ 14/12 تا 16/12/1384 در مجتمع فرهنگي الغدير در تهران برگزار شد. اين همايش كه با هدف بررسي ابعاد مختلف عمليات رواني نظام سلطه برگزار گرديد اهداف ديگري را نيز مدنظر داشت كه مي‌توان به انسجام‌بخشي سازماني، آموزش و توجيه مسئولان، مديران، كارشناسان فرهنگي و عمليات رواني كشور؛ همچنين فضاسازي براي مقابله با تهديدات اشاره كرد. محور كلي اين همايش بررسي و تبيين عمليات رواني نظام سلطه عليه جهان اسلام و انقلاب اسلامي بود كه به شعار همايش نيز تبديل شد. بر اين اساس، مباحث تحقيقي و تخصصي سخنرانان در طي سه روز برگزاري همايش ارائه گرديد كه اشاره‌اي اجمالي به آن مي‌شود.

سخن سردبیر: حجت‌اله مرادي

گسترش روزافزون كاربست روشهاي عمليات رواني توجه افكار عمومي و دولتها را به اين واقعيت جلب مي‌كند كه پيشرفت دانش عمليات رواني موجب افزايش ميزان دستكاري حسابگرانه و كنترل هوشمند مردم جهان به وسيله كشورهاي سلطه‌جو مي‌شود. واكنش انفعالي معمول در قبال توانمندي نفوذ رواني، كنترل رفتار را فرجام گريزناپذير اتخاذ روشهاي عمليات رواني مي‌پندارد. بنابراين نفوذ اجتماعي كنترلهايي را تحميل مي‌كند كه پيش از اين وجود نداشته است. اين پندار، تلقي ذهني از بُردار استدلالي قاعده عليت است، اما اين اصول عليت نيست كه افكار عمومي و دولتها را نگران مي‌كند.

نویسنده: حجت‌اله مرادي

چكيده

اتخاذ هر نوع شيوه مديريتي در ساختار اجرايي عمليات رواني از نحوه نگرش به اين حوزه از دانش متأثر است، چنانچه سنجش عمليات رواني به منزله پنداري اجتماعي، درگيري سياسي، ابزار اطلاعاتي و … به عملكردهاي اساسي سيستمي متفاوتي منجر مي‌شود. اين مقاله، ابتدا به روشهاي تحقيق در عمليات رواني و فرضيه‌هاي رايج آن مي‌پردازد و سپس نقش مديريت سياست اطلاعاتي را در موقعيتهاي مختلف عمليات رواني مورد بررسي قرار مي‌دهد.
همچنين الگوها و گرايشهاي جديدي را در به كارگيري سياست اطلاعاتي در شرايط عمليات رواني تبيين مي‌كند.
واژگان كليدي: مديريت عمليات رواني، روشهاي تحقيق عمليات رواني، سياست اطلاعاتي، علوم اجتماعي، تأثير رواني.

نویسنده: عسگر جلاليان

چكيده

در دنيايي كه به نام دنياي اطلاعات و ارتباطات( ) نام گرفته است به تناسب تحولاتش براي رسيدن به اهداف، راهكارهاي خاص و متناسب اتخاذ مي‌گردد. زماني كشورها براي رسيدن به مقاصدشان ازحربه‌هاي نظامي و كشورگشايي استفاده مي‌كردند، به داشته‌ها و تواناييهاي بالقوه و بالفعل خود افتخار مي‌كردند و براساس آنها هم به خود جرئت مي‌دادند و هم در ديگر كشورها رعب و وحشت ايجاد مي‌كردند و هر جا كه لازم بود اين داشته‌ها را در معرض ديد ديگران قرار مي‌دادند. امروزه كه عصر انفجار اطلاعات( ) است و دنيا در حال تبديل شدن به دهكده‌اي كوچك است، در ارتباطات و تبادل سرمايه‌هاي مادي و معنوي نيز انقلابي بس عظيم رخ داده است. اين انقلاب آن قدر عظيم و متحير كننده است كه در مفاهيم علم ارتباطات به آن انقلاب ارتباطات( ) لقب داده‌اند. در چنين عصري، نيازي به هزينه‌هاي زياد براي ابراز وجود و ابراز جسارت و نيز سلب وجود و جسارت از ديگران، نيست. آنچه اكنون جاي همه نيازمنديهاي قديم را پر مي‌كند و خلأ وجودي آنها را مي‌پوشاند اطلاعات است، چه اطلاعات به معني عمومي آن( ) و يا به معني اختصاصي آن( ). هر يك از اين دو در جاي خود كاربرد خاص خود را دارند. هر كس كه در اين دو حوزه اطلاعات عمومي و اطلاعات اختصاصي، غني باشد قدرتمند است. دانشمندان علم ارتباطات در دنياي پرتلاطم امروزي حرف انديشمندان ايراني حدود ده قرن پيش امثال فردوسي را مي‌زنند كه مي‌فرمايد: توانا بود هر كه دانا بود1 ولي هم اكنون نيز دانش را با عبارتي ديگر مي‌توان توصيف كرد: دانش قدرت است( ) و مي‌تواند نوعي از اطلاعات باشد. امروزه دولتمردان جهان براي دستيابي به اطلاعات و نيز براي به قدرت رسيدن بهاي سنگيني مي‌پردازند؛ زيرا دريافته‌اند كه در عصر حاضر بدون دستيابي به اطلاعات نمي‌توانند زندگي كنند.
به دست آوردن اطلاعات سخت است و استفاده از آن هنر. يكي از استفاده‌هاي رايج و بسيار جدي از دانش و اطلاعات بهره‌بري از آن در عمليات رواني( ) ‌است. در عصر حاضر كه عصر ارتباطات و انفجار اطلاعات است براي ابراز وجود، تحميل اراده و ادامه بقا از عمليات رواني به عنوان مؤثرترين و كم‌هزينه‌ترين راهبرد استفاده مي‌شود.
عمليات رواني كه به آن جنگ از طريق اخبار و اطلاعات نيز گفته مي‌شود امروزه از قوي‌ترين، مؤثرترين و ارزان‌ترين حربه‌هايي است كه در اختيار دارندگان اطلاعات است.
واژگان كليدي: عمليات رواني، رسانه‌هاي جمعي، تاكتيك عمليات رواني، عصر اطلاعات، تبليغات، اهداف عمليات رواني، ضد عمليات رواني.

نویسنده: دكتر محمدباقر بابايي(طلاتپه)

چكيده

انسان موجودي است كه رفتارهايش با تكيه بر دو مبناي فكري و ارزشي، هويت مي‌يابد. رفتار يا مشي زندگي انسان در ابعاد مخلتف مانند ساير پديده‌ها محتوا و ساختار دارد، محيطهايي كه رفتارها در آن هويت مي‌يابند به دليل نوع اثرگذاري بر زندگي انسان در ابعاد اجتماعي به مؤلفه‌هاي اجتماعي – فرهنگي، سياسي، اقتصادي و نظامي و امنيتي تقسيم مي‌شود. تعامل اين مؤلفه‌ها، قدرت و اقتدار ملي يك كشور را به وجود مي‌آورد. براي افزايش قدرت و اقتدار ملي به كدام مؤلفه بايد اولويت سرمايه‌گذاري و توسعه داد؟ آيا روش منطقي براي تعيين اين اولويت وجود دارد؟ تحليل محتوا در خطبه‌ها، نامه‌ها و كلمات قصار باقي مانده از اميرالمؤمنين(ع) گوياي اين حقيقت است كه حضرت(ع) در مدت زمامداري به مؤلفه‌ فرهنگ اولويت بيشتري مي‌دادند و اولويت‌دهي ايشان به معناي توسعه و تعميق مباني نظري و ارزشي در مؤلفه‌هاي ديگر قدرت و اقتدار ملي مي‌بود.
واژگان كليدي: قدرت ملي، فرهنگ، مؤلفه‌هاي قدرت ملي، تعامل مؤلفه‌هاي قدرت ملي.

نویسنده: محمودرضا مرتضوی

چكيده

درباره رسانه‌هاي جمعي، كاركردهاي مختلفي تعريف شده است كه عبارت است از: خبررساني، آموزش همگاني، انسجام‌بخشي اجتماعي، تأمين فراغت و تبليغات. نخستين كاركرد نقش خبري رسانه‌هاي جمعي است، به طوري كه شكل‌گيري اولين مطبوعات پرتيراژ و خبرگزاريهاي جهان، بر مبناي آگاهي جامعه از رويدادها و حوادث مختلف بوده است و اين وضعيت درباره راديو و تلويزيون نيز مصداق دارد. اين نقش با توسعه نظام صنعتي، روابط سياسي ميان دولتها و اهميت يافتن افكار عمومي در اقتدار و حاكميت سياسي (تحت تأثير ديپلماسي رسانه‌اي به عنوان شيوه‌اي جديد در اعمال قدرت)، بسيار حائز اهميت است. از اين رو سازمان رسانه بر اساس اهداف اقتصادي و سياسي و گرايشهاي ايدئولوژيك، چگونگي توليد و توزيع اخبار را سامان مي‌دهد و براي تحقق اهداف خود، درصدد است تا بر مخاطب تأثير بگذارد و احتمال دارد به صورت بحران‌آفريني يا مهار بحران نمود پيدا كند. البته هر سازمان رسانه‌اي، ضمن آنكه تأثيرگذاري خاصي را جستجو و دنبال مي‌كند، از محيط پيرامون نيز (ساير سازمانها، مخاطبان و رويدادهاي جامعه) تأثير مي‌پذيرد و هنگامي كه بحران در هر كدام از اين حوزه‌ها (سازمان رسانه و محيط پيرامون) به وقوع پيوندد، - بنابر نظريه سيستمها - ديگري نيز دستخوش تغيير مي‌گردد. در اين شرايط، نقش خبري رسانه هنگامي به عنوان شيوه مطلوب براي جهت‌دهي به افكار عمومي، نحوه مقابله با شايعات و حتي چگونگي اتخاذ تصميم براي مقابله با بحران، تلقي مي‌شود كه بر اصول مديريت ارتباطات و اخبار در حيطه درون و برون سازماني، پايه‌ريزي مي‌شود. سه بخش مهم اين مقاله عبارت است از: 1- شناسايي عوامل بحران‌زا در ‏فرآيند ارتباطات و آگاهي از نحوه مديريت ارتباطات رسانه‌اي براي مقابله و كنترل بحران؛ 2- چگونگي تأثيرپذيري و نفوذ بحران ميان رسانه و جامعه براساس تبادلات ميان سازمان و محيط پيرامون؛ و 3- پيشنهادهاي لازم براي سازماندهي و برنامه‌ريزي در جريان توليد خبر در چارچوب نگرش سيستمي و عناصر فرآيند ارتباطي.
واژگان كليدي: ارتباط، رسانه، سازمان رسانه، بحران، ارتباط‌گر، رمزگذاري، رمزگشايي، اختلالات، خبر، اثربخشي فرآيند ارتباطي، مديريت خبر.

نویسنده: سيدرضي عمادي

چكيده

امنيت، همواره كليدي‌ترين عنصر زندگي بشر بوده است. ترس در همه حال و همه زمانها در تصميمات و حتي جهت‌گيريهاي دولتها نقش مهمي را ايفا كرده است. ترس دولتها از يكديگر، آنها را به سمت شركت در اتحاديه‌هاي امنيتي و حتي غيرامنيتي‌اي كه به تضمين امنيت آنها ختم مي‌شد، سوق مي‌دهد. از كنگره وين كه يكي از شناخته‌شده‌ترين اتحاديه دولتي كه به منظور تضمين امنيت دولتهاي عضو اتحاديه، نظام امنيت جمعي را پايه‌گذاري كرده است، تا تأسيس جامعه ملل، سازمان‌ملل و اتحايده‌هاي نظامي مهمي همچون ورشو و ناتو كه همگي به دليل اهميت تضمين امنيت، تأسيس شده‌اند، حاكي از اين است كه دولتها همواره دغدغه امنيت را در ذهن داشته‌اند.
مسئله مهم، گسترش يافتن جنبه‌ها و ابعاد مفهوم امنيت است. اين مسئله به حوزه داخلي هم سرايت پيدا كرد و امنيت از حالت تك بعدي بودن خارج شد و نيز از حالت صرف امنيت نظامي، به ابعاد ديگري همچون امنيت اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و … گسترش يافت. در بسط و گسترش ابعاد امنيت، عوامل زيادي دخالت داشته‌اند كه از مهم‌ترين اين عوامل مي‌توان به پيدايش و رشد رسانه‌هاي جمعي و تأثير اين رسانه‌ها در رشد افكار عمومي و به چالش كشيدن قدرت دولتها و يا برعكس ازدياد قدرت دولتها از طريق اين رسانه‌ها اشاره كرد. يكي از كشورهايي كه همواره از رشد و گسترش رسانه‌ها بويژه رسانه‌هاي منتقد جلوگيري مي‌كرده كشور روسيه است. در نظامهاي غربي مردم‌سالار رسانه‌ها در تأمين امنيت ملي كشور نقش مهم و مؤثري ايفا مي‌كنند. زيرا وجود نظام رسانه‌اي مستقل و آزاد، از ابزارها و عناصر تحقق حكومت است. روسيه از جمله كشورهايي است كه به دليل نظام سياسي اين كشور، رسانه‌ها بيشتر دولتي، و در خدمت دولت بودند.
در اين مقاله ابتدا مفهوم و ابعاد امنيت در گذر زمان و همچنين مفهوم رسانه‌هاي جمعي و كاركرد اين رسانه‌ها در رابطه ميان مردم و دولت بررسي و سپس به ريشه‌هاي شكل‌گيري مطبوعات در روسيه و تأثير آن بر امنيت اين كشور و برخورد دولتهاي روسيه با رسانه، پرداخته مي‌شود.
واژگان كليدي: رسانه‌هاي جمعي، امنيت ملي، مطبوعات روسيه.

نویسنده: دکتر علي فلاحي

چکيده

بسياري از تحليل‌گران سياسي، رويداد 11 سپتامبر را به اين دليل نقطه عطفي در تاريخ روابط بين‌الملل تلقي كرده‌اند که پيامدها و تأثيرات عميقي بر گستره‌اي از موضوعات و مسائل سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي داشته است، که عمدتا از منظر آسيب‌شناسي اجتماعي - رفتاري و درقالب مکتب رفتارگرايي قابل تعمق و بررسي است. در اين نوشتار، تلاش شده است تا ضمن ارائه مباحثي درخصوص انواع تهديد و پيامدهاي آن، ميزان تأثير اين رويداد را بر افکار عمومي در غرب به دست آوريم. در اين زمينه با اين پيش‌فرض كه واكنشهاي دول غربي حاصل شكل‌دهي افكار عمومي در غرب است، هدف نهايي اين است که پيش‌بيني و تجزيه و تحليل سودمندتري از رفتارها و رويکردهاي آتي غرب، در تنظيم رفتار و سياست خارجي خود داشته باشيم. با عنايت به اينكه تصورات و ادراكات افكار عمومي از رويدادهاي بين‌المللي متاثر از عمليات رواني دولتهاي غربي است، بنابراين داده‌ها و نتايج آماري و اطلاعاتي تنها در فضاي ياد شده تحليل شدني است.
واژگان کليدي : 11 سپتامبر، تهديد (شخصي و ملي)، غرب، تصور، افکار عمومي، تروريسم.

نویسنده: دکتر آرمين امينی

چكيده

بيش از سه سال از مطرح شدن طرح خاورميانه بزرگ توسط ايالات متحده امريكا، مي‌گذرد، به تعبير دولتمردان امريكا، سابقه طرح خاورميانه بزرگ به گزارش توسعه انساني سازمان‌ملل‌متحد درباره كشورهاي عربي (22 كشور عضو اتحاديه عرب) بازمي‌گردد كه عده‌اي از نويسندگان عرب به سفارش برنامه توسعه ملل متحد( )، آن را در سالهاي 2002 و 2003 تهيه نمودند. كالين پاول وزيرخارجه پيشين ايالات متحده امريكا نيز در چارچوب دمكراسي‌سازي امريكايي براي منطقه خاورميانه بر گسترش دمكراسي، ايجاد جامعه مدني و گسترش فرصتهاي اقتصادي و اصلاحات آموزشي و بهبود حقوق زنان تأكيد نمود. آنچه با توجه به روندهاي جاري امنيتي - راهبردي به چشم مي‌خورد، طرح مزبور ابهامات بسياري دارد و از منظري امريكايي به منطقه خاورميانه مي‌نگرد. بر اين اساس نوشتار حاضر مي‌كوشد تا اهداف رواني - امنيتي طرح خاورميانه بزرگ از سوي ايالات متحده را مورد بررسي و امعان نظر قرار دهد.
واژگان كليدي: طرح خاورميانه بزرگ، گزارش توسعه انساني ملل متحد، چارچوب دمكراسي سازي امريكايي، يكجانبه گرايي، قدرت نرم، شكل‌دهي افكار عمومي، متقاعد سازي، مهندسي افكار عمومي.

نویسنده: دكتر دانيل ال هالمن ‏ / بيژن ايرانپاك

اشاره

امريكاييها از گفتار، هيجانها و ارزشهاي جوامع جهان سوم درك عميقي ندارند، اين مسئله بازتابي از سطحي فكر كردن آنان در حيطه شناختي است. ما معتقديم كه سنگدلي و بي‌رحمي امريكاييها تا حدي بر پايه الگوي فرهنگي آنها است. الگويي كه نشان‌دهنده نوعي بي‌نظمي در كاركردهاي اجتماعي و سياسي امريكا است. در اين مقاله نويسنده سعي كرده است بر اساس عملكرد عمليات رواني نيروهاي هوايي امريكا از سال 1990 تا كنون به بررسي كاركردهاي آن بپردازد و در قسمتهاي مختلف مقاله علي‌رغم همسويي نويسنده به آشنا نبودن كاركتران عمليات رواني امريكا به جوامع هدف، مي‌پردازد. آنچه مهم است اين است كه مجريان عمليات رواني در القاي قدرت و توانايي خود به گزافه‌گويي مي‌پردازند و گواه این ادعا القای داشتن سلاحهاي هوشمند به مخاطبان خارجي و خبرنگران براي حذف راديوي عراق در سال 2003 است كه به اعتراف نويسنده در كذب محض است. امريكاييها به فشار رواني كه در نتيجه اعمالشان بر ديگران وارد مي‌شود وقعي نمي‌نهند و از آنجا كه با درد قربانيان خود همدلي نمي‌كنند آماده انجام جنايتهاي بي‌شماري در كشورهاي هدف هستند مانند ويتنام كه داغ ننگي است بر پيشاني آنها.
واژگان كليدي: عمليات رواني، اعلاميه، توفان صحرا، جنگهاي؛ افغانستان، سومالي و كويت، نيروي هوايي عراق.

نویسنده: دكتر رفعت سيداحمد/ قبس زعفرانی

اشاره

شكست رژيم صهيونيستي در سال پاياني قرن بيستم (2000) به فرازي در تحولات عميق و گسترده در منطقه خاورميانه تبديل شد. اين واقعه سبب بروز دگرگونيهاي جدي در ساختار نظام لبنان و فروپاشي نظام سنتي در اين منطقه از جهان شد. حضور حزب‌الله در لبنان و انتفاضه دوم در فلسطين حاكميت رژيم صهيونيستي را با چالشي اساسي مواجه كرده است. خوش‌بيني به اهداف امريكا و تأثير گرايشهاي همكاري‌جويانه اعراب نسبت به رژيم صهيونيستي سبب گرديد حضور نيروهاي رژيم صهيونيستي در مناطق اشغالي لبنان و فلسطين اشغالي تثبيت گردد. در چارچوب چنين برداشتي اعراب تهديد امنيتي براي اسرائيل تلقي نمي‌شدند و عملاً حضور نيروهاي رژيم صهيونيستي را در لبنان پذيرا شدند. طي نخستين سالهاي اشغال لبنان نيروهاي مردمي به ويژه حزب‌الله به مبارزه عليه اشغالگري پرداختند و از اين طريق ضربات شديدي به رژيم صهيونيستي وارد كردند كه سرانجام در سال 2000 ميلادي به خروج رژيم صهيونيستي از اين كشور منجر شد. اين مقاله با تأكيد بر روان‌شناسي پيروزي به بررسي روند مبارزات ضداشغالگري مردم لبنان و فلسطين مي‌پردازد و در پايان عواملي را برمي‌شمارد كه به پيروزي حزب‌الله منجر شد، و خواننده را دعوت مي‌نمايد براي پيروزي بر ساير اشغالگران در جهان اسلام اين روان‌شناسي به كار گرفته شود.

نویسنده: عبدالرضا همدانی

چكيده

ايالات متحده از آغاز پيروزي انقلاب اسلامي ايران به اجراي انواع فشارهاي رواني، اقتصادي، سياسي و نظامي عليه جمهوري اسلامي مبادرت كرده است تا به هر نحو ممكن اين كشور را همچون گذشته به تبعيت از خويش وادارد و منافع خويش را در ايران و منطقه خليج‌فارس و خاورميانه به شكل بهتري تأمين كند. آخرين حربه دولتمردان امريكايي، بحران‌سازي و ايجاد جوّي آكنده از رعب و وحشت در خصوص دستيابي جمهوري اسلامي به فناوري صلح‌آميز هسته‌اي است. اين در حالي است كه متحدان و پيروان امريكا در منطقه همچون رژيم صهيونيستي و پاكستان نه تنها به فناوري هسته‌اي دست يافته‌اند بلكه به ساخت و آزمايش سلاحهاي اتمي خود نيز اقدام كرده‌اند. مقاله حاضر در صدد است تا با مقايسه فشارهاي ايالات متحده بر جمهوري اسلامي و نرمش در برابر كشورهاي اتمي همجوار به تبيين اين فشارها در چارچوب نظريه فشارهاي تعارضي بپردازد.
واژه‌گان كليدي: ايالات متحده امريكا، ايران، پاكستان، رژيم صهيونيستي، فناوري هسته‌اي، موشك بالستيك، فشارهاي تعارضي.

نویسنده: سوزان ال. گوچ،فرانك جونز/ دكتر سعيد ميرترابي

چكيده

مقاله حاضر سير تحّول، شيوه تلاش و سازماندهي حكومت و وزارت دفاع امريكا درخصوص بهره‌گيري از نفوذ استراتژيك را به عنوان ابزار قدرت ملي، مورد بحث و بررسي قرار مي‌دهد. چنانكه در مقاله توضيح آن خواهد آمد، ايالات متحده در جنگ جهاني دوم از دسته جنگ رواني، براي اعمال نفوذ استراتژيك خود بهره مي‌جست اما در خلال سالهاي نخست جنگ سرد، تشكيلات ديگري را تحت عنوان اداره استراتژي رواني به كار گرفت كه بعدها نهاد ديگري با نام هيئت هماهنگ‌كننده عمليات، از زمان جنگ ويتنام تا به امروز، جايگزين تشكيلات قبلي شد. حال اين پرسش مطرح مي‌شود كه نهادهاي مذكور، امروزه براي مقابله با تهديدات نامتقارن قرن 21، به شيوه مؤثري سازمان‌دهي شده‌اند يا خير؟ این مقاله به دنبال پاسخگویی به این سؤال است.

نویسنده: عليرضا بيابان‌نورد

چكيده

عمليات رواني بر انحاي مختلف زندگي عادي و روزمره ما را تحت تأثير قرار مي‌دهد. در حالي كه مسائل سياسي فراوان، مختلف و در مواردي، با روندي تصاعدي افزايش مي‌يابند، اين قبيل مسائل عموماً نسبي هستند؛ يعني شايد آنچه كه يك كشور به عنوان يك مسئله سياسي مي‌پندارد، براي كشور ديگر مسئله نباشد. نسبي بودن مسائل سياسي خود نيز ناشي از اين حقيقت است، كه مردم هر كشوري شرايط عيني را به اشكال مختلف تجربه مي‌كنند.
ظهور، حدوث و روند مسائل سياسي خود در قالب چهار مرحله قابل طبقه‌بندي و بيان است، يعني در مرحله اول مردم و مسئولان يك كشور به يك مسئله سياسي آگاه شده و به منظور مبارزه با آن تجهيز مي‌شوند، در مرحله دوم اقدام رسمي نسبت به مسئله به عمل مي‌آيد. در مرحله سوم مردم يك كشور به نحوي مثبت يا منفي نسبت به اقدام رسمي به مسئله، از خود واكنش نشان مي‌دهند و در مرحله چهارم افراد درگير با مسئله به طرح راهكارها و راهبردهای جايگزين، مي‌پردازند. در هر حال مسئله عمليات رواني در دو كشور عراق و افغانستان به عنوان دو بازيگر در صحنه سياسي جهان كه با امريكا در تقابل بوده‌اند از مراحل بالا پيروي مي‌كنند. يعني وضعيتي كه هر كس دوست دارد در آن شرايط، تغيير مناسب خود را اعمال كند. اين مقاله به بررسي مراحل چهارگانه بالا در روند برخورد دو كشور با دولت متجاوز امريكا مي‌پردازد.
واژگان کلیدی: عملیات روانی، رسانه‌های جمعی، افکار عمومی، 11 سپتامبر، خاورمیانه، عراق، افغانستان.

سخن سردبیر: حجت‌اله مرادی

استراتژي مفهومي كلي و جامعي است كه مجري عمليات رواني به منظور هدايت عمليات رواني بر روي كشور و جمعيت آماج انتخاب مي‌كند، استراتژي انتخاب شده، در صورتي كه اثر اساسي بر روي موقعيت كشور مبدأ بگذارد و قبل از اينكه به كار برده شود بايد از طرف تصميم‌گيرندگان نهايي تاييد و تصويب شود. براي مثال، يك كشور ممكن است نخواهد استراتژي و … امتياز را در مذاكراتي خاص به كار برد زيرا نگران آن است كه مبادا از عدم توافق در مذاكره اشخاصي ثالث مانند عامه مردم و … مكدر شوند. اين انتخاب استراتژي ممكن است به صورت امتياز ديگري« ندادن امتيازات بيشتر و غيره نيز درآيد. قبل از پرداختن به شرح و تفسير چگونگي انتخاب استراتژي، خوب است تمايز بين استراتژي و تاكتيك را درك كنيم. استراتژي رويكردي كلي است كه در طول اجراي عمليات رواني به كار گرفته مي‌شود، حال آنكه تاكتيك عبارت است از به كار گرفتن عملي خاص در زماني معين براي تامين منظور و هدفي محدود.

نویسنده: دكتر پرويز امام‌زاده فرد

چكيده

عمليات رواني را مي‌توان به كارگيري تواناييهاي بشري براي كنترل شناخت، آگاهيها و تصورات مردمي معين و از پيش هدف قرار گرفته شده تعريف كرد. امروزه توانايي نظامهاي سياسي براي دست زدن به عمليات رواني را چهارمين شكل و عملكرد قدرت نام نهاده‌اند. در اين مقاله خصوصيات عمليات رواني در دوران جنگ سرد و پس از آن را مقايسه مي‌كند و به اين نتيجه مي‌رسد كه اهداف اصلي و غايي در هر دو دوره مشترك و همانند بوده‌اند. با وجود اين، ابزارهاي عمليات رواني در دوران پس از جنگ سرد با دوره گذشته تغييرات زيادي كرده است. اين تغييرات، تحت تأثير تحول و پيشرفت تكاملي در فناوري به دست آمده است. بنابراين از آنجا كه انسان و تمايلات سياسي او در طول تاريخ تغيير چنداني نكرده است پس جنگها و عمليات رواني نيز، همچون جنگها و عمليات نظامي ثابت و پا بر جا مي‌ماند.
واژگان كليدي: عمليات رواني، جنگ سرد، فناوري، ابزارهاي عمليات رواني، امريكا، شوروي، فناوري اطلاعات، عمليات رواني الكترونيك.

نویسنده: دكتر حميد هاديان

چكيده

امروز روحيه‌سازي جنگي از بعد سلحشوري جنگي براي تشكيل يگانهاي تيپ هوابرد و نيز در بعد انسان‌افزار بيوسايبر و سيستم سيستمها (روحيه سيستمي جنگي) توليد جنگجويان جديد را به دنبال داشته است. همانگونه كه امواج پر نفوذ عمليات رواني، روحيه جنگي (روحيه انسان سلحشوري) را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد، برتري فنآوريهاي شبكه‌اي نظامي نيز، بيوسايبر و سيستم سيستمها را تحت تأثير قرار داده است. اين مقاله به عمق استراتژيك روحيه سلحشوري انساني، انسان‌افزار دانش نظامي و سيستمهاي جديد جنگي در فضاي متحول فنآوري شبكه‌اي نظامي، در محافل فكري و مراكز اجرايي ناظر بر فرآيند گذار ارتش امريكا به قرن 21، مي‌پردازد.
واژگان كليدي: روحيه جنگي، عمليات رواني، يگانهاي هوابرد، آمادگي بدني، توانمندي نظامي، نيروي انساني.

نویسنده: كول‌براد ام.‌ وارد/ علي‌ پور‌قلي

چكيده

هدف اين مقاله، تحليل و برجسته نمودن رويكرد كنوني دولت به عمليات نفوذ استراتژيك در فضاي بين‌المللي است. نفوذ استراتژيك، محل تلاقي سازمانهاي اطلاعاتي است كه در طي فرآيند يكپارچه‌سازي بين‌سازماني با يكديگر ادغام شده و به مسائلي همچون ديپلماسي عمومي، روابط عمومي و اطلاعات بين‌‌المللي نظامي (يا به عبارتي عمليات رواني وزارت دفاع) مي‌پردازند. اين مقاله به طور ويژه، تحليلي تطبيقي را از رويكردهاي اساسي كه وزارت دفاع، وزارت امورخارجه و شوراي امنيت ملي / كاخ سفيد در سطح بين‌المللي به كار مي‌گيرند، ارائه مي‌دهد و راه‌كارهايي را پيشنهاد مي‌دهد كه به فنون اطلاعاتي كه منجر به ارتقاي اهداف استراتژيك مي‌شود، معطوف است.
واژگان کلیدی: عملیات نفوذ استراتؤیک، دیپلماسی عمومی،روابط عمومی، اطلاعات بین‌المللی نظامی، عملیات روانی.

نویسنده: اعظم حسيني هنزايي

چكيده

آنچه كه در اين مقاله مورد بحث قرار مي‌گيرد, تبليغات, عمليات رواني و جنگ اطلاعاتي است و به دو بخش اصلي تقسيم مي‌شود. بخش اول اين بحث از آنجاست كه مفهوم و استراتژيهاي جنگ, پس از جنگ سرد تغيير كرده است. در جنگهاي نوين, ظهور جنگ در رسانه‌ها, مهم‌تر از طرفهاي درگير در جنگ است, زيرا, اين رسانه‌ها وقت و منابع بيشتري را براي كنترل و اداره كردن تبليغات جنگ به كار مي‌برند. همچنين, ممكن است اين رسانه‌ها تحت تأثير روشهاي تبليغاتي باشند. به هر حال, هيچ يك از اين دو, نه اهداف استراتژيك تبليغات و نه استراتژيهاي تبليغاتي عمده, براي به كارگيري اين اهداف تغيير نكرده‌اند. بنابراين, در قسمت نخست اين مقاله, به اختصار, تحليلي از هارولد دي. لاسول( ), درباره اهداف استراتژيك تبليغات در جنگ جهاني اول و استراتژيهاي تبليغاتي, ارائه خواهد شد. كتاب ارزشمند لاسول با اينكه در حدود 80 سال پيش نوشته شد, اما, بيشتر تحليلهايش هنوز هم قابل استفاده و معتبر است. از آنجا كه, اصولاً اهداف استراتژيك و راهبردهاي تبليغاتي به همان شكل باقي مانده‌اند, ازاين‌رو, روشهاي تبليغاتي تاحدي پيچيده‌تر شده است و يا دست‌كم واژه تبليغات به عمليات رواني تغيير كرده و آنگاه به فرهنگ واژه‌هاي نظامي وارد شده است. بنابراين, سعي خواهد شد تا با جستجو در تعريفهاي نظامي (ايالات متحده و ناتو) معاني درستي از برخي مفاهيم مربوط به تبليغات ارائه شود. دومين بخش, نمونه‌هايي است از استفاده عمده ايالات متحده و ناتو, در مقام مجري اصلي جنگهاي نوين, از تبليغات, جنگهاي اطلاعاتي و عمليات رواني در سه نبرد مختلف پس از دوران جنگ سرد (جنگ خليج‌فارس, كوزوو و جنگ افغانستان) و ديگر اينكه آيا استراتژيهاي تبليغاتي لاسول مي‌تواند به فهم ما در اين مورد كمك كند. مقاله حاضر, همچنين, با خاطر نشان كردن جنگهاي نوين در نبرد عليه تروريسم به پايان مي‌رسد.
واژگان كليدي: تبليغات, سانسور عقايد, جنگ اطلاعاتي, عمليات رواني, جنگهاي نوين, جنگ خليج‌فارس, جنگ كوزوو, جنگ افغانستان, نبرد عليه تروريسم.

نویسنده: حسن سبيلان اردستاني

چكيده

امروز تروريسم به يكي از پيچيده‌ترين و در عين حال رايج‌ترين شيوه‌هاي عمليات رواني تبديل شده است و به واقع مي‌توان ادعا كرد كه بيشتر عمليات رواني بين‌المللي از عمليات تروريستي بهره مي‌برند. در اين شيوه تروريستها با انهدام مراكز و كشتار شهروندان و سپس با سوء استفاده از تبليغات رسانه‌اي در جوامع، رعب و وحشت ايجاد مي‌كنند. ايجاد رعب و وحشت هدف غيرمستقيم تروريستها است. بدين ترتيب عمليات تروريستي از دو بخش تشكيل مي‌شود؛ بخش اول انهدام و كشتار است كه تروريستها انجام مي‌دهند، بخش دوم ايجاد رعب و وحشت از عمليات فيزيكي در جامعه با استفاده از رسانه‌هاي همگاني است. به عبارت بهتر رسانه‌ها، عمليات فيزيكي تروريستها را ناآگاهانه و ناخواسته تكميل مي‌كنند. اكنون اين پرسش مطرح است كه رسانه‌ها چگونه رفتار كنند كه در عين پوشش خبري عمليات تروريستي، بازيچه و آلت دست تروريستها واقع نشوند؟ در اين مقاله سعي شده است تا الگوي جديدي براي پوشش رسانه‌اي تروريسم ارائه شود تا رسانه‌ها آلت دست تروريستها و وسيله گسترش و موفقيت آنها نشوند و همچنين پوشش رسانه‌اي، اين نوع عمليات خشن را در سطح جامعه و جهان كاهش دهد.
واژگان كليدي: تروريسم، عمليات رواني، رسانه، پوشش رسانه‌اي.

نویسنده: عليرضا بيابان‌نورد

چكيده

تحولات در روابط جمهوري اسلامي ايران با امريكا در چند دهه گذشته گوياي وجود بحرانهاي عميقي از جمله بحران فرهنگي و رواني بين جمهوري اسلامي و امريكا است. نويسنده مقاله، با تاكيد بر موضوع عمليات رواني امريكا از ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي تا بحران هسته‌اي نشان مي‌دهد كه دليل اصلي بحران و تعارض بين امريكا و ايران نحوه عملكرد ساختارهاي اطلاعاتي و فزون‌‌طلبي سياسي امريكا است. امريكا با تأكيد فراوان بر ابعاد فرهنگي و هويتي در برخورد با جمهوري اسلامي سعي دارد با بهره‌گيري از ابزار عمليات رواني و استفاده از اصل فرصت و بهره‌برداري از وقايع به اهداف خود نايل آيد.
واژگان كليدي: عمليات رواني، انقلاب اسلامي، ايران، رسانه‌ها، امريكا، پرونده هسته‌اي، خاورميانه، جنگ سرد، كاپيتاليسم، سوسياليسم.

نویسنده: الكساندر جرج/ مترجم: علي جامه بزرگ

اشاره

نظريه نفوذ بر رفتار متقابل كشورها و سازمانهاي مختلف با يكديگر نظر دارد. تا آنجا كه به نظريه نفوذ مربوط است، وجود ارتباط سياسي و يا اجتماعي، هرچند اندك، بر نداشتن ارتباط مزيتي نسبي دارد. اين اصل به ما مي‌گويد رضايت بخش‌ترين گزينه‌هاي نظريه نفوذ، خواه در ساختاري از ديپلماسي بگنجد يا نه، ارتباط است. ارتباط مداوم بسيار كم است و حتي در صورت تحقق نيز بيش از هر موضوع ديگري،‌ ويژه به شمار مي‌آيد. نفوذ بيشتر به شكل بازي بين دولتها ظهور مي‌كند. موضوع اصلي مقاله حاضر نيز نحوه نفوذ متقابل دولتها بر رفتار يكديگر است. هدف از انتشار اين مقاله آشنايي خوانندگان عمليات رواني با سازوكارهاي ديپلماسي رسمي و غير رسمي مي‌باشد.
واژگان كليدي: بازدارندگي، ديپلماسي زور، نفوذ، استراتژي مصالحه، اقدام متقابل شرطي، دولتهاي سركش، خرابكاران، بازيگران منطقي.

نویسنده: حميد نيكرو/ ابراهيم لطفيان

چكيده

تروريسم به اشكال مختلف زندگي عادي و روزمره افراد جامعه را تحت تأثير قرار مي‌دهد. در حالي كه مسائل پيرامون تروريسم فراوان است و در بعضي از كشورها با روندي تصاعدي افزايش مي‌يابد، اين قبيل مسائل عموماً نسبي هستند؛ يعني شايد آنچه براي جامعه‌اي به عنوان مسئله امنيتي ظاهر مي‌گردد، براي جامعه ديگر اهميت نداشته باشد. نسبي بودن تروريسم نيز ناشي از اين حقيقت است، كه مردم و مسئولان كشورها در شرايط عيني مختلفي به سر مي‌برند. ظهور، ايجاد و روند تروريسم در قالب چهار مرحله طبقه‌بندي مي‌شود: 1- مرحله اول، آگاهي تروريستها از مسئله و تجهير براي مبارزه با آن است. 2- اقدام عملي و رسمي نسبت به مسئله به عمل مي‌آورند 3- در مرحله سوم واكنش نشان مي‌دهند 4- در صورت شكست مرحله سوم به طرح راهكارها و استراتژيهاي جايگزين، به منظور پرداختن به مسئله اقدام مي‌كنند. در هر حال عمليات رواني شيوه و راه بيان خواسته‌هاي تروريستها در مرحله چهارم را كه مرحله جايگزين خشونت است ارائه مي‌كند يعني وضعيتي كه منافع دو طرف درگير را فراهم نمايد تا خشونت از جامعه حذف و مذاكره جايگزين آن شود. افزون بر اين، درمان اساسي تروريسم مستلزم تجزيه و تحليل مسائل اجتماعي رفتارهاي نامتعارف و نابهنجار است. عمليات رواني با آسيب‌شناسي معضل تروريسم، سياستهاي اصلاح رفتار مناسب را پيشنهاد مي‌نمايد. اين مقاله به بررسي تروريسم از ديدگاه عمليات رواني مي‌پردازد و عوامل پيدا و پنهان را معرفي و نحوه مقابله با آن را به اختصار توضيح مي‌دهد.
واژگان كليدي: عمليات رواني،‌ تروريسم، روشهاي مقابله با تروريسم، گروه، ديپلماسي عمومي.

نويسنده: استفان تي.هاسمر
ناشر: انتشارات رند
معرفي: ابراهيم لطفيان کريم
تعداد صفحات: 200